Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού που είναι ανθεκτικές στα εμβόλια, είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν όταν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι εμβολιασμένο, η μετάδοση του ιού είναι υψηλή, και δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για να σταματήσει η εξάπλωση, σύμφωνα με ένα νέο επιστημονικό μοντέλο. Με άλλα λόγια, επικρατεί μια κατάσταση που μοιάζει πολύ με αυτή των ΗΠΑ, αναφέρει σε άρθρο του το Live Science.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Το μαθηματικό μοντέλο, που δημοσιεύθηκε στις 30 Ιουλίου στο περιοδικό Scientific Reports, προσομοιώνει πώς το ποσοστό εμβολιασμού και το ποσοστό μετάδοσης του ιού σε έναν δεδομένο πληθυσμό, επηρεάζουν το ποιες παραλλαγές του SARS-CoV-2 θα κυριαρχήσουν στο ιικό τοπίο. Ο καλύτερος τρόπος για να εξαλειφθούν οι μεταλλάξεις αυτές πριν εξαπλωθούν, είναι να εμβολιαστούν όσο περισσότεροι άνθρωποι γίνεται και να παραμείνει χαμηλή η μετάδοση του ιού, διαπίστωσαν οι συγγραφείς. Στο μοντέλο τους, υποθέτουν ότι τα χαμηλά ποσοστά μετάδοσης αντανακλούν την υιοθέτηση μέτρων συμπεριφοράς όπως η χρήση μάσκας και η κοινωνική αποστασιοποίηση.

Αυτό το τελευταίο σημείο είναι ζωτικής σημασίας γιατί εάν η μετάδοση του ιού είναι χαμηλή, τυχόν μεταλλάξεις ανθεκτικές στο εμβόλιο που θα εμφανίζονται, θα έχουν λιγότερες πιθανότητες να εξαπλωθούν και, επομένως, θα είναι πιο πιθανό να εκλείψουν, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της σχετικής μελέτης Φιοντόρ Κοντράσοφ, ο οποίος διευθύνει ένα εργαστήριο εξελικτικής γονιδιωματικής στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Αυστρίας.

Εάν η μετάδοση του ιού είναι υψηλή, οι ανθεκτικές στο εμβόλιο μεταλλάξεις, έχουν την ευκαιρία να μολύνουν πολλούς ανεμβολίαστους και εμβολιασμένους ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι παραλλαγές θα μπορούσαν εύκολα και σύντομα να γίνουν τα κυρίαρχα στελέχη στην κυκλοφορία.

Αυτό συμβαίνει όταν πολλοί- αλλά όχι όλοι- είναι εμβολιασμένοι, όταν τα ποσοστά μετάδοσης είναι υψηλά και όταν ο ιός εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα, διαπίστωσαν οι συγγραφείς. Σε αυτό το σενάριο, οι ανθεκτικές -στο εμβόλιο- μεταλλάξεις, είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν όταν έχει εμβολιαστεί περίπου το 60% του πληθυσμού. Αυτό συμβαίνει γιατί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού προστατεύεται από τον αρχικό ιό, οπότε οι μολύνσεις από το συγκεκριμένο στέλεχος αρχίζουν και μειώνονται και οι άλλες μεταλλάξεις κερδίζουν έδαφος. Εάν ο ρυθμός της μετάδοσης του ιού παραμείνει υψηλός, τότε αυτές οι μεταλλάξεις θα κυριαρχήσουν, σύμφωνα με το μοντέλο.

Τα αποτελέσματα αυτά δεν είναι ούτε αντιφατικά, ούτε μας προκαλούν έκπληξη, δήλωσε ο Μάικλ Λέβι, αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας στα τμήματα βιοστατιστικής και επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Perelman του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Η εξέλιξη χρειάζεται πίεση, και όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, τόσο μεγαλύτερη πίεση ασκείται στον ιό να αλλάξει, προκειμένου να αποφύγει τις ανοσολογικές αντιδράσεις που προκαλούνται από το εμβόλιο», δήλωσε ο Λέβι στο Live Science. Η νέα μελέτη τονίζει ότι υπάρχει «μεγάλη πιθανότητα» οι αναδυόμενες μεταλλάξεις να εμποδίσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.

Ο επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, Άντονι Φαούτσι, εξέφρασε παρόμοιες ανησυχίες όταν μίλησε για την ευρέως διαδεδομένη παραλλαγή δέλτα. Τα πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι τα εμβόλια εξακολουθούν να προστατεύουν από την παραλλαγή δέλτα, αν και λειτουργούν καλύτερα κατά του αρχικού ιού. Ωστόσο ο κορυφαίος λοιμωξιολόγος είπε ότι με βάση τα σημερινά ποσοστά μόλυνσης, ο ιός έχει «άφθονες πιθανότητες» να δημιουργήσει μια πιο μεταδοτική μετάλλαξη από τη δέλτα.

Η μείωση της μετάδοσης του ιού θα βοηθούσε στην εξάλειψη μιας τέτοιας παραλλαγής πριν κυριαρχήσει, ή μπορεί και να απέτρεπε την εμφάνισή της.

Το νέο μοντέλο υπογραμμίζει τον κίνδυνο να αφήσουμε τον SARS-CoV-2 να εξαπλωθεί, ιδίως όταν ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων – αλλά όχι όλοι – είναι εμβολιασμένοι. Ωστόσο, το μοντέλο δεν αποτυπώνει απόλυτα με την πραγματικότητα και εξακολουθούμε να παλεύουμε με μεγάλους άγνωστους παράγοντες, δήλωσε ο Κοντρασόφ.

Για παράδειγμα, στο απλουστευμένο μοντέλο, τα αρχικά και τα μεταλλαγμένα στελέχη είναι όλα εξίσου μεταδοτικά, αλλά συχνά διαφέρουν ως προς τη μεταδοτικότητα. Η παραλλαγή δέλτα, η οποία θεωρείται ότι είναι η πιο μεταδοτική εκδοχή του ιού μέχρι σήμερα, έχει ξεπεράσει όλες τις γνωστές παραλλαγές.

Μια τέτοια μετάλλαξη μπορεί να κυριαρχήσει μόνο όταν ένας πληθυσμός πλησιάζει την ανοσία της αγέλης για άλλες εκδοχές του ιού. Πριν από αυτό το σημείο, οι ανθεκτικές στα εμβόλια μεταλλάξεις, πρέπει να ανταγωνίζονται αυτές που είναι ευάλωτες, δήλωσε ο επιστήμονας. Επειδή η δέλτα μεταδίδεται τόσο εύκολα, έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των ανθεκτικών στο εμβόλιο παραλλαγών χαμηλότερης μεταδοτικότητας- τουλάχιστον προς το παρόν.

Δεν είναι επίσης σαφές πόσες μεταλλάξεις θα πρέπει να υποστεί μια παραλλαγή για να γίνει μεταδοτική και να έχει αντοχή στα εμβόλια, ή αν αυτό είναι πιθανό με τον SARS-CoV-2. Μια τέτοια μετάλλαξη θα ήταν ανησυχητική, αν άρχιζε να εξαπλώνεται ενώ η δέλτα βρίσκεται σε έξαρση.

Τα στελέχη με υψηλή μεταδοτικότητα μπορεί να αυξήσουν τον ρυθμό με τον οποίο εμφανίζονται νέες μεταλλάξεις οι οποίες είναι ανθεκτικές στα εμβόλια, καθώς ο υψηλός ρυθμός εξάπλωσης, δίνει στον ιό περισσότερες ευκαιρίες να μεταλλαχθεί, γράφουν οι συγγραφείς στη μελέτη τους. Συνολικά, οι υψηλότεροι ρυθμοί μετάδοσης δεν αλλάζουν το γενικό μοτίβο που περιγράφεται στο μοντέλο, αλλά μόνο το πόσο συχνά εμφανίζονται μεταλλάξεις και πότε εγκαθίστανται στον πληθυσμό, έγραψαν οι συγγραφείς.

Ωστόσο, διαφορετικά άτομα έχουν πιθανότατα ελαφρώς διαφορετικές πιθανότητες να γίνουν ξενιστές επικίνδυνων μεταλλάξεων. Για παράδειγμα, οι ανοσοκατεσταλμένοι άνθρωποι μπορούν μερικές φορές να αποβάλλουν τον ιό για μήνες, με αποτέλεσμα να έχει πολλές ευκαιρίες για να μεταλλαχθεί, σύμφωνα με μελέτες.

«Αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη άγνωστη μεταβλητή που έχουμε στο μοντέλο μας». Παρόλα αυτά, το μοντέλο δεν αποτυπώνει ακριβώς την πραγματικότητα, λέει ο Λέβι. «Πιστεύω πως καμία υπόθεση των συγγραφέων θα άλλαζε το κύριο σημείο, το οποίο και πάλι δεν αποτελεί έκπληξη», είπε. Όταν ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων έχει εμβολιαστεί αλλά τα ποσοστά μετάδοσης στον πληθυσμό είναι υψηλά, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την εμφάνιση ανθεκτικών -στο εμβόλιο- παραλλαγών, είπε. «Το γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμη μια παραλλαγή που να είναι ανθεκτική στα εμβόλια mRNA δεν σημαίνει ότι δεν θα έρθει».

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αποφύγουμε το χειρότερο σενάριο;

Ο Κοντρασόφ πιστεύει ότι «είναι απαραίτητο να διατηρήσουμε τις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις, όπως η χρήση μάσκας καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας εμβολιασμού». Αυτό τουλάχιστον θα βοηθούσε να εξαφανίσει τα ανθεκτικά στελέχη πριν αυτά εξαπλωθούν.

Ωστόσο, στο εξιδανικευμένο μοντέλο της επιστημονικής ομάδας, κάθε άτομο στον πληθυσμό έχει ίσες πιθανότητες να εμβολιαστεί, το θέμα είναι πότε θα το κάνει, σημείωσε ο ερευνητής. Το μοντέλο όμως δεν είναι ακριβές καθώς δεν υπολογίζει ότι τα μικρά παιδιά μπορούν ακόμη να εμβολιαστούν, ούτε όλοι οι ενήλικες είναι πρόθυμοι να το κάνουν.

Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, οι πλήρως εμβολιασμένοι άνθρωποι θα πρέπει να φορούν μάσκες σε δημόσιους εσωτερικούς χώρους, εάν υπάρχει μεγάλη μετάδοση του κορονοϊού στην περιοχή τους. Αυτό συμβαίνει επειδή οι εμβολιασμένοι άνθρωποι που προσβάλλονται από τη μετάλλαξη δέλτα, μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό.

ΠΗΓΗ: Live Science