«Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» από τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση διοργανώνει το Φεστιβάλ «Γιατί ΄ναι μαύρα τα βουνά. Οι μουσικές κουλτούρες των νοτίων Βαλκανίων»  σε επιμέλεια του βραβευμένου με Γκράμι  εθνομουσικολόγου, συγγραφέα και παραγωγού Christopher King. Πρόκειται για ένα τριήμερο μουσικό φεστιβάλ που συνδυάζει τον παραδοσιακό ήχο των Βαλκανίων, τους τραπ/χιπ χοπ αυτοσχεδιασμούς και το εθνογραφικό σινεμά και θα λάβει χώρα στο ιστορικό Σπίτι της Χάμκως, στην Κόνιτσα, στις 9, 10 και 11 Ιουνίου 2023.

Μπείτε στην ομάδα μας στο WhatsUP και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Από τους δίσκους γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια της συλλογής του Christopher King έως τους μουσικούς και χορευτές από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων αλλά και τις σπάνιες προβολές ταινιών του John Cohen και των αδερφών Μανάκια, το «Γιατί ΄ναι μαύρα τα βουνά» συστήνεται ως μια πνευματική εμπειρία που δεν θυμίζει σε τίποτα παραδοσιακό πανηγύρι. Απόδειξη; Ο εκρηκτικός μουσικός σχηματισμός του Νέγρου του Μοριά με τον Odydoze, δύο τολμηρών καλλιτεχνών που, έπειτα από παραβιάσεις ρευστών μουσικών συνόρων, παρουσιάζουν το «τραμπέτικο»: μια ολόφρεσκη, τολμηρή μείξη τραπ/χιπ χοπ με το ρεμπέτικο τραγούδι. Ένα εγχείρημα που αβίαστα μας εξηγεί πως, όταν το παλιό ενώνεται με το νέο, μπορεί να προετοιμάσει το έδαφος για νέα είδη, κανόνες και εξαιρέσεις.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο Christopher King στο σημείωμα του Επιμελητή: «Τα ισχύοντα εθνικά σύνορα στα νότια Βαλκάνια προέκυψαν από την κατάρρευση της πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι μουσικές παραδόσεις στις περιοχές των νότιων Βαλκανίων αποτύπωναν το μωσαϊκό των διαφόρων εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων που κατοικούσαν στην ευρύτερη ζώνη. Ωστόσο, η μουσική στις συγκεκριμένες περιοχές έχει πλέον αποκτήσει εθνικά χαρακτηριστικά αντί για εθνοτικά, καθώς τα σύνορα παγιώθηκαν και οι πληθυσμοί μετακινήθηκαν. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινές καταβολές αυτών των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων εξακολουθούν να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα, καθώς εξελίσσονται στις σύγχρονες μορφές τους.

Το “Why the Mountains Are Black: The Musical Cultures of the Southern Balkans” [Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων] διερευνά το πώς αυτές οι παραδόσεις εξελίχθηκαν, άλλαξαν, απορροφήθηκαν και εκδηλώθηκαν στον 21ο αιώνα».

Από τις μουσικές εκδηλώσεις ξεχωρίζουν το Εργαστήριο πολυφωνικού τραγουδιού με τις Ισοκράτισσες, ένα φωνητικό σύνολο οχτώ Ελληνοαλβανίδων, οι οποίες συνεχίζουν την αρχαία παράδοση των πολυφωνικών τραγουδιών της Ηπείρου, η συμμετοχή του  Ρομά μουσικού Bajsa Arifovska από το Μπέροβο της Βόρειας Μακεδονίας αλλά και νέα σχήματα ελληνικής παραδοσιακής μουσικής όπως η  Εβρίτικη Ζυγιά που επανέφερε στο προσκήνιο αρχέγονα μουσικά όργανα, βαθιά ριζωμένα στην παράδοση των Θρακιωτών, όπως η γκάιντα, η θρακιώτικη λύρα, το καβάλι και  το νταούλι.

Πρόγραμμα

Παρασκευή 9 Ιουνίου | 20:30-23:30

Ο Christopher King θα παρουσιάσει το “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” παίζοντας 78άρια από την Αλβανία και περιγράφοντας το μουσικό τους πλαίσιο.

1η πράξη – Ισοκράτισσες (επτά τραγουδίστριες πολυφωνικών από τη νότια Αλβανία και τη βόρεια Ελλάδα)

2η πράξη – Κώστας Καραπάνος και Aurel Qirjo (βιολιστικά ντουέτα ηπειρώτικης ορχηστρικής μουσικής που επηρέασε τη σύγχρονη μουσική για κλαρίνο της περιοχής)

3η πράξη – προβολή του ντοκιμαντέρ “Pericles in America” (1988) του Αμερικανού John Cohen (για τον Περικλή Χαλκιά, πατέρα του Πετρολούκα)

Σάββατο 10 Ιουνίου | 20:30-23:30

Ο Christopher King συνεχίζει την αφήγηση του “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” παίζοντας 78άρια από την Ήπειρο και τη Μακεδονία.

1η πράξη – Νέγρος του Μοριά και Odydoze (ελληνικό χιπ χοπ και τραπ με samples από 78άρια των νότιων Βαλκανίων)

2η πράξη – Vasil Ziu και The Soul of Myzeqe (σάζι από την κεντρική Αλβανία [Lushnje] με κλαρίνο, ακορντεόν, ντέφι και τραγούδι)

3η πράξη – Προβολή βωβών ταινιών των αδερφών Μανάκια (πρωτοπόρων κινηματογραφιστών των νότιων Βαλκανίων, 1905-1912) με ζωντανή ορχήστρα (οι μουσικοί θα συνεργαστούν και θα παίξουν ένα αυτοσχέδιο σάουντρακ για κάθε ταινία μικρού μήκους). Την προβολή θα προλογίσει ο Atanas Chuposki.

Κυριακή 11 Ιουνίου | 20:30-23:30

Ο Christopher King κλείνει την αφήγηση παίζοντας 78άρια από τη Μακεδονία και τη Θράκη.

1η πράξη – Bajsa Arifovska Folk Group (η Ρομά μουσικός Bajsa Arifovska, από το Μπέροβο της Βόρειας Μακεδονίας, και το σύνολό της ερμηνεύουν chalgia [αστική μουσική] και παραδοσιακή μουσική των χωριών της Βόρειας Μακεδονίας)

2η πράξη – Εβρίτικη Ζυγιά (παραδοσιακή χορευτική μουσική από τη Θράκη)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Σάββατο 10 Ιουνίου | 11:00 | Πλατεία της Παλιάς Αγοράς

Διάρκεια: 90-120 λεπτά | Γλώσσα: Ελληνικά

Εργαστήριο πολυφωνικού τραγουδιού με τις Ισοκράτισσες

Μέσω του εργαστηρίου, το κοινό και οι συμμετέχοντες θα είναι σε θέση να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν τα στοιχεία και τη μορφή του πολυφωνικού τραγουδιού, ειδικά τη φωνητική του δομή. Θα γνωρίσουν τον πρωτεύοντα τονικό ρόλο, το ίσο, και ως εκ τούτου θα μάθουν να προσδιορίζουν τις διαφορές σε σχέση με άλλες πολυφωνίες. Θα πειραματιστούν επίσης με τους άλλους φωνητικούς και τονικούς ρόλους και θα τραγουδήσουν σε μικρότερες ομάδες υπό την καθοδήγηση των μελών των Ισοκρατισσών.

Ο Christopher C. King είναι εθνομουσικολόγος, συγγραφέας, παραγωγός και πρεσβευτής της παραδοσιακής μουσικής. Μέσα σε 23 έτη έχει κυκλοφορήσει πάνω από 351 συλλογές CD με ιστορική λαϊκή μουσική από όλο τον κόσμο. Το 2002 κέρδισε Grammy στην κατηγορία της ιστορικής παραγωγής και έχει προταθεί άλλες επτά φορές. Το 2018 έγραψε ένα βιβλίο για την παραδοσιακή λαϊκή μουσική της βορειοδυτικής Ελλάδας, το “Lament from Epirus” (εκδόσεις W. W. Norton), και την ίδια χρονιά μεταφράστηκε και δημοσιεύτηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΔΩΜΑ (ως «Ηπειρώτικο μοιρολόι»).

Το βιβλίο του King και οι συναφείς συλλογές παραδοσιακής μουσικής των νότιων Βαλκανίων χαίρουν ευρείας κριτικής αποδοχής. Τα τελευταία 12 χρόνια έχει συστήσει στο διεθνές κοινό τα μοιρολόγια της Ηπείρου, τα τραγούδια και τους χορούς της Ελλάδας και τις βαθιά ριζωμένες κουλτούρες που εξακολουθούν να ευδοκιμούν στα νότια Βαλκάνια. Φέρνοντας τους New York Times στην Ήπειρο το 2014, συντονίζοντας ένα μεγάλο ντοκιμαντέρ στην περιοχή το 2017 και παρουσιάζοντας τη μουσική της Ελλάδας σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική από το 2018-2019, ο King είναι ένας ακούραστος και αφοσιωμένος υποστηρικτής της μουσικής των νότιων Βαλκανίων.