Αλήθεια ή μύθος τελικά ότι η Ικαρία ειναι το νησία της μακροζωίας;

Η Ικαρία, το ελληνικό νησί με τα πανηγύρια, τους αργούς ρυθμούς ζωής και το ιδεολογικό παρελθόν, αποτελεί μία από τις πιο γνωστές Μπλε Ζώνες.

Οι περιοχές αυτές λέγεται ότι χαρακτηρίζονται από υψηλό αριθμό εκατοντάχρονων και χαμηλή συχνότητα εμφάνισης χρόνιων ασθενειών.

Η εννοια των Μπλε Ζωνών;

Η έννοια των «μπλε ζωνών» προήλθε από μια μελέτη του 2004 στο περιοδικό Experimental Gerontology και επικεντρώθηκε στους υπεραιωνόβιους της Σαρδηνίας.

Το 2005, ο δημοσιογράφος του National Geographic, Νταν Μπουέτνερ χρησιμοποίησε τον όρο «μπλε ζώνες» για να αναφερθεί σε τρεις περιοχές: την Οκινάουα στην Ιαπωνία, τη Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια και τη Σαρδηνία, όπου οι άνθρωποι ζουν περισσότερο.

Από τότε, προστέθηκαν στη λίστα η Νικογιά στην Κόστα Ρίκα και η Ικαρία στην Ελλάδα, με τη Σιγκαπούρη να εντάσσεται μόλις το 2023.

Τι υποστηρίζεται για την Ικαρία;

Η Ικαρία θεωρείται Μπλε Ζώνη λόγω του μοναδικού συνδυασμού παραγόντων του τρόπου ζωής της που προάγουν τη μακροζωία και την υγεία.

Οι κάτοικοι του νησιού διατηρούν μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, δημητριακά και όσπρια, χρησιμοποιώντας κυρίως ελαιόλαδο.

Η τακτική σωματική δραστηριότητα ενσωματώνεται στην καθημερινή ζωή, συχνά μέσω της εργασίας ή των χαλαρών περιπάτων, παρά μέσω της δομημένης άσκησης.

Οι κοινωνικές σχέσεις διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, καθώς η κοινότητα προωθεί ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς και φιλίες, συμβάλλοντας στη συναισθηματική ευημερία.

Η ξεκούραση και η χαλάρωση εκτιμώνται, με πρακτικές όπως ο απογευματινός ύπνος και τα χαλαρά γεύματα να είναι κοινές.

Επιπλέον, η με μέτρο κατανάλωση κρασιού αποτελεί μέρος της κοινωνικής τους κουλτούρας.

Καταρρίπτοντας την θεωρία

Εδώ και καιρό, οι ερευνητές  προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί οι άνθρωποι στις λεγόμενες «μπλε ζώνες» ζουν μέχρι τα 100 σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από οπουδήποτε αλλού.

Utterly obsessed with this UCL researcher who won an Ig Nobel for showing that “Blue Zones” where people supposedly live well past 100 at unusual rates are actually just full of clerical errors and people committing pension fraud https://t.co/wJZRvF3RVU

— Claire “Scare” Zagorski, MSc, LP 🎃👻 (@clairezagorski) September 19, 2024

Ο Σολ Νιούμαν, ερευνητής στο University College του Λονδίνου (UCL), πιστεύει ότι έχει την απάντηση: στην πραγματικότητα, δεν ζουν.

Παρότι έχουν γίνει γνωστές από άρθρα, βιβλία μαγειρικής και ακόμη και από μια σειρά ντοκιμαντέρ του Netflix, οι Μπλε Ζώνες είναι στην πραγματικότητα απλώς ένα προϊόν κακών δεδομένων, υποστηρίζει ο Νιούμαν.

Αντί για παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή ή οι κοινωνικές σχέσεις, λέει, η φαινομενική μακροζωία των ανθρώπων στις περιοχές μπορεί να εξηγηθεί από συνταξιοδοτικές απατες, γραφειοκρατικά λάθη και έλλειψη αξιόπιστων αρχείων γεννήσεων και θανάτων.

Για την έρευνά του σχετικά με τους ισχυρισμούς γύρω από τις Μπλε Ζώνες, ο Νιούμαν, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Διαχρονικών Μελετών του UCL, ανέλυσε όγκους δημογραφικών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων στατιστικών των Ηνωμένων Εθνών για τη θνησιμότητα που συγκεντρώθηκαν μεταξύ 1970 και 2021.

Οι αριθμοί, διαπίστωσε, ήταν απλώς αναξιόπιστοι.

Που βασίζεται η αναξιοπιστία των δεδομένων;

«Εντόπισα το 80% των ανθρώπων στον κόσμο που είναι άνω των 110 ετών και βρήκα πού είχαν γεννηθεί, πού πέθαναν και ανέλυσα τα πρότυπα σε επίπεδο πληθυσμού», δήλωσε ο Νιούμαν στο Al Jazeera.

«Ήταν φοβερά εντυπωσιακό, διότι όσο μεγαλύτερη ήταν η φτώχεια των ηλικιωμένων στις περιοχές που ερευνούσα, τόσο περισσότεροι ήταν οι 110χρονοι».

Ο Νιούμαν πιστεύει ότι τα γραφειοκρατικά λάθη έχουν επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, υπονομεύοντας σοβαρά την αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων που σχετίζονται με τη τρίτη ηλικία.

Remarkable. Famous blue zones are essentially reflections of fraud or lost certification.

‘…82% of the people aged over 100 in Japan turned out to be dead. The secret to living to 110 was, don’t register your death.’

Ig Nobel winner Saul Justin Newman https://t.co/m71aboHHoT

— Andrew M. Fischer (@AndrewM_Fischer) September 17, 2024

Το 2010, η ιαπωνική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το 82% των πολιτών της που αναφέρονταν ότι ήταν άνω των 100 ετών είχαν πεθάνει.

Το 2012, η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε ότι το 72% των εκατοντάχρονων κατοίκων της που διεκδικούσαν σύνταξη – περίπου 9.000 άτομα – ήταν ήδη νεκροί.

Επιπλέον, ο Νιούμαν υποστήριξε ότι η Ικαρία φαίνεται να έχει μείνει πίσω από πολλές διαδοχικές κυβερνήσεις σε θέματα πρόνοιας, ενδεχομένως λόγω της κομμουνιστικής ιστορίας της. Τόνισε πως ιδέα των «Μπλε Ζωνών» φαίνεται να έχει δώσει στις κυβερνήσεις έναν τρόπο να αγνοούν τα κοινωνικά προβλήματα και να μην επενδύουν στις περιοχές.

Παρά το γεγονός ότι εφιστά την προσοχή στο πρόβλημα της συνταξιοδοτικής απάτης, ο Νιούμαν δήλωσε ότι δεν κατηγορεί τους ανθρώπους που καταφεύγουν σε τέτοια μέτρα.

«Για να είμαι ξεκάθαρος, υποστηρίζω τους ανθρώπους που το κάνουν αυτό. Έχουν παραγκωνιστεί από τις κυβερνήσεις τους σε αυτά τα μέρη. Δεν τους παρέχεται επαρκής σύνταξη», δήλωσε.

«Το γεγονός ότι απλά λένε: ‘Λοιπόν, θα συνεχίσω να εισπράττω τη σύνταξη του τάδε από κάτω’. Νομίζω ότι αυτό αποτελεί ένδειξη των οικονομικών δυσκολιών που υφίστανται.

Εν τέλει ζουν περισσότερο στην Ικαρία;

Οι έρευνες αντικρούονται, και τα δεδομένα για το αν ζουν τελικά οι Ικαριώτες περισσότερο είναι ακόμα ασαφή.

Ωστόσο, ακόμα και αν η Ικαρία δεν είναι το νησί των υπεραιωνόβιων, ο τρόπος ζωής των κατοίκων της παραμένει σαφώς πιο ήρεμος και χαλαρός.

Οι άνθρωποι εκεί ζουν με έναν ιδιαίτερο ρυθμό, μακριά από την πίεση και το άγχος που συναντάμε στα αστικά κέντρα.