“Homo domesticus” του James C. Scott – Μια ανατρεπτική μελέτη της ανθρώπινης εξέλιξης

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Πλήθος, σε μετάφραση του Βασίλη Γεωργάκη, η πολυσυζητημένη μελέτη του James C. Scott “Homo domesticus. Η γεωργική επανάσταση και οι απαρχές του κράτους” (Τίτλος αγγλικής έκδοσης: “Against the Grain: A Deep History of the Earliest States”), στο οποίο ο Scott αμφισβητεί ευθέως το κλασικό αφήγημα της γραμμικής προόδου του ανθρώπινου πολιτισμού, θέτοντας στο επίκεντρο τη μετάβαση από τις κοινωνίες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών προς τα πρώιμα γεωργικά κράτη.

Όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:

«Πώς συνέβη και ο Homo sapiens, τόσο πρόσφατα στην ιστορία του είδους του, κατέληξε να ζει σε πολυπληθείς εδραίες κοινότητες, γεμάτες από εξημερωμένα ζώα και από μια πληθώρα δημητριακούς καρπούς, κυβερνώμενος από τους προπάτορες αυτού που αποκαλούμε σήμερα κράτος; Στο βιβλίο αυτό, ο James C. Scott μελετά την ανάδυση των πρώτων σταθερών οικισμών στην ιστορία της ανθρωπότητας και τη σύνδεσή τους με τη Γεωργική Επανάσταση της Νεολιθικής περιόδου, για να εντοπίσει και να αναλύσει τις απαρχές του κράτους.

Αντλώντας από ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων, όπως η αρχαιολογία, η αρχαία ιστορία, η ανθρωπολογία, η βιολογία, η επιδημιολογία, η δημογραφία και η περιβαλλοντική ιστορία, ο συγγραφέας ασκεί κριτική στον θεσμό του κράτους, αναδεικνύοντας τις δυσμενείς συνέπειες που είχε η μετάβαση από τη νομαδική ζωή, το κυνήγι και την τροφοσυλλογή στη μόνιμη εγκατάσταση και στις αγροτικές εργασίες: επιδημίες λόγω συνωστισμού, καταναγκαστική εργασία και έλεγχος της παραγωγής και της αναπαραγωγής, μεταξύ άλλων. Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, ο Scott στρέφει το ενδιαφέρον του στους «βαρβάρους», δηλαδή στους πληθυσμούς εκείνους που κατάφεραν να αποφύγουν την εδραία ζωή και να αντισταθούν στον κρατικό έλεγχο για χιλιετίες, επιλέγοντας άλλους τρόπους ζωής και οργάνωσης”.

Τα Προλεγόμενα του βιβλίου έχει γράψει ο Λεωνίδας Οικονομάκης, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Παγκόσμιου Νότου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο οποίος μίλησε για αυτό στην πολιτιστική εκπομπή “Αποτύπωμα” της Φωνής της Ελλάδας με τη Φούλη Ζαβιτσάνου.

Ακούστε εδώ τη συνέντευξη.