Αντιτορπιλικό «Βέλος»: Ιστορίες από το πλοίο «σύμβολο» που «λαβώθηκε» από την κακοκαιρία

Η πρόσφατη κακοκαιρία και οι ισχυροί άνεμοι που «χτύπησαν» τη Θεσσαλονίκη είχαν αντίκτυπο σε ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και του αντιδικτατορικού αγώνα, καθώς «λάβωσαν» το «θρυλικό» αντιτορπιλικό «Βέλος».

Το «Βέλος» παροπλίσθηκε από το 1991 και από το 1994 μετατράπηκε σε Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα. Μάλιστα από το 2019 αγκυροβόλησε στη Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης και το κοινό μπορούσε να το επισκεφτεί.

Στο διάστημα αυτών των ετών το επισκέφθηκαν περισσότεροι από 200.000 επισκέπτες.

Ωστόσο, οι ισχυροί άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή το περασμένο Σαββατοκύριακο «τραυμάτισαν» το πλοίο καθώς προσέκρουε στο κρηπίδωμα της Νέας Παραλίας με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρή ζημιά στην πρύμνη του, καθώς προκλήθηκε ένα ιδιαίτερα μεγάλο ρήγμα.

Τη μέρα που παροπλίστηκε είχε διανύσει συνολικά 362.662 ναυτικά μίλια. Πρόλαβε να πολεμήσει τρία χρόνια στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και 32 χρόνια στο Ελληνικό Ναυτικό

Μετά από μεγάλη επιχείρηση το αντιτορπιλικό μεταφέρθηκε σε ασφαλές σημείο στις εγκαταστάσεις του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης έπειτα από τις ζημιές που υπέστη κατά την κακοκαιρία με τους ισχυρούς ανέμους που χτύπησαν τη Θεσσαλονίκη.

Έγινε απάντληση υδάτων, που εισέρρευσαν στο εσωτερικό του πλοίου, στεγανοποιήθηκε το μεγάλο ρήγμα και πλέον για  την πραγματοποίηση των εργασιών αναζητείται ασφαλέστερο μέρος, ενώ ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο να επιστρέψει στο Κέντρο Ναυτικής Παράδοσης στο Παλαιό Φάληρο.

Κορυφαία στιγμή στην ιστορία του «θρυλικού» αντιτορπιλικού «Βέλος» ήταν τον Μάιο του 1973, όταν ο κυβερνήτης του, Νίκος Παππάς, κατέφυγε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, σε μια εκδήλωση αντίδρασης στη στρατιωτική δικτατορία και μαζί με τα μέλη του πληρώματος (έξι αξιωματικούς και 25 υπαξιωματικούς) παρέμειναν στο εξωτερικό ως πολιτικοί εξόριστοι ως αποτέλεσμα του αποτυχημένου Κινήματος του Ναυτικού.

«Είναι ένα σύμβολο το καράβι αυτό. Πραγματικά νιώθω πάρα πολύ άσχημα»

Ο Παναγιώτης Καλλίνος, αρχικελευστής του «Βέλους», ήταν ανάμεσα στα 32 μέλη του πληρώματος που οδήγησαν το πλοίο στην Ιταλία, ζητώντας πολιτικό άσυλο.

Ο ίδιος στέκοντας βουρκωμένος δίπλα στο «λαβωμένο» αντιτορπιλικό στέκει βουρκωμένος στη θέα της μεγάλης «πληγής» που έχει ανοίξει στο θρυλικό πλοίο.

«Ενώ είμαστε μια ναυτική χώρα, κατεξοχήν ναυτική χώρα, κανείς δεν αγαπά τα σύμβολα αυτής της χώρας. Είναι ένα σύμβολο το καράβι αυτό. Πραγματικά, νιώθω πάρα πολύ άσχημα».

Ο γιος του ιστορικού κυβερνήτη του «Βέλους», Βέλης Παππάς, μιλώντας στο , επικρίνει την επιλογή να βρίσκεται τόσο καιρό το πλοίο σε έναν μη ασφαλή χώρο.

«Με το πρόσχημα να πάνε να το δούνε κι άλλα λιμάνια, το πήγανε στη Θεσσαλονίκη. Θα έπρεπε να πάει για έναν χρόνο, τελικά έχει καθίσει πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη κι όχι μόνο αυτό, το έχουν βάλει σε θέση η οποία δεν είναι προστατευμένη από τον καιρό», είπε χαρακτηριστικά.

Η ιστορία του αντιτορπιλικού «Βέλος»

Το αντιτορπιλικό «Βέλος», εκτός από την ιστορία του Νίκου Παππά κι αυτών που τον ακολούθησαν στην αυτοεξορία, προκαλώντας σημαντικό πλήγμα στο καθεστώς των Συνταγματαρχών, έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία ως πλοίο. Είναι ένα από τα τέσσερα τύπου Fletcher, που υπάρχουν σ’ όλο τον κόσμο.

Στις 3 Ιουνίου 1942 καθελκύστηκε στα ναυπηγεία USA Boston Navy Yard στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης και στις 18 Μαΐου 1943 μπήκε σε υπηρεσία.

Το 1958 εκσυγχρονίστηκε στα ναυπηγεία Long Beach της Καλιφόρνιας. Στις 16 Ιουλίου 1959 παρελήφθη από το Σαν Ντιέγκο των Η.Π.Α. ως στρατιωτική βοήθεια και με πρώτο κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Γεώργιο Μόραλη κατέπλευσε στην Ελλάδα.

Στις 25 Μαΐου του 1973, με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά, ενώ συμμετείχε σε άσκηση του NATO, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη στρατιωτική δικτατορία της Ελλάδας στασίασε και αγκυροβόλησε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, και ο κυβερνήτης του παρέδωσε τα καθήκοντά του στον ύπαρχο του πλοίου και ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία για να μεταβεί στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Κοπεγχάγη και να αποκαλύψει την έκταση του κινήματος του ναυτικού που η χούντα αποκαλούσε «κίνημα οπερέτα τριών αποστράτων και δύο εν ενεργεία».

Τον κυβερνήτη ακολούθησαν 30 μόνιμα στελέχη και το πλοίο επέστρεψε στην άσκηση του ΝΑΤΟ και, με το τέλος της, στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι όμως δεν γνωρίζουν τη δράση του ως αμερικανικού πολεμικού πλοίου στον Ειρηνικό Ωκεανό κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ούτε την ιστορία του στα 32 χρόνια που υπηρέτησε στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Στις 26 Μαρτίου 1991 παροπλίσθηκε. Τη μέρα που παροπλίστηκε είχε διανύσει συνολικά 362.662 ναυτικά μίλια. Πρόλαβε να πολεμήσει τρία χρόνια στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την ονομασία USS Charrette DD 581.

Ιστορίες από το κατάστρωμα του αντιτορπιλικού «Βέλος»

Ιστορίες από το θρυλικό αντιτορπιλικό είχε αφηγηθεί ο αντιναύαρχος ε.α. (σήμερα) Κωστής Γκορτζής, ένας από τους έξι αξιωματικούς που ζήτησαν πολιτικό άσυλο στην Ιταλία μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, καθώς το πλοίο είναι η δική του ιστορία και κομμάτι της ζωής του

«…Με το που ήρθε το “Βέλος” στην πατρίδα μου, τη Θεσσαλονίκη, οπωσδήποτε ξύπνησε τις μνήμες του παρελθόντος και είναι πολύ έντονες και συναισθηματικά φορτισμένες. Νομίζω ότι εδώ, νιώθω ένα συνεχές ηλεκτροσόκ, που ξεκινάει από τα πόδια και φτάνει στο μυαλό μου», είχε πει χαρακτηριστικά το 2019 με αφορμή τη λειτουργία του πλοίου ως πλωτού μουσείου στη Νέα Παραλία.

«Έχω ανέβει πολλές φορές και πολλοί φίλοι και συγγενείς μου ζητούν να τους ξεναγήσω. Το κάνω με μεγάλη χαρά, παρά τη μεγάλη συναισθηματική μου φόρτιση, για να μεταδώσω την πραγματική ιστορία και τα γεγονότα που έγιναν εκείνη την εποχή, γιατί, πολλή προπαγάνδα κυκλοφορεί στο διαδίκτυο και αλλού, που προσπαθεί να μειώσει την κίνηση του αείμνηστου ναυάρχου Παππά, το 1973.

Αυτή η μαύρη προπαγάνδα που είχε ξεκινήσει από την ημέρα που ο Παππάς ζήτησε πολιτικό άσυλο και εμείς τον ακολουθήσαμε, όσοι τον ακολουθήσαμε και συνεχίζεται μέχρι σήμερα και συνοπτικά αναφέρεται ως “προδοσία, η παράδοση του πλοίου στον εχθρό, της σημαίας και των όπλων” και πολλές άλλες αισχρές συκοφαντίες…

Βεβαίως δεν παραδόθηκε κανένα πλοίο. Εδώ είναι το πλοίο και το μόνο που παραδόθηκε ήταν τα καθήκοντα του κυβερνήτη σύμφωνα με τις διατάξεις του Ναυτικού στον ύπαρχο…Το πλοίο απέπλευσε και συμμετείχε κανονικά στην άσκηση τότε και γύρισε στην Ελλάδα αμέσως» σημείωσε.

Ο κ. Γκορτζής είναι ένας από τους τρεις Θεσσαλονικείς που υπηρετούσαν στο αντιτορπιλικό όταν το πλοίο αποχώρησε από τη διασυμμαχική άσκηση και έπλευσε προς την Ιταλία. Το «Βέλος» ήταν το πρώτο πλοίο στο οποίο ξεκίνησε να υπηρετεί ως «σημαιοφοράκι».

«…Εμείς στο πλοίο δεν γνωρίζαμε για το Κίνημα του Ναυτικού. Λίγοι ήταν αυτοί που ήξεραν και φυσικά ο κυβερνήτης, που ήταν από τον πυρήνα των αξιωματικών που το σχεδίασαν και το οργάνωσαν…Εγώ μόλις είχα βγει από την Σχολή Δοκίμων …», είπε.

Οι δύο στιγμές που ξεχώρισε

Ακόμα εξιστόρησε τι δύο πιο φορτισμένες συναισθηματικά στιγμές του: «Η μία, όταν μπήκα στο δωμάτιο του κυβερνήτη και του είπα: ‘Δεν ξέρω γιατί δεν μας μιλάει εμάς κανένας…Ίσως επειδή είμαστε σπουδαστές στη Σχολή Δοκίμων κατά τη διάρκεια της Χούντας …Να ξέρετε, του είπα, εμείς είμαστε πλήρωμα αυτού του πλοίου και θα ακολουθήσουμε ότι κάνει ο κυβερνήτης’… Και τότε σηκώθηκε αυτό το θηρίο-γιατί περί θηρίου επρόκειτο- και κλαίγοντας μ΄ αγκάλιασε. Έτσι δέθηκε η ζωή μου μ΄ αυτή του Παππά…».

«Η δεύτερη, ήταν όταν απομακρυνόμασταν από το πλοίο μεταφερόμενοι έξω (σ.σ. στην Ιταλία), βλέποντας το Βέλος να απομακρύνεται μέσα στην ομίχλη, με την καμπάνα να χαιρετάει τον κυβερνήτη, την μπουρού να ηχεί και τα σφυριχτάρια τα τιμητικά για την αναχώρηση του κυβερνήτη, άκουσα ξαφνικά ένα γοερό κλάμα.

Σκέφτηκα κάποιος «έσπασε»… συναισθηματικά. Κατεβαίνω κάτω στο ιταλικό περιπολικό και ήταν ο κυβερνήτης του ιταλικού περιπολικού πλοίου που «έσπασε». Αυτός ήταν που έκλαιγε γοερά. Έβλεπε το «Βέλος» που απομακρυνόταν από το πλήρωμα, έβλεπε στα μάτια μας την συγκίνηση και δεν …άντεξε».

«Εικοσιδύο χρονών δεν αισθάνεσαι φόβο για τίποτα. Πιστεύαμε ότι είχαμε δίκιο κι είπαμε ότι ακολουθούμε τον κυβερνήτη μας και στη φωτιά…», είπε ακόμα.

Λένε ότι οι ναυτικοί ακούνε τις φωνές του πλοίου και ο κ. Γκορτζής τεντώνει συνεχώς τις εσωτερικές του… χορδές για να τις ακούσει και ξεχωρίζει την πιο δυνατή απ΄ όλες. Του κυβερνήτη.

«…Μας έκανε θαλασσινούς, προσθέτει. Μας έδωσε αρχές κι αξίες. Ήταν ο πρώτος επαγγελματικός πατέρας μας… Και τον ακούω πάντα, επειδή μιλούσε επί της ουσίας και όχι στους τύπους τους στρατιωτικούς και τους γραφειοκρατικούς… Όπως ευγνωμονώ τους φυσικούς μου γονείς γι’ αυτό που μου πρόσφεραν, ευγνωμονώ και τον Παππά για τη ζωή μου».