Η «μικρή» Ευρώπη στην εποχή των νεο-αυτοκρατόρων

Πολύ κοντά στο πολυτελές ξενοδοχείο Bayerischer Hof, που φιλοξενεί τη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, είχε υπογραφεί πριν από 86 χρόνια η διαβόητη Συμφωνία του Μονάχου.

Το ημερολόγιο έδειχνε 30 Σεπτεμβρίου του 1938.

Φοβούμενοι έναν πόλεμο στην Ευρώπη, οι τότε πρωθυπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου, Νέβιλ Τσάμπερλεν και της Γαλλίας, Εντουάρντ Νταλαντιέ συνυπέγραψαν με τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι την προσάρτηση της Σουδητίας -μιας κυρίως γερμανόφωνης περιοχής της Τσεχοσλοβακίας- στο Τρίτο Ράιχ.

Η προσδοκία ήταν ο κατευνασμός του Χίτλερ. Το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο.

Ένα χρόνο αργότερα, οι Ναζί εισέβαλαν στην Πολωνία, πυροδοτώντας τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτή την επανάληψη της ιστορίας φοβούνται τώρα οι κατά τα λοιπά μονίμως διχασμένοι Ευρωπαίοι, καθώς (και) οι εξελίξεις στο ουκρανικό- με ρυθμιστές την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα- τους ξεπερνούν.

Και δη συνοδεία υποδείξεων περί «δημοκρατίας», με ωμές τραμπικού ύφους παρεμβάσεις -προεκλογικές και μη- υπέρ της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς.

Οι «27» τις παρακολουθούν όψιμα σαστισμένοι στην εποχή Τραμπ 2.0, παρά τη δεδηλωμένη πρόθεση του 47ου προέδρου των ΗΠΑ «Πρώτα η Αμερική» να τελειώσει άμεσα αυτόν τον «γελοίο πόλεμο», ενόσω έχει το βλέμμα του εστιασμένο στην Κίνα και απειλεί συμμάχους και εχθρούς με έναν άλλο πόλεμο, εν προκειμένω εμπορικό.

Το ίδιο σύνδρομο του «κοκκαλωμένου» λαγού μπροστά στα φώτα ΙΧ -αλλά από την αντίθετη κατεύθυνση- είχαν οι Ευρωπαίοι και πριν από τρία χρόνια, όταν στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου το 2022 αξιολογούσαν ως υπερβολικές τις τότε εκτιμήσεις Αμερικανών και Βρετανών ότι η Ρωσία θα εισβάλει στην Ουκρανία.

Συνέβη μόλις δύο ημέρες μετά το πέρας εκείνης της συνόδου.

Μόλις στις αρχές αυτού του Φεβρουάριου εν τω μεταξύ -λίγο πριν ο πόλεμος στην Ουκρανία συμπληρώσει πια τρία χρόνια- ο διχασμός των «27» ήταν εμφανής στην άτυπη σύνοδο κορυφής της ΕΕ για την άμυνα, εν αναμονή των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής… καλό Μάρτη.

Αλλά τα χρονικά περιθώρια είναι πια στενά.

Το κατέστησαν σαφές μιλώντας επί ευρωπαϊκού εδάφους μέσα στα τελευταία 24ωρα -ως κομιστές του αναθεωρητισμού Τραμπ- ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς και Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Πίτερ Χάγκσεθ, με φόντο το ουκρανικό.

Πληρώνοντας το «λαγαριασμό»

Για τον «νέο σερίφη στην πόλη» της Ουάσινγκτον, λοιπόν, «η Ευρώπη δεν είναι πλέον προτεραιότητα» και ο «Θείος Σαμ» δεν είναι «κορόιδο» για να πληρώνει την ευρωπαϊκή άμυνα.

Ως εκ τούτου οι «27» θα πρέπει να «ξηλωθούν», παίρνοντας μαθήματα από τον «σύμμαχο-πρότυπο» Πολωνία, που έχει αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της στο 4,7% του ΑΕΠ -κοντά στο 5% που αξιώνει ο Τραμπ στο ΝΑΤΟ, ενόψει και της επόμενης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Ιούνιο.

Κατά τη νέα ηγεσία της Ουάσινγκτον, άλλωστε, οι οικονομικά δοκιμαζόμενοι και αμυντικά απροετοίμαστοι Ευρωπαίοι θα πρέπει να πληρώσουν το «μάρμαρο» της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Γηραιάς Ηπείρου, στο φόντο της συνεχούς επέκτασης του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς.

Αλλά πλέον «δεν μπορείτε να περιμένετε ότι η [στρατιωτική] παρουσία της Αμερικής θα διαρκέσει για πάντα».

Το πρακτορείο Bloomberg έβγαλε ήδη ένα πρώτο μεταπολεμικό «κοστούμι»: 3,1 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια.

Και για την αμυντική θωράκιση των Ευρωπαίων έναντι της ρωσικής επιθετικότητας, ωθούμενοι de facto να αγοράσουν νέο εξοπλισμό κυρίως «made in USA».

Και για την προστασία της εδαφικά «κουτσουρεμένης» Ουκρανίας -ακόμη και με ειρηνευτικά ευρωπαϊκά στρατεύματα- με το Κίεβο να έχει στο μεσοδιάστημα δώσει τα «ασημικά» του (σπάνιες γαίες κλπ.) ως «εγγύηση» στις ΗΠΑ.

Προφανώς αυτό είναι το τίμημα, εάν η Ευρώπη θέλει να έχει θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Το είπε ξεκάθαρα ένας δικός της, μέχρι πρότινος από τους μακροβιότερους πρωθυπουργούς στις τάξεις των «27» -και δη σε μια χώρα δημοσιονομικό «γεράκι»: ο Ολλανδός Μαρκ Ρούτε, νυν Γ.Γ. του ΝΑΤΟ.

Για να είναι «μέρος της συζήτησης, αυτό που πρέπει να κάνουν οι Ευρωπαίοι φίλοι μου είναι να παρουσιάσουν συγκεκριμένα σχέδια», δήλωσε εν είδει τελεσιγράφου.

Ακόμη όμως κι εάν βρεθούν προς τούτο οι πόροι -με πιο πιθανό μεγαλύτερο θύμα το ήδη δοκιμαζόμενο κοινωνικό κράτος της Ευρώπης- παραμένει μείζον ερώτημα ποιος και υπό ποιο στρατηγικό όραμα θα διαπραγματευτεί από πλευράς της ΕΕ.

Φαντάζει «νάνος» ελλείψη ισχυρής ηγεσίας, διαπραγματευτικής ισχύος και με τον γαλλογερμανικό άξονά της «ξεχαρβαλωμένο».

«Βάτραχοι και βουβάλια»

Ο Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει πλέον την Ευρώπη ως υποδεέστερη και ανάξια γεωστρατηγικού ρόλου, ενόσω με τον αναθεωρητισμό του -από το ουκρανικό μέχρι τη Γάζα, τη Γροιλανδία, τον Καναδά ως «51η πολιτεία των ΗΠΑ» και τη Διώρυγα του Παναμά- νομιμοποιεί άλλους ανά τον κόσμο αναθεωρητές.

Δεν είναι μόνο ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.

Στα καθ’ ημάς περιφερειακό επίπεδο, είναι επίσης ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, σύμμαχος του ΝΑΤΟ και του Πούτιν.

«Ένας φίλος μου, ένας τύπος που μου αρέσει, σέβομαι» κατά δήλωση του Αμερικανού προέδρου, όταν του πίστωνε την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, για την οποία ο Τραμπ δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει τη στάση του έναντι των Κούρδων, ενώ η Άγκυρα επιδιώκει να χρησιμοποιήσει την όμορη (και εν μέρει υπό την κατοχή της) χώρα και για τα ηγεμονικά της σχέδια, από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Σε κάθε περίπτωση, στα «μάτια» του Τραμπ αυτός που έχει πρωταγωνιστικό ρόλο ήταν και παραμένει η Κίνα.

Η προσέγγισή του στη Ρωσία θα μπορούσε να αποσκοπεί στη διάσπαση του άξονα Πεκίνου-Μόσχας.

Η δήλωσή του υπέρ της συνόδου κορυφής με τους προέδρους της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ και της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, «όταν τα πράγματα ηρεμήσουν κάπως» -με επίκεντρο τη μείωση των πυρηνικών οπλοστασίων και των αμυντικών δαπανών- ενόσω «ναρκοθετεί» τις διατλαντικές σχέσεις, στέλνουν ένα σαφές μήνυμα συναγερμού στην Ευρώπη.

Πολλώ μάλλον στον απόηχο και της πρόσφατης συνόδου «αντίστασης στο ευρωπαϊκό κατεστημένο» των ηγετών της ακροδεξιάς ευρωομάδας των Πατριωτών στη Μαδρίτη, της τρίτης μεγαλύτερης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υπό το τραμπικής έμπνευσης σύνθημα «Make Europe Great Again».