Ο Ρόμπερτ Φίτσο απαντά στην Κάγια Κάλλας για την επίσκεψή του στη Μόσχα

Σε μια επιστολή με έντονο ύφος που απευθύνεται στην Κάγια Κάλλας, την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Εξωτερικές Υποθέσεις, ο Σλοβάκος Πρωθυπουργός, Ρόμπερτ Φίτσο, πυροδότησε μια διπλωματική θύελλα. 

Η επιστολή, με ημερομηνία 9 Μαΐου 2025, έρχεται ως απάντηση στις πρόσφατες δηλώσεις της Κάλλας που επικρίνουν την επίσκεψη του Φίτσο στη Μόσχα και τη σχεδιαζόμενη συνάντησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. 

Η επιστολή του Φίτσο όχι μόνο υπερασπίζεται τις ενέργειές του αλλά κατηγορεί την Κάλλας ότι υπερβαίνει την εξουσία της και υπονομεύει τον διπλωματικό διάλογο, εγείροντας ευρύτερα ερωτήματα για την προσέγγιση της ΕΕ στην εξωτερική πολιτική εν μέσω συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εντάσεων.

Ένας φόρος τιμής που μετατράπηκε σε διαμάχη

Ο Φίτσο ξεκινά την επιστολή του αναφέροντας ως σκοπό της επίσκεψής του στη Μόσχα να αποτίσει φόρο τιμής στους 60.000 στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού που πέθαναν απελευθερώνοντας τη Σλοβακία κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. «Δεν βλέπω τι σχέση έχουν αυτοί οι γενναίοι άνθρωποι με την τρέχουσα διεθνή κατάσταση», γράφει ο Φίτσο, απορρίπτοντας την υπόνοια της Κάλλας ότι η επίσκεψή του τον συντάσσει με τη Ρωσία στις σημερινές συγκρούσεις. 

Ο Σλοβάκος Πρωθυπουργός παρουσιάζει το ταξίδι του ως μια ιστορική χειρονομία, όχι ως πολιτική δήλωση, αλλά τα σχόλια της Κάλλας υποδηλώνουν το αντίθετο. 

Αν και η ακριβής διατύπωση των δηλώσεων της Κάλλας δεν είναι δημοσίως γνωστή, η αναφερόμενη κριτική της κατηγόρησε τον Φίτσο ότι βρίσκεται «στην λάθος πλευρά της ιστορίας» και ότι κάνει «βαθιά γεωπολιτικά» σχόλια, πιθανότατα αναφερόμενη στη συνάντησή του με τον Πούτιν σε μια εποχή που οι σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας παραμένουν τεταμένες λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και άλλων διαφορών.

Θέμα ισορροπίας μεταξύ Βρυξελλών και εθνικών θέσεων

Η επιστολή του Φίτσο επιτίθεται άμεσα στον ρόλο της Κάλλας ως υψηλόβαθμου αξιωματούχου της ΕΕ. Υποστηρίζει ότι «δεν έχει απολύτως καμία εξουσία να επικρίνει τον κυρίαρχο Πρωθυπουργό μιας κυρίαρχης χώρας που προσεγγίζει όλα τα ευρωπαϊκά ζητήματα εποικοδομητικά». 

Η δήλωση αυτή αντικατοπτρίζει μια αυξανόμενη ένταση εντός της ΕΕ, όπου οι εθνικοί ηγέτες συχνά ενοχλούνται από την αντιληπτή υπέρβαση της εξουσίας των Βρυξελλών. Η υπεράσπιση της κυριαρχίας του από τον Φίτσο υπογραμμίζει μια ευρύτερη συζήτηση για την ισορροπία εξουσίας μεταξύ των θεσμών της ΕΕ και των κρατών-μελών, ιδιαίτερα σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, όπου η ΕΕ επιδιώκει ενότητα αλλά συχνά δυσκολεύεται να την επιβάλει.

Το «νέο σιδηρούν παραπέτασμα»

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία στην επιστολή του Φίτσο είναι η διαφωνία του με αυτό που αποκαλεί «νέο σιδηρούν παραπέτασμα», μια πολιτική που κατηγορεί την Κάλλας ότι προωθεί. 

Η χρήση του όρου «σιδηρούν παραπέτασμα» από τον Ρόμπερτ Φίτσο παραπέμπει σε εικόνες του Ψυχρού Πολέμου, υπονοώντας ότι η προσέγγιση της ΕΕ κινδυνεύει να δημιουργήσει έναν άκαμπτο διαχωρισμό Ανατολής-Δύσης. 

Αν και ο Φίτσο δεν επεκτείνεται σε συγκεκριμένες πολιτικές, η ρητορική του συνάδει με τη γνωστή του σκεπτικιστική στάση απέναντι στις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας, για τις οποίες έχει υποστηρίξει στο παρελθόν ότι βλάπτουν περισσότερο τις ευρωπαϊκές οικονομίες παρά αποτρέπουν τη Μόσχα.

Έκκληση για διπλωματικό διάλογο

Ο Φίτσο ολοκληρώνει την επιστολή του με το ερώτημα: «Πώς μπορούν να διεξαχθούν η διπλωματία και η εξωτερική πολιτική εάν οι πολιτικοί δεν θα συναντώνται και δεν θα συμμετέχουν σε κανονικό διάλογο για ζητήματα στα οποία έχουν διαφορετικές απόψεις»; 

Αυτή η ρητορική ερώτηση αμφισβητεί την ευρύτερη στρατηγική της ΕΕ για την απομόνωση της Ρωσίας διπλωματικά. 

Η «κόντρα» μεταξύ Φίτσο και Κάλλας φωτίζει ένα βαθύτερο ρήγμα εντός της ΕΕ σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της Ρωσίας. Από τη μια πλευρά, ηγέτες και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί υποστηρίζουν την απομόνωση και την πίεση, βλέποντας το καθεστώς του Πούτιν ως θεμελιώδη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Από την άλλη, πρόσωπα όπως ο Φίτσο υποστηρίζουν την πραγματιστική εμπλοκή, επιφυλακτικοί για το οικονομικό και πολιτικό κόστος μιας παρατεταμένης αντιπαράθεσης. 

Αυτό το χάσμα δεν είναι καινούργιο. Χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν συχνά υιοθετήσει μια πιο συμβιβαστική προσέγγιση απέναντι στη Μόσχα σε σύγκριση με τις χώρες της Βαλτικής ή την Πολωνία. Αλλά, η επιστολή του Φίτσο φέρνει το θέμα στο προσκήνιο, σε κρίσιμη χρονική στιγμή.

Ανταπόκριση από Βρυξέλλες: Γιώργος Συριόπουλος