H ψυχολογία της παιδικής παχυσαρκίας

Γράφει η Ελίνα Γκίκα, Ψυχολόγος, Διευθύντρια, Τμήματος Ψυχικής Υγείας & Ψυχολογικής Υποστήριξης ΜΗΤΕΡΑ.

Όλες οι σύγχρονες έρευνες συναινούν στο γεγονός ότι τα ποσοστά παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας είναι ιδιαίτερα υψηλά στη χώρα μας. Ενώ η χώρα μας έχει πλούσια αθλητική παράδοση και ιστορία, με σπουδαιότερο θεσμό τους Ολυμπιακούς Αγώνες, φαίνεται ότι τα ελληνόπουλα δεν αθλούνται σε μεγάλο ποσοστό. Η ανθυγιεινή διατροφή που φαίνεται να είναι η λύση αλλά και η επιλογή λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής και η έλλειψη άσκησης αποτελούν τους δυο κυριότερους παράγοντες που οδηγούν στη παιδική παχυσαρκία.

Η παιδική παχυσαρκία ή το υπέρβαρο δεν θεωρείται ψυχιατρική νόσος στα παιδιά. Όμως συνδέεται με ψυχικούς παράγοντες που εμφανίζονται ως αίτια αλλά και ως επακόλουθο της παιδικής παχυσαρκίας.

Ως αίτιο, η μοναξιά, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κατάθλιψη που βιώνουν τα παιδιά από την πολύωρη απουσία των γονέων στη σύγχρονη εποχή. Τα παιδιά βρίσκουν καταφύγιο στο φαγητό στη προσπάθεια να καλύψουν το συναισθηματικό κενό από τις ουσιαστικές γονικές σχέσεις αγάπης και αποδοχής που έχουν καθημερινά ανάγκη αλλά τους λείπουν. Το άγχος, το «τέρας» της εποχής μας που κουβαλούν τα παιδιά αφενός από το πιεσμένο και φορτωμένο καθημερινό τους πρόγραμμα και αφετέρου από τα «θέλω» των γονιών τους. Επίσης, οποιοδήποτε γεγονός το οποίο έχει εγγραφεί ως τραυματικό στον ψυχισμό του παιδιού, όπως μια απώλεια συγγενικού ατόμου ή και ζώου μπορεί να θεωρηθεί ως ψυχικό αίτιο για παρηγοριά στο φαγητό μην μπορώντας να διαχειριστεί τον ψυχικό του πόνο.

Ένα παιδί δεν νοείται μόνο του, συνήθιζε να λέει ο Winnicott, ο περίφημος παιδίατρος και ψυχαναλυτής. Άρα σε κάθε περίπτωση που ένα παιδί πάρει βάρος δίχως ιατρικό πρόβλημα, οι γονείς χρειάζεται να λάβουν το μήνυμα ότι κάποιο ψυχολογικό αίτιο υπάρχει και θα πρέπει να το αναζητήσουν. Άλλη περίπτωση είναι ένα παιδί με παχύσαρκους γονείς, είτε καταθλιπτικούς με απαισιόδοξη και παθητική στάση ζωής ενδέχεται να παγιδευτεί και να αναπαράξει το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς απέναντι στη διατροφή.

Τα παχύσαρκα παιδιά υποφέρουν από το υπέρβαρο αλλά και από την εμφάνισή τους. Και επειδή τα βασικά χαρακτηριστικά της παιδικής και εφηβικής ηλικίας είναι το παιχνίδι και ο αθλητισμός στην περίπτωση αυτή από πηγή απόλαυσης και χαράς μετατρέπονται σε εφιάλτη και μόνιμη πηγή άγχους αφού τα παιδιά με υπέρβαρο δυσκολεύονται. Έτσι, γίνονται συχνά στόχος κοροϊδίας από τους συμμαθητές τους άρα και λιγότερο αποδεκτά στις σχολικές παρέες.

Η παιδική παχυσαρκία είναι μια σοβαρή ασθένεια. Απαιτείται μια ομαδική επιστημονική προσέγγιση όπου θα υπάρχει γιατρός, διατροφολόγος και ψυχολόγος. Απαιτείται να προσεγγίσετε το θέμα οικογενειακώς και όχι να απευθύνετε το παιδί ως το μαύρο πρόβατο της οικογένειας μόνο του.

Αν έχετε ένα παιδί με υπέρβαρο στην οικογένεια σας είναι τώρα η στιγμή να σκεφτείτε πως θα βρείτε χώρο-χρόνο να του αφιερώσετε. Να συνδεθείτε μαζί του συναισθηματικά! Ναι δεν φτάνει να αγαπάτε το παιδί σας, χρειάζεται να του το δείχνετε και να του το λέτε καθημερινά! Να ακούσετε τι έχει να σας πει και να το γνωρίσετε καλύτερα. Να το ακούσετε δίχως να το κρίνετε και να μοιραστείτε μαζί του στιγμές τρυφερότητάς. Κάντε πράγματα μαζί, μέσα και έξω από το σπίτι, πράγματα που συμφωνείτε μαζί ή προτείνει εκείνο δίχως να του επιβάλετε αυτό που εσείς θέλετε. Καθρεφτίστε του τις δεξιότητες του και τις κλίσεις του. Ακούστε τις σκέψεις, τα συναισθήματα του και τα θέλω του. Βάλτε όρια γιατί αυτά βοηθούν τα παιδιά να νιώσουν ασφάλεια και αργότερα να μπορέσουν να οριοθετήσουν μόνα τους τον εαυτό τους. Βοηθήστε το παιδί σας να αναγνωρίσει τα χαρίσματά του και να νιώσει καλά με τον εαυτό του γιατί σας θυμίζουμε ότι τα παιδιά καθρεπτίζονται στα μάτια των γονιών τους.