Ανησυχητική αύξηση επιθέσεων παγκοσμίως σε υπηρεσίες υγείας εν μέσω συγκρούσεων – Προτείνεται να εισαχθεί ο όρος «Υγειοκτονία»

Η στοχοποίηση γιατρών και νοσοκομείων κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων θα πρέπει να ονομάζεται «υγειοκτονία», έχουν προτείνει ακαδημαϊκοί, εν μέσω αύξησης τέτοιων επιθέσεων τα τελευταία χρόνια.

Οι υπηρεσίες υγείας δέχονται ολοένα και πιο σκόπιμα επιθέσεις και οι γιατροί αντιμετωπίζουν βία και κακοποίηση σε ζώνες συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο – ιδίως στη Γάζα, αλλά και στον Λίβανο, την Ουκρανία, το Σουδάν, τη Συρία και το Ελ Σαλβαδόρ.

Αυτό συμβαίνει παρά την πάγια αρχή της ιατρικής ουδετερότητας, σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, η οποία προστατεύει τους εργαζόμενους και τις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων και πολιτικών αναταραχών, επιτρέποντάς τους να παρέχουν ιατρική περίθαλψη σε όσους έχουν ανάγκη.

Σε σχόλιο που δημοσιεύτηκε στο British Medical Journal (BMJ), η Δρ Τζοέλ Αμπί-Ραχίντ και οι συνεργάτες της από το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού στον Λίβανο έγραψαν: «Τόσο στη Γάζα όσο και στον Λίβανο, οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης όχι μόνο έχουν γίνει άμεσοι στόχοι, αλλά έχει επίσης παρεμποδιστεί η πρόσβαση στην περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένων περιστατικών όπου ασθενοφόρα έχουν εμποδιστεί να φτάσουν στους τραυματίες ή έχουν δεχθεί σκόπιμες επιθέσεις. Αυτό που καθίσταται σαφές είναι ότι οι εργαζόμενοι και οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης δεν απολαμβάνουν πλέον την προστασία που εγγυάται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».

Οι συγγραφείς επικαλούνται στοιχεία από την εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία έχει οδηγήσει σε τουλάχιστον 986 θανάτους ιατρών. Πρόσφατα στοιχεία από το Healthcare Workers Watch δείχνουν ότι 28 γιατροί από τη Γάζα κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές χωρίς καμία κατηγορία, οκτώ από τους οποίους είναι ανώτεροι σύμβουλοι χειρουργικής, ορθοπεδικής, εντατικής θεραπείας, καρδιολογίας και παιδιατρικής.

Ο εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Ιανουάριο ότι τα νοσοκομεία στη Γάζα είχαν «μετατραπεί σε πεδία μαχών», ενώ το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης «διαλύεται συστηματικά και οδηγείται στο χείλος της κατάρρευσης».

Το υπουργείο Δημόσιας Υγείας του Λιβάνου διαπίστωσε ότι μεταξύ 8 Οκτωβρίου 2023 και 27 Ιανουαρίου 2025, 217 εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σκοτώθηκαν από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις, 177 ασθενοφόρα υπέστησαν ζημιές και καταγράφηκαν 68 επιθέσεις σε νοσοκομεία.

Στοιχεία από τον Συνασπισμό για την Προστασία της Υγείας κατά τη διάρκεια Συγκρούσεων αναφέρουν 3.623 επιθέσεις ή παρεμπόδιση της υγειονομικής περίθαλψης το 2024, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ.

Επρόκειτο για επιθέσεις που εξαπολύθηκαν ενάντια σε γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι ξυλοκοπήθηκαν, συνελήφθησαν αυθαίρετα, απήχθησαν, βασανίστηκαν ή δολοφονήθηκαν· ασθενείς που πυροβολήθηκαν στα κρεβάτια τους ή σύρθηκαν σε κέντρα κράτησης και νοσοκομεία που βομβαρδίστηκαν ή υπέστησαν επίθεση σκόπιμα.

Οι συγγραφείς του άρθρου του BMJ καλούν τους γιατρούς να «εγκαταλείψουν την αρχή της ιατρικής ουδετερότητας» και να μιλήσουν ανοιχτά κατά της «υγειοκτονίας» για να αποθαρρύνουν ενδεχόμενους μελλοντικούς παραβάτες. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την υπεράσπιση της απονομής δικαιοσύνης και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, καθώς και την καταγραφή και αποκάλυψη παραβίασης της ιατρικής ουδετερότητας.

Σε σχόλιο στην εφημερίδα The Guardian, ο Μάρτεν βαν ντερ Χέιντεν, δικηγόρος παγκόσμιας υγείας και ερευνητής στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου, επισημαίνει ότι οι διεθνείς ανθρωπιστικοί νόμοι και οι συμβάσεις της Γενεύης , αφήνουν ένα «σημαντικό περιθώριο ερμηνείας», επιτρέποντας τον βομβαρδισμό νοσοκομείων αν αυτό θεωρηθεί «επιβλαβές για τον εχθρό».

Ο πρόεδρος της επιτροπής ιατρικής δεοντολογίας του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου, Δρ. Άντριου Γκριν, δήλωσε: «Τα τελευταία χρόνια, οι γιατροί ανησυχούν σοβαρά καθώς βλέπουν την τρομακτική αύξηση των επιθέσεων κατά της υγειονομικής περίθαλψης, των ασθενών και του προσωπικού σε ζώνες συγκρούσεων, καθώς και την περιφρόνηση της ιατρικής ουδετερότητας και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».

Σημείωσε ότι, παρόλο που υπήρχαν ήδη παραδείγματα από όλον τον κόσμο, η Γάζα είναι η πιο σοβαρή περίπτωση, δεδομένου ότι «ο πληθυσμός κινδυνεύει από επικείμενο λιμό, ενώ τα συστήματα υγείας που είναι απαραίτητα για τη φροντίδα των λιμοκτονούντων έχουν συστηματικά καταστραφεί και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας σκοτώθηκαν ή κρατήθηκαν αυθαίρετα».

Προέτρεψε διεθνείς ιατρικούς συλλόγους, ΜΚΟ, κυβερνήσεις και τον ΟΗΕ να προχωρούν σε «καταγγελίες όταν βλέπουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων υγείας και να θεωρούν υπόλογους όσους παραβιάζουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».

«Όσοι έχουν εξουσία πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους για να διασφαλίσουν την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και επείγουσας υγειονομικής περίθαλψης στους πιο ευάλωτους του κόσμου. Ένα σαφές βήμα θα ήταν η δημιουργία ενός ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ για την προστασία της υγείας σε ένοπλες συγκρούσεις», πρόσθεσε.

Πηγή: The Guardian