“Οδύσσεια” του Νόλαν: Έντονες αντιδράσεις για τα γυρίσματα της ταινίας σε κατεχόμενη περιοχή της Δυτικής Σαχάρας

Σφοδρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση του Κρίστοφερ Νόλαν να πραγματοποιήσει τα γυρίσματα της νέας του ταινίας «Οδύσσεια» στην πόλη Ντάχλα της Δυτικής Σαχάρας, καθώς πρόκειται για μια περιοχή που βρίσκεται υπό μαροκινή κατοχή για περισσότερα από 50 χρόνια. Σύμφωνα με τα όσα καταγγέλλουν οργανώσεις και καλλιτέχνες, η παραγωγή της ταινίας στην περιοχή αυτή ενισχύει τον εξωραϊσμό της κατοχής και τη συστηματική καταπίεση των αυτοχθόνων Σαχράουι.

Η έντονη αυτή κριτική ξεκίνησε από το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Δυτικής Σαχάρας (FiSahara), που δραστηριοποιείται σε προσφυγικούς καταυλισμούς της Αλγερίας. Σε ανακοίνωσή τους, οι διοργανωτές του φεστιβάλ αναφέρουν πως «η πρόσφατη παρουσία του υψηλού προφίλ καστ και συνεργείου του Νόλαν στη Ντάχλα συμβάλλει στο να εξωραΐζεται η μαροκινή κατοχή και να κανονικοποιείται η καταπίεση». Παρόλο που η Ντάχλα περιγράφεται ως μια εντυπωσιακή κινηματογραφική τοποθεσία, για τους διοργανωτές είναι «πρώτα και κύρια μια κατεχόμενη και στρατιωτικοποιημένη πόλη, της οποίας ο αυτόχθονος πληθυσμός υπόκειται σε σκληρή καταστολή».

Η Μαρία Καριόν, εκτελεστική διευθύντρια του FiSahara, δήλωσε: «Με το να γυρίζουν μέρος της Οδύσσειας σε ένα κατεχόμενο έδαφος, ο Νόλαν και η ομάδα του, ίσως άθελά τους και χωρίς πρόθεση, συμβάλλουν στην καταπίεση των Σαχράουι από το Μαρόκο και στις προσπάθειες του μαροκινού καθεστώτος να νομιμοποιήσει την κατοχή της Δυτικής Σαχάρας».

“Οδύσσεια”: Τι αναφέρει το στούντιο Universal 

Το στούντιο Universal, που υποστηρίζει την παραγωγή, περιγράφει την ταινία ως «μια επική ταινία δράσης, γυρισμένη σε διάφορα μέρη του κόσμου». Ωστόσο, η επιλογή της Ντάχλα ως τοποθεσία γυρισμάτων προκάλεσε αντιδράσεις από διεθνείς φορείς, καθώς η περιοχή θεωρείται από τα Ηνωμένα Έθνη «μη αυτόνομη», ενώ δεν έχει αναγνωριστεί η μαροκινή κυριαρχία.

Σε έκθεση του 2023, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επισημαίνει ότι το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δεν έχει αποκτήσει πρόσβαση στη Δυτική Σαχάρα από το 2015, ενώ «συνεχίζει να λαμβάνει καταγγελίες για εκφοβισμό, παρακολούθηση και διακρίσεις εις βάρος των Σαχράουι». Παράλληλα, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα χαρακτηρίζουν τη Δυτική Σαχάρα ως «έρημο για τους δημοσιογράφους», αναφέροντας βασανιστήρια, συλλήψεις, διώξεις και τεχνολογικό σαμποτάζ εις βάρος Σαχράουι που επιχειρούν να εκφραστούν δημόσια.

Το FiSahara καλεί τον Νόλαν, το συνεργείο και τους ηθοποιούς του να σταθούν αλληλέγγυοι με τον λαό των Σαχράουι, ο οποίος όπως αναφέρουν «ζει υπό στρατιωτική κατοχή επί 50 χρόνια και φυλακίζεται ή βασανίζεται για τον ειρηνικό του αγώνα υπέρ της αυτοδιάθεσης».

Η «Οδύσσεια» αναμένεται να κυκλοφορήσει στις 17 Ιουλίου 2026, με πρωταγωνιστές τους Ματ Ντέιμον, Τομ Χόλαντ, Ζεντάγια, Ρόμπερτ Πάτινσον, Αν Χάθαγουεϊ, Λουπίτα Νιόνγκο, Σαρλίζ Θερόν και άλλους κορυφαίους ηθοποιούς.