H υγιεινή των χεριών σώζει ζωές

Γράφει η Φλώρα Κοντοπίδου, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Συνεργάτης Β’ Παθολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ.

Σύμφωνα με δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν από λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη σημαντικό ποσοστό των οποίων οφείλεται σε μικρόβια ανθεκτικά στα περισσότερα διαθέσιμα αντιβιοτικά. Πρόσφατα δεδομένα αναδεικνύουν την έκταση του προβλήματος παγκοσμίως:

• Οι λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη συγκαταλέγονται μεταξύ των συχνότερων ανεπιθύμητων ενεργειών που συμβαίνουν στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών υγείας. Κατά μέσο όρο, περίπου 1 στους 10 ασθενείς προσβάλλεται από μία τέτοια λοίμωξη. Ωστόσο, η συχνότητα ποικίλει μεταξύ των χωρών ενώ αυξάνεται σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, όπως εκείνοι που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας.
• Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2023 (Balasubramanian et al.), εκτιμάται ότι κάθε χρόνο παγκοσμίως 136 εκατομμύρια λοιμώξεις, που προκαλούνται από μικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη.
• Στην Ευρώπη, το φορτίο νοσηρότητας των έξι συχνότερων λοιμώξεων που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη, υπολογίστηκε ότι είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο 32 άλλων μολυσματικών ασθενειών συνολικά, όσον αφορά την πρόκληση αναπηρία και την πρόωρη θνησιμότητα.
• Εκτιμήθηκε επίσης ότι το 63,5% των λοιμώξεων από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια σχετίζονταν με την υγειονομική περίθαλψη. Αυτό έχει συνέπειες στην παγκόσμια θνησιμότητα, δεδομένου ότι παγκοσμίως εκτιμάται ότι περισσότεροι από 5 εκατομμύρια θάνατοι σχετίζονται με τη μικροβιακή αντοχή το 2019.
• Οι  λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη βλάπτουν ασθενείς, επισκέπτες και  εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και επιβαρύνουν σημαντικά τα συστήματα υγείας. Μόνο στην Ευρώπη, περίπου 9 εκατομμύρια τέτοιες λοιμώξεις που εμφανίζονται κάθε χρόνο σε μονάδες οξείας και χρόνιας περίθαλψης οδηγούν σε 25 εκατομμύρια επιπλέον ημέρες νοσηλείας και κοστίζουν 13-24 δισεκατομμύρια ευρώ. Αναδυόμενα στοιχεία από διάφορες χώρες δείχνουν ότι η πανδημία οδήγησε σε ανησυχητική αύξηση τους όπως και σε αύξηση της μικροβιακής αντοχής.

Το σημαντικότερο και το απλούστερο μέτρο πρόληψης των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι η εφαρμογή της Υγιεινής των Χεριών (ΥΧ) από τους επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την φροντίδα του ασθενή. Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας για την Υγιεινή των Χεριών την 5η Μαΐου, παραθέτουμε τα 3 βασικά μηνύματα του ΠΟΥ για την ημέρα αυτή τα οποία αναδεικνύουν την σημασία της ΥΧ για την Ασφάλεια Ασθενών και Επαγγελματιών Υγείας:

Η είσοδος των χωρών στο Δίκτυο της ΥΧ του ΠΟΥ απαιτεί την δέσμευση της Πολιτικής Ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας αναδεικνύοντας την άμεση σύνδεση της ΥΧ με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών στα νοσηλευτικά ιδρύματα. Έως το 2026, η επιτήρηση της συμμόρφωσης στην Υγιεινή των Χεριών θα καθιερωθεί ως βασικός εθνικός δείκτης επιτήρησης, τουλάχιστον στα νοσοκομεία αναφοράς των χωρών που συμμετέχουν στο δίκτυο του ΠΟΥ. Το 68% των χωρών αναφέρουν ότι ήδη τον επιτηρούν.

Η  συμμόρφωση των επαγγελματιών υγείας στην Υγιεινή των Χεριών αποτελεί υποχρεωτικό δείκτη επιτήρησης για όλα τα νοσοκομεία της χώρας μας από το 2014.

Κατά την διάρκεια της παροχής φροντίδας στους ασθενείς υπάρχουν στιγμές υψηλού κινδύνου για την μεταφορά μικροβίων από το νοσοκομειακό περιβάλλον στον ασθενή, από το περιβάλλον του ασθενή στην συστηματική κυκλοφορία του, από τον ένα ασθενή στον άλλον ή στο περιβάλλον ή και στον επαγγελματία υγείας. Αυτές οι στιγμές αποτυπώνονται στα 5 βήματα του ΠΟΥ και καλύπτουν όλο το φάσμα της ιατρονοσηλευτικής φροντίδας.

Η κατανόηση των 5 βημάτων του ΠΟΥ  είναι βασική αρχή για την σωστή εφαρμογή της Υγιεινής των Χεριών στο νοσοκομειακό περιβάλλον.

Τα ιατρικά γάντια που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια ιατρονοσηλευτικών διαδικασιών στην υγειονομική περίθαλψη είναι γάντια μιας χρήσης και πρέπει να αλλάζονται από ασθενή σε ασθενή. Τα γάντια μπορεί να επιμολυνθούν το ίδιο εύκολα με τα γυμνά χέρια και δεν προσφέρουν 100% προστασία. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει πριν την εφαρμογή τους και μετά την απόρριψή τους να εφαρμόζεται Υγιεινή των Χεριών. Τα γάντια πρέπει να χρησιμοποιούνται βάσει ενδείξεων και δεν υποκαθιστούν την Υγιεινή των Χεριών.

Η υπερβολική χρήση γαντιών συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση του όγκου των αποβλήτων από την υγειονομική περίθαλψη. Από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 2020 χρησιμοποιήθηκαν διεθνώς  3 δισεκατομμύρια είδη ατομικής προστασίας με αποτέλεσμα την παραγωγή 591 τόνων ιατρικών αποβλήτων ημερησίως. Το μεγαλύτερο ποσοστό αφορούσε την κατανάλωση γαντιών.