Ο φόβος για τη σύγκρουση

Ένα από τα χαρακτηριστικά των κοινωνιών του ύστερου νεοφιλελευθερισμού είναι μια αυξανόμενη δυσανεξία απέναντι στην πολιτική και κοινωνική σύγκρουση.

Ουσιαστικά, αυτό που καταγράφεται ως πραγματική (αν και όχι πάντα ρητή) στρατηγική πεποίθηση είναι ότι η δημοκρατία έγκειται στην εκλογή μίας κυβέρνησης, με ένα εκλογικό σύστημα που θα εξασφαλίζει «σταθερότητα», δηλαδή ένα εκλογικό σύστημα που θα δίνει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στην ισχυρότερη εκλογική μειοψηφία και μαζί μια «λευκή επιταγή» να εφαρμόσει το πρόγραμμά της μέχρι την επόμενη εκλογική μάχη, κατά προτίμηση με το είδος «σιδηράς πυγμής» που διασφαλίζει αυτή την εφαρμογή.

Παρότι μπορεί κανείς να ανάγει αυτή την αντίληψη για τη διακυβέρνηση σε ορισμένες από τις πιο αυταρχικές παραλλαγές της θεωρίας του «κοινωνικού συμβολαίου» – το σχήμα του Χομπς είναι αυτό που έρχεται στο μυαλό – έχουμε να κάνουμε και με ένα είδος προβολής πρακτικών από την εταιρική διοίκηση και την ανάγκη ο μάνατζερ να έχει «λυμένα τα χέρια», υπό την προϋπόθεση ότι οι αγορές (εν προκειμένω οι δημοσκοπικές τάσεις) είναι ικανοποιημένες.

Μόνο που ακριβώς επειδή η συνθήκη σε κοινωνίες όλο και πιο άνισες και κατακερματισμένες είναι πολύ πιο συγκρουσιακή, στο τέλος αυτό το πρότυπο διακυβέρνησης καταλήγει στην αντιμετώπιση της σύγκρουσης και της αντιπαράθεσης όχι ως οργανικών στοιχείων της δημοκρατικής πολιτικής αλλά ως «παθογενειών του πολιτικού συστήματος».

Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτό το φόντο στη χώρα μας καταγράφονται φαινόμενα όπως ο αυτόματος στιγματισμός κάθε διεκδίκησης κοινωνικής αναδιανομής ως «λαϊκισμού», η ποινικοποίηση πρακτικών συλλογικής διεκδίκησης όπως οι καταλήψεις, ο περιορισμός του δικαιώματος στην απεργία, η άρνηση διαλόγου με συνδικαλιστικούς εκπροσώπους όταν το επίδικο είναι οι «μεταρρυθμίσεις».

Και βεβαίως είναι αυτή η σχεδόν δομική δυσανεξία απέναντι στην πολιτική και κοινωνική σύγκρουση που εξηγεί την καταγραφόμενη απροθυμία ανάληψης πολιτικής ευθύνης και την αντιμετώπιση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας ως εγγύησης ασυλίας, μια που οτιδήποτε άλλο θα φάνταζε ανεπίτρεπτη υποχωρητικότητα.

Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ