Οι επιπτώσεις της πανδημίας της Covid-19 και ο αντίκτυπος της παρατεταμένης κρίσης χρέους που προηγήθηκε, επηρέασαν σε εξαιρετικά υψηλό βαθμό την εγχώρια οικονομία και συνακόλουθα τον κλάδο του εμπορίου. Αυτό προκύπτει από την Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2021 με θέμα «Από τις πολύ-επίπεδες Κρίσεις στην Αβεβαιότητα» που εκπόνησε η ΕΣΕΕ.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Επισημαίνεται ακόμη ότι οι καταιγιστικές εξελίξεις στη διεθνή οικονομική και πολιτική πραγματικότητα, όπως επιταχύνθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εκτίναξη των τιμών, προκαλούν νέες ισχυρές αναταράξεις και επιβάλλουν αναπόφευκτες προκλήσεις στην επιχειρηματικότητα.

Πλέον, μετά την «τριπλή κρίση» (χρέους, πανδημίας και πληθωρισμού), οι μεταβολές του οικονομικού και επιχειρηματικού κλίματος είναι συνεχείς, διογκώνοντας την αβεβαιότητα και ανατρέποντας πάγιες σταθερές και προβλέψεις.

Το εμπόριο και εν γένει η επιχειρηματικότητα, καλούνται να πορευτούν εν μέσω ενός ρευστού περιβάλλοντος, πλήρους μη αναμενόμενων προκλήσεων, όπου η μοναδική σταθερά θα είναι ενδεχομένως η ανατροπή.

Ειδικότερα, οι βασικές διαπιστώσεις συνοψίζονται στα εξής:

1. Ο Δείκτης Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στο λιανικό εμπόριο ανέκαμψε σε σχέση με το 2021, χωρίς όμως αυτή η ανάκαμψη να είναι ισόρροπη. Οι ειδικές συνθήκες της υγειονομικής κρίσης ευνόησαν συγκριτικά περισσότερο τις πωλήσεις σε φαρμακευτικά προϊόντα και καλλυντικά, super market (εάν υπολογιστεί και η τεράστια αύξηση του 2020) όπως επίσης και τις πωλήσεις εκτός καταστημάτων (διαδικτυακές). Βέβαια, ο ενδοκλαδικός δυϊσμός δεν είναι πανδημικό απότοκο καθώς είχε ήδη εντοπιστεί στην Ετήσια Έκθεση του 2019.

2. Στην αγορά εργασίας τα μέτρα στήριξης λειτούργησαν αποτελεσματικά, με υψηλό, όμως, δημοσιονομικό κόστος. Η απασχόληση στο εμπόριο παρουσίασε τάσεις σταθεροποίησης και ο κλάδος παραμένει, με διαφορά, ο μεγαλύτερος εργοδότης της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, το εμπόριο είναι ένας κλάδος εν κινήσει, ο οποίος μετασχηματίζεται συνεχώς.

Αυτό προκύπτει και από τη μεγάλη αύξηση των εργοδοτών, τη διαρκή υποχώρηση των αυτοαπασχολουμένων αλλά και την πτώση των μισθωτών, στοιχείο που δεν παύει να δημιουργεί ανησυχία.

Κρίσιμο ρόλο θα διαδραματίσει η ικανότητα της επιστημονικής αλλά και της επιχειρηματικής κοινότητας να ενισχύσει την εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού σε σύγχρονες ειδικότητες υψηλής ζήτησης.

3. Φαίνεται ότι για το 2021 οι δράσεις στήριξης της εγχώριας αγοράς κατά τη διάρκεια της Covid-19 είχαν θετικό αποτύπωμα στην επιχειρηματικότητα. Υπό «κανονικές συνθήκες», η σταδιακή επιστροφή στην μετά-πανδημική πραγματικότητα θα μπορούσε να συμπαρασύρει ανοδικά τα βασικά μεγέθη των επιχειρήσεων. Άλλωστε, ήδη ο συνολικός κύκλος εργασιών αυξήθηκε, υπεραντισταθμίζοντας τις περυσινές απώλειες, ιδίως στο Χονδρικό και στα Οχήματα.

4. Εντούτοις, οι μικρότερες επιχειρήσεις παρουσιάζονται πολύ λιγότερο  αισιόδοξες για την εξέλιξη των πωλήσεων και γενικότερα τη βιωσιμότητά τους, χαρακτηριστικό αποτέλεσμα του δυισμού μεγέθους που εντοπίζεται στον κλάδο.

Ο τελευταίος, υπήρχε ανέκαθεν αλλά η πανδημία και οι ειδικές συνθήκες λειτουργίας των επιχειρήσεων τον ανέδειξαν περαιτέρω. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ο μέσος κύκλος εργασιών των μικρότερων μονάδων στο λιανικό έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2016, χάνοντας την όποια μεγέθυνση είχε επιτευχθεί έως το 2019.

5. Παρά τη «γενική» ανάκαμψη που καταγράφεται στο εμπόριο για το 2021 αλλά και τον εμπεδωμένο (πλέον) δυισμό στον κλάδο, μια από τις κατηγορίες επιχειρήσεων που μελετά η έκθεση φαίνεται να αντιμετωπίζει πλέον ορατό τον κίνδυνο της βιωσιμότητάς της (μία στις δύο «απειλούμενες επιχειρήσεις» κινδυνεύει με οριστική παύση της εμπορικής της δραστηριότητας).

6. Η εικόνα, ωστόσο, όπως καταγράφεται στην Έκθεση του 2021 μοιάζει να ανατρέπεται ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2022. Οι δυσμενείς εξελίξεις στις τιμές, οι οποίες τροφοδοτήθηκαν από την ενεργειακή κρίση, την επεκτατική νομισματική πολιτική, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις παρατεταμένες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα (αύξηση αποθηκευτικού και μεταφορικού κόστους), επιβραδύνουν σημαντικά και θέτουν σε αβεβαιότητα την επιστροφή στην κανονικότητα.

Καρανίκας: Ηχηρή προειδοποίηση

«Η δημοσιοποίηση της εφετινής Ετήσιας Έκθεσης Ελληνικού Εμπορίου, στο πλαίσιο των πολλαπλών κρίσεων της συγκυρίας και του πολέμου στην Ουκρανία, υποδηλώνει τη δύσκολη θέση, στην οποία έχει περιέλθει το εμπόριο, και η οποία υποχρεώνει θεσμικούς και κοινωνικούς φορείς να αναλάβουν συγκεκριμένες και τολμηρές πρωτοβουλίες. Η Ετήσια Έκθεση για το 2021 είναι μια ηχηρή προειδοποίηση της εμπορικής τάξης, σχετικά με την επιβίωση και τις προοπτικές της επιχειρηματικής της δράσης».

Αυτό τόνισε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας, προσθέτοντας ότι ήδη από το 2020, οι συνολικές πωλήσεις των εταιρειών του εμπορίου κατέγραψαν μείωση κατά 8,5%, ενώ τα μικτά κέρδη υποχώρησαν σε μικρότερο βαθμό (5,6%).

Παρόλα αυτά, επεσήμανε, και το 2021, ενώ η απασχόληση στο εμπόριο παρουσίασε οριακή πτώση κατά 0,6%, σε σχέση με πέρυσι, ο κλάδος παραμένει ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας (με 17,9% της συνολικής απασχόλησης), παρέχοντας εργασία σε περίπου 700.000 ανθρώπους.

Ο ίδιος ανέδειξε τη φορολόγηση, τη μείωση της καταναλωτικής δαπάνης, την έλλειψη ρευστότητας, την αύξηση του κόστους των εμπορευμάτων και τον αθέμιτο ανταγωνισμό ως τα σημαντικότρα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εμπορικές επιχειρήσεις.

Σε δύο άξονες η ανάκαμψη

Η συζήτηση για την ανάκαμψη της αγοράς και την επιστροφή στην κανονικότητα, θα πρέπει να κινείται γύρω από δύο βασικούς άξονες παρέμβασης, ανέφερε ο κ. Καρανίκας.

Όπως είπε, «όσον αφορά στις ελληνικές μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, η μείωση του διαθέσιμου προς κατανάλωση εισοδήματος των νοικοκυριών, εξαιτίας, κυρίως, των φουσκωμένων λογαριασμών ρεύματος, αλλά και η αύξηση του δικού τους λειτουργικού κόστους θα απαιτήσουν, αναμφίβολα, τη στήριξη της Πολιτείας, για όσο διάστημα διαρκέσει η ενεργειακή κρίση και οι συνέπειες στον πληθωρισμό, ένεκα της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία. Η στήριξη των επιχειρήσεων απέναντι στην ενεργειακή κρίση δεν πρέπει να ατονήσει. Γι’ αυτό ο εμπορικός κόσμος ελπίζει, τουλάχιστον, πως θα ευδοκιμήσει η ελληνική πρόταση για τη δημιουργία ευρωπαϊκού μηχανισμού αλληλεγγύης, όσον αφορά στην ενέργεια.

»Επιπρόσθετα, πρέπει να προχωρήσει άμεσα και συστηματικά ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη μετάβαση των Μμε εμπορικών επιχειρήσεων. Είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η εμπειρία και η τεχνογνωσία των επιχειρηματιών και των εργαζομένων τους σε θέματα ηλεκτρονικού εμπορίου και ψηφιακού μάρκετινγκ, με στόχο την ουσιαστική ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας στη στρατηγική, αλλά και στην καθημερινή λειτουργία μιας Μμε επιχείρησης.

» Η σωστή διαχείριση και διάχυση στην πραγματική οικονομία των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και των κονδυλίων του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 θα αποτελέσουν καθοριστικό παράγοντα, για την επιτυχία της διπλής μετάβασης της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Το μεγάλο στοίχημα, σήμερα, είναι να δοθούν σε όλες τις επιχειρήσεις τα γνωστικά εφόδια και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, προκειμένου να επιβιώσουν. Ιδιαίτερα, θα πρέπει να προσεχθούν οι κλάδοι και οι ΜμΕ που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία, ώστε να μην ανοίξει περισσότερο η «ψαλίδα» που τους χωρίζει από τις μεγάλες πολυεθνικές και τα λίγα ισχυρά brands του εγχώριου λιανεμπορίου».