Η επιστροφή των προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας κατοικιών στις κατευθύνσεις του παλαιότερου «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» περιλαμβάνεται στους σχεδιασμούς του επιτελείου των υπουργείων Ενέργειας και Ανάπτυξης. Οι συζητήσεις μάλιστα έχουν αναζωπυρωθεί, έπειτα από τις προβλέψεις του ανανεωμένου σχεδίου «REPowerEU» που παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη από την Κομισιόν, το οποίο θέτει τα φωτοβολταϊκά στις στέγες και τις αντλίες θερμότητας στο επίκεντρο της στρατηγικής του. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στο ξεχωριστό κεφάλαιο για την ηλιακή ενέργεια, τα φωτοβολταϊκά στις στέγες θα μπορούσαν να δίνουν σχεδόν το 25% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε.- δηλαδή πάνω από το μερίδιο του φυσικού αερίου σήμερα.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Έτσι, στο τραπέζι μπήκε και πάλι η επαναφορά ενός προγράμματος για τα ελληνικά νοικοκυριά που θα επιδοτεί την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού και αντλίας θερμότητας στις κατοικίες, ώστε να μπορέσει η χώρα να πιάσει τους νέους ευρωπαϊκούς στόχους. Στο τρέχον πρόγραμμα του «Εξοικονομώ 2021» έχει αφαιρεθεί το «Αυτονομώ», καταργώντας ουσιαστικά τη δυνατότητα ενίσχυσης των νοικοκυριών για ενεργειακή αυτονομία και περιορισμού της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων.

Μάλιστα, η επιστροφή του «Αυτονομώ» αναμένεται να ξεκινήσει από τα νοικοκυριά, τα δημόσια κτίρια και τις επιχειρήσεις των ελληνικών νησιών _ σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση θα διαδραματίσουν τα λεγόμενα GR-Eco Islands, με οδηγό τη Χάλκη, με την ενεργό εμπλοκή των ενεργειακών κοινοτήτων στην παραγωγή καθαρής ενέργειας.

Ενεργειακή αυτονομία στα νησιά

Το επόμενο διάστημα αναμένεται η προκήρυξη του προγράμματος από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), με χρηματοδότηση 100 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ, για δράσεις και έργα ενεργειακής αυτονομίας στα νησιά, ενώ θα ακολουθήσει και δεύτερο μέρος παρεμβάσεων για τα νησιά με χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Απανθρακοποίησης. Για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα θα τεθούν κριτήρια, τα οποία θα δίνουν προτεραιότητα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και στα νησιά που πληρούν το κριτήριο της διπλής νησιωτικότητας (αφορά νησιά με δύσκολη πρόσβαση, μέσω κάποιου άλλου νησιού).

Παράλληλα, χθες Παρασκευή ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας προανήγγειλε, για άλλη μια φορά, πρόγραμμα επιδότησης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με αποθήκευση ενέργειας, με κονδύλια 160 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επίσης, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει ότι εντός του έτους θα προκηρυχθεί και πρόγραμμα για επιδότηση των Δήμων από το Ταμείο Ανάκαμψης, σε ποσοστό έως και 100%, προκειμένου να συστήσουν ενεργειακές κοινότητες που θα εξασφαλίζουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε χαμηλή ή και μηδενική τιμή στους ευάλωτους δημότες.

Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, θα πρέπει να επιλυθούν διάφορά προβλήματα, όπως με τον ΔΕΔΔΗΕ, ο οποίος στο προηγούμενο πρόγραμμα δημιουργούσε κωλύματα στην ένταξη μικρών φωτοβολταϊκών έργων που ήταν δικαιούχοι του «Εξοικονομώ-Αυτονομώ». Ένα πρώτο βήμα γίνεται με ρύθμιση που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για τη β΄ φάση απλοποίησης της αδειοδοτικής διαδικασίας των ΑΠΕ του οποίου η διαβούλευση ολοκληρώθηκε προ δεκαημέρου και αναμένεται να πάρει τον δρόμο για τη Βουλή.

Σε αυτό προτείνεται – προκειμένου να ανοίξει ηλεκτρικός χώρος για τα μικρά συστήματα _ η πλεονάζουσα δυναμικότητα των υποσταθμών του δικτύου ηλεκτρισμού να διατίθενται αποκλειστικά για αυτοπαραγωγή, για ενεργειακό συμψηφισμό καθώς και για το πρόγραμμα των φωτοβολταϊκών στις στέγες. Μάλιστα, προτείνεται ποσόστωση στα περιθώρια του κάθε υποσταθμού με τα νοικοκυριά να καταλαμβάνουν το 30%, οι σταθμοί των αγροτών 30%, άλλο ένα 30% προβλέπεται να διατεθεί στη βιομηχανία και τη μεταποίηση και το υπόλοιπο 10% στους ανεξάρτητους παραγωγούς.

Συγκεκριμένα ποσοστά θα καθοριστούν και για τους υποσταθμούς, των οποίων τα περιθώρια υπερβαίνουν τα 10 MW. Η πλεονάζουσα ισχύς άνω των 10 ΜW θα κατανέμεται σε ποσοστό 30% στα νοικοκυριά, στους αγρότες, στη βιομηχανία και τη μεταποίηση και στους ανεξάρτητους παραγωγούς και το υπόλοιπο 70% για την εγκατάσταση των υπολοίπων σταθμών ΑΠΕ.

Οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις

Πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει ως δεσμευτική υποχρέωση την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη στέγη για συγκεκριμένες κατηγορίες κτιρίων: έως το 2026 για τα νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια άνω των 250 τ.μ., έως το 2027 για τα παλαιά δημόσια και εμπορικά κτίρια άνω των 250 τ.μ. και έως το 2029 για όλες τις νέες κατοικίες.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίξουν την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις στέγες, σε συνδυασμό με αποθήκευση ενέργειας και αντλίες θερμότητας, θέτοντας ως στόχο την κατάκτηση ενός χρόνου απόσβεσης της επένδυσης των νοικοκυριών που δεν θα ξεπερνά τα δέκα έτη. Γι΄ αυτό θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα εθνικό πλαίσιο για την υποστήριξη επενδύσεων και να εξασφαλίσουν από το επόμενο έτος μια μαζική ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστημάτων στα κτίρια, με προτεραιότητα σε όσα έχουν Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) των κατηγοριών Α έως και Δ. Αυτό θα μπορεί να συνδυαστεί με ανακαινίσεις και παράλληλη τοποθέτηση συσσωρευτών για αποθήκευση ενέργειας.

Πάντως, στην Ελλάδα, ο κλιματικός νόμος, ο οποίος ξεκίνησε χθες να συζητείται στις Επιτροπές της Βουλής, ώστε την ερχόμενη εβδομάδα να εισαχθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια, καθιστά υποχρεωτική την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών μόνο σε ορισμένα νέα ειδικά κτίρια με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ. Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ) είχε προτείνει την επέκταση του μέτρου σε όλα τα νέα κτίρια με κάλυψη μεγαλύτερη των 50 τ.μ. Τη συγκεκριμένη πρόταση, εκτός του ΣΕΦ, είχαν υποστηρίξει επίσης η ΓΣΕΕ και πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις, με τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν, να δικαιώνουν το αίτημα και να επιβάλλουν τροποποίηση του σχετικού άρθρου 17.

Η Κομισιόν ζητά όλα τα νέα κτίρια να είναι “solar ready”, να έχουν δηλαδή προκατασκευασμένες τις υποδομές και υποδοχές για να δεχθούν φωτοβολταϊκά συστήματα. Ο ΣΕΦ καλεί την κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε τροποποίηση του άρθρου, ενσωματώνοντας τους στόχους της ΕΕ. Στο πλαίσιο του ανανεωμένου REPowerEU, οι επιπλέον επενδύσεις για ηλιακά φωτοβολταϊκά (σε σύγκριση με όσες απαιτούνται για την υλοποίηση των στόχων του «Fit for 55») εκτιμώνται σε 26 δισ. ευρώ έως το 2027.

Προς παράταση και για το 2023 οδεύει η αναστολή της ισχύος των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ενωσης για το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Πρόκειται για ιδέα που μπήκε στο τραπέζι ήδη από τον περασμένο Μάρτιο, όταν η ενεργειακή κρίση άρχισε να δείχνει τα δόντια της στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Οι Βρυξέλλες αναθερμαίνουν την πρόταση για δημοσιονομική ευελιξία για έναν ακόμα χρόνο υπό την απειλή σεναρίων για «χτύπημα» στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ από τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Ομως η ενεργοποίηση ενδεχομένως να έχει και αστερίσκους, δηλαδή εξετάζεται ναι μεν δημοσιονομική ευελιξία, αλλά με μια πιο αυστηρή επιτήρηση των υπερχρεωμένων χωρών.

Οι αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν τον Ιούνιο, κάτι που αν επιβεβαιωθεί δίνει ανάσα σε πολλές χώρες όπως η Ελλάδα, η οποία έχει δεσμευτεί να επιστρέψει σε πλεονάσματα από το 2023, ενώ όμως παράλληλα κατατάσσεται στις χώρες με υψηλό χρέος.

Η παράταση της ρήτρας διαφυγής ανοίγει παράθυρο για νέα περιθώρια της ελληνικής κυβέρνησης στη λήψη περαιτέρω μέτρων στήριξης επιχειρήσεων και καταναλωτών λόγω της κρίσης, ωστόσο οι βηματισμοί του οικονομικού επιτελείου παραμένουν προσεκτικοί καθώς η χώρα έχει υψηλό χρέος, το οποίο αναμένεται να μειωθεί στο 180,2% στο τέλος του 2022 (από το 193,3% το 2021).

Οι προκλήσεις

Η ελληνική κυβέρνηση έχει μπροστά της έναν δρόμο – πρόκληση εν μέσω ενεργειακής κρίσης καθώς στοχεύει κατ’ αρχάς στην έξοδο από την ενισχυμένη εποπτεία τον προσεχή Αύγουστο και στις αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης προκειμένου να κατακτήσει την επενδυτική βαθμίδα έως το 2023.

Αυτό προϋποθέτει ότι η χώρα θα τηρεί τις μέχρι τώρα δημοσιονομικές της δεσμεύσεις όπως αυτές αποτυπώνονται στο πρόγραμμα σταθερότητας και οι αγορές θα συνεχίζουν να βλέπουν βιώσιμο το χρέος. Το πρόσφατα κατατεθέν Πρόγραμμα Σταθερότητας προβλέπει έλλειμμα 2% του ΑΕΠ το 2022, το 2023  πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ, το 2024 2,1% του ΑΕΠ και το 2025 2,4%.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με τον ιστότοπο Politico Europe, αναμένεται να εισηγηθεί την προσεχή Δευτέρα να παραμείνει εν ισχύ η ρήτρα, δηλαδή να αναστέλλει την υποχρέωση τήρησης των δημοσιονομικών κανόνων για τα κράτη – μέλη της ΕΕ, εξαιτίας της επιδείνωσης των προοπτικών της ευρωπαϊκής οικονομίας λόγω της ενεργειακής κρίσης.

Μια πρώτη συζήτηση πρόκειται να γίνει την προσεχή Τρίτη στο Ecofin και πιθανότατα η απόφαση θα ληφθεί στην επόμενη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών τον Ιούνιο. Το δημοσίευμα αναφέρει ότι το Κολέγιο των Επιτρόπων, στη συνεδρίαση της Τετάρτης, κατέληξε στην απόφαση για τη συγκεκριμένη εισήγηση, συμφωνώντας παράλληλα για πιο αυστηρή επιτήρηση των υπερχρεωμένων χωρών.

Η απειλή της ύφεσης

Η γενική ρήτρα διαφυγής ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2020 λόγω της πανδημίας και θα ήταν σε ισχύ μέχρι φέτος. Στις αρχές του Μαρτίου ο επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι είχε δηλώσει ότι η τελική εισήγηση θα γίνει τον Μάιο μετά τη δημοσίευση των εαρινών προβλέψεων της Κομισιόν.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η μεγέθυνση της ευρωπαϊκής και της ελληνικής οικονομίας το 2022 θα είναι χαμηλότερη σε σχέση με τις εκτιμήσεις προ του πολέμου.

Η Κομισιόν εκτιμά ότι το ΑΕΠ της ΕΕ και της ευρωζώνης θα διαμορφωθεί στο 2,7% φέτος (έναντι 4%), ενώ για την Ελλάδα στο 3,5% για το 2022 (έναντι 4,9%) και στο 3,1% το 2023 (έναντι 3,5%).

Στην πλήρη διακοπή του εφοδιασμού αερίου από τη Ρωσία, η ανάπτυξη της ΕΕ θα περιοριστεί στο 0,2%, ενώ σε αυτό το σενάριο εντός του έτους θα εισέλθει σε ύφεση και ο πληθωρισμός – θα φτάσει στο 10%.