Φαραντούρη στα Παραπολιτικά 90,1 για 100 χρόνια από τη γέννηση του Μάνου Χατζιδάκι

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Μάνου Χατζιδάκι μίλησε στα Παραπολιτικά 90,1 η Μαρία Φαραντούρη, η οποία αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στη γνωριμία τους, αλλά και σε διάφορες στιγμές που έζησε στο πλευρό του σπουδαίου συνθέτη, τον οποίο χαρακτήρισε ως «θετό πατέρα».

Διαβάστε: Μάνος Χατζιδάκις: 100 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου συνθέτη

Όπως ανέφερε αρχικά η σπουδαία ερμηνεύτρια, μιλώντας το πρωί της Πέμπτης (23/10) στην εκπομπή “Απέναντι Μικρόφωνα”, με τον Βασίλη Σκουρή και τον Σωτήρη Ξενάκη, τον Μάνο Χατζιδάκι τον γνώρισε ταυτόχρονα με τον Μίκη Θεοδωράκη.

Φαραντούρη στα Παραπολιτικά 90,1 για 100 χρόνια από τη γέννηση του Μάνου Χατζιδάκι  

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Πρέπει να σας πω γιατί κάνουν τη Μαγική Πόλη. Το 1963 ήταν η Μαγική Πόλη, το ένα μέρος ο Μάνος και το άλλο ο Μίκης και εγώ είχα αυτή τη φοβερή τύχη να βρεθώ πάλι ως μέλος του Συλλόγου Φιλελληνικής Μουσικής, που είχαμε χορωδία, είχαμε και μια εξαιρετική χορωδία στο σύλλογο. Τότε πήγαμε να συνεργαστούμε και διάλεξαν εμένα φωνητικά για να μπω στο θέαμα, αυτό που έπαιζαν με τη Μαγική Πόλη». Συνέχισε λέγοντας: «Ήταν, ας πούμε, μια μουσική θεατρική παράσταση με τραγούδια του Μίκη και του Μάνου. Και με είχε διεκδικήσει, μιλούσε με τη μητέρα μου, αλλά θα λέγαμε ότι κυριάρχησε ο Μίκης, γιατί αμέσως με κάλεσε στο στούντιο και έκανα το ”Ματωμένο Φεγγάρι” του Νίκου Γκάτσου, που είναι αφιερωμένο στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο που τραγούδησα. Εκεί τραγούδησα περισσότερο Μπιθικώτση, ας πούμε, το ”Χρυσοπράσινο φύλλο” αλλά υπήρχε και ένα τραγούδι, που μου το έδωσε. Και αμέσως τραγούδησα και “Το Εκκρεμές” του Μίκη. Την ίδια στιγμή που έγραφα “Το Εκρεμμές” του Μίκη, δηλαδή το “Όνειρο Καπνός” έρχεται ο Μάνος στο στούντιο, γιατί ήταν πολύ δεμένοι με τον Μίκη και ήξερε ο ένας τι έκανε ο άλλος».

Η Μαρία Φαραντούρη συνέχισε την περιγραφή της λέγοντας: «Και θυμάμαι, ήταν αρχές του 2004, και μου λέει ο Μάνος, και ο Μάνος (Κατράκης) θέλει να γράψει ένα τραγούδι από τον Καπετάν Μιχάλη, που δεν το είχα κάνει τραγούδι, το είχα αφήσει ως μουσική μόνο, στο δίσκο, το πρώτο δίσκο που είχε βγάλει με τον Καπετάν Μιχάλη. Και επειδή ο Μάνος Κατράκης θέλει να κάνει ένα θεατρικό και του αρέσει αυτή η μελωδία, μου ζήτησε να γράψει το τραγούδι.. Θυμάμαι, δύο ώρες καθόμουν εκεί, τραγουδούσα του Μίκη και μετά ένα διάλειμμα μεσολάβησε και τραγούδησα το «Ήρθες εσύ απ’ το νοτιά», έτσι λέγεται ο τίτλος. Αν μπορείτε να το βρείτε στο YouTube, δεν είχε βέβαια συμπεριληφθεί στο δίσκο, γιατί ήδη είχε υπάρξει ο δίσκος, αλλά μόνο για τη θεατρική παράσταση και έμεινε ένα εξαιρετικό τραγούδι “Ήρθες εσύ απ’ το νοτιά”».

Οι συνεργασίες και τα τραγούδια με πολιτικά μηνύματα

Η σπουδαία ερμηνεύτρια πρόσθεσε στη συνέχεια: «Αυτή ήταν η πρώτη επαφή με το Μάνο, μετά σιγά-σιγά. Μου έδωσε και αργότερα και τραγούδησα σε άλλες συναυλίες στον Καπετάν Μιχάλη, το ολοκληρώσαμε, πήγαμε στην Κρήτη, στην Αθήνα. Μετά έφυγα στο εξωτερικό, γίνεται η δικτατορία και θυμάμαι το 1968 στο Παρίσι, ερχόμενη από τη Νέα Υόρκη, σταμάτησα στο Παρίσι και εκεί μου είπε “Μαρία, έχω γράψει για τη φωνή σου”, το γράφει και στο δίσκο, έτσι ακριβώς πώς το λέω, «την Εποχή της Μελισσάνθης». Ένα πολιτικό του έργο, ένα καταπληκτικό δηλαδή, το μήνυμα δεν είναι πολιτικό με την έννοια του, απλώς ήταν το κοινωνικό μήνυμα που μιλάει για την αντίσταση, ήταν η “Εποχή της Μελισαάνθης”, μιλούσε για τη φρίκη του πολέμου και με το δικό του τρόπο, ας πούμε, εννοούσε η Μελισσάνθη, ήταν, θα μπορούσε να είναι η πατρίδα, να είναι η Ελλάδα, να είναι οι αγαπημένοι, να είναι η μητέρα, να είναι οι ερωμένες. Της έδινε πολλά πρόσωπα και περιγράφει την εποχή της κατοχής και της αντίστασης. Με αυτή την έννοια είναι πολιτικό και ήταν εξαιρετικό, πάρα πολύ όμορφο, χρησιμοποιεί μάλιστα και ένα μέρος από τον εθνικό ύμνο, αντιστροφή του εθνικού ύμνου. Αυτό το κάναμε βέβαια αργότερα, όταν πια έπεσε η Χούντα, αλλά οι πρώτες πρόβες έγιναν στο Παρίσι, το 1969, ήταν η επέτειος του… 68, θυμάστε η επανάσταση, η φοιτητική επανάσταση στο Παρίσι. Ο Μάης. Ήταν τότε η πρώτη επέτειος, θυμάμαι, και ήταν η διαδήλωση. Σπάσανε στα μαγαζιά, όλο το Παρίσι, όλη η Γαλλία, και εκεί βρέθηκε ο Μάνος. Πηγαίναμε σε ένα σπίτι, ήταν συγκλονιστική η ατμόσφαιρα, και η έξω ατμόσφαιρα και η μέσα ατμόσφαιρα, ήταν πάρα πολύ όμορφο, δε λησμονιέται».

Σε ερώτηση των δημοσιογράφων: «Και συνεχίσατε να τραγουδάτε, Μάνο. Πώς;», η Μαρία Φαραντούρη απάντησε θετικά, λέγοντας: «Κάθε φορά που μου έδινε. Και πρέπει να πω ότι δεν είναι μόνο η “Μελισσάνθη”, το 1976 έγραψε, μόλις γυρίσαμε από το εξωτερικό, τα “Παράλογα”, που κάλεσε το Μίκη, τον Διονύση Σαββόπουλο και τη Μελίνα Μερκούρη, και γράψαμε τα “Παράλογα” του Νίκου Γκάτσου, τα παράλογα της εποχής. Με πρώτο παράλογο, το ότι στον ιερό τόπο της Ελευσίνας γίνεται, ας πούμε, αυτό το κακό τα δηλητήρια, η καταστροφή του περιβάλλοντος, κλπ. Το έγραψε καταπληκτικά ο Νίκος Γκάτσος μέσα σε 4 λεπτά. Η “Περσεφόνη” θεωρείται το πιο οικολογικό τραγούδι που λέμε, που σήμερα πια, τότε δεν υπήρχε συνείδηση οικολογική, τώρα είναι καταστροφή πια και το ξέρουμε, και τα είχαν προβλέψει, τα είχε προφητέψει τότε. Προς χάριν του κέρδους γίνονται όλα αυτά και η καταστροφή». Πρόσθεσε ότι: «Αυτό ήταν ο τραγουδιστής και ο πόλεμος, και είχαν τελειώσει πόλεμοι, θυμάμαι, υπήρχε αναφορά του Νίκου Γκάτσου, δηλαδή, όταν τα δικά μου τραγούδια πάντα έδιναν μία άλλη, ας πούμε, γραφή, θέλαν να θίξουμε και κοινωνικά προβλήματα. Ας πούμε, έλεγε: “Κυρά ζωή, σκοτεινή μητέρα, αχ, δεν μας πήγες παραπέρα. Κυρά ζωή του καημού δασκάλα, σβήνεις το ένα και έρχονται άλλα”. Κι είχαν αναφορές στην τι να σας πω, στο Βιετνάμ. Έγιναν πάρα πολύ ωραία τραγούδια».

“Μάνος και Μίκης, οι δύο κολοσσοί ήταν πάρα πολύ δεμένοι”

Στη συνέχεια απαντώντας στο ερώτημα «Μάνος ή Μίκης, πώς αλλιώς τους υπηρετείτε» η Μαρία Φαραντούρη είπε: «Οι δύο κολοσσοί ήταν πάρα πολύ δεμένοι, να το ξέρετε αυτό, συνομιλούσαν, μιλούσαν για τα έργα τους, για τις εμπνεύσεις τους, για το αν θα έπρεπε να κάνουν το ένα ή το άλλο. Μην ακούτε που λένε, είχαν βαθιές σχέσεις, ακόμα και στα προσωπικά τους, ο ένας βοηθούσε τον άλλο. Είμαι μάρτυρας και το ξέρω αυτό καλά. Βέβαια, το σύστημα έπρεπε να τους έχει ως αντίπαλους, για να μπορεί να… που λέμε Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός, έτσι ήταν. Είναι οι δύο μεγάλοι κολοσσοί, είναι αυτοί που δημιούργησαν το σύγχρονο, όχι μόνο τραγούδι, αλλά την παιδεία ή τον πολιτισμό. Με αυτή την έννοια είπα ότι και ο Σαββόπουλος έρχεται ακριβώς μετά, για αυτό στα 60, και δημιουργεί το δικό του σύμπαν μουσικό, που είναι παράλληλο στους δύο μεγάλους».

“Είναι για μένα σαν θετός πατέρας”

Καταλήγοντας στην ερώτηση: «Η μεγάλη προσφορά του Μάνου, η μεγαλύτερη στο ελληνικό τραγούδι, ποια ήταν κατά τη γνώμη σας, τι άφησε πίσω», η σπουδαία ερμηνεύτρια είπε: «Δημιουργικά, από έργο, καλά ήταν βέβαια μεγάλος συνθέτης, και κάθε έργο του, και εγώ είχα τη χαρά να τραγουδήσω έργα του. Σας είπα, την “Αμοργό”, το μεγάλο έργο, το οποίο δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει, το ολοκλήρωσε ο Νίκος ο Κυπουργός, αλλά το έγραφε κι αυτό. Ήθελε εγώ να το τραγουδήσω, γιατί στο στούντιο έφερε μεγάλη ορχήστρα, chamber orchestra, δωματίου μουσική, η ορχήστρα δωματίου, για να γράψουμε την “Αμοργό”, δεν πρόλαβε να το ολοκληρώσει, και το παίξαμε βέβαια μετά στο θέατρο, χωρίς την παρουσία του. Τι να σας πω, αγάπη, τύχη, μεγάλη τιμή, ενώ ο Μάνος λειτούργησε τόσο καταπληκτικά με την Άννα Μουσχουρή, μια υπέροχη φωνή, και με τη μοναδική, πλέον, Ρίτα Αντωνοπούλου, ήθελε και εμένα. Δηλαδή, παρότι ήξερε ότι ανήκω στον Μίκη, ότι τα τραγουδάω στον Μίκη, ήθελε πραγματικά να συμπληρώσω, ας πούμε κι εγώ, το υπόλοιπο έργο του, το πιο κοινωνικό, το πιο ευθύ, με τη φωνή μου. Δηλαδή, αυτό είναι για μένα μεγάλη τιμή, τον αγαπούσα εξίσου, είναι σαν θετός πατέρας, όπως και ο Μίκης, και για μένα είναι οι δύο θετοί γονείς».