Οι σπουδές για τη Μέση Ανατολή στις ΗΠΑ στο στόχαστρο της διαμάχης Τραμπ – Χάρβαρντ

Το ζήτημα της ακαδημαϊκής έρευνας για τη Μέση Ανατολή έχει μετατραπεί σε πολιτική εστία έντασης στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου επικριτές του Ισραήλ υποστηρίζουν πως υπάρχει μια «εξαίρεση για την Παλαιστίνη» όσον αφορά τα δικαιώματα ελευθερίας του λόγου.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: πρόσφατα ήταν σε εξέλιξη η προετοιμασία μιας ειδικής έκδοσης του φημισμένου Harvard Educational Review (HER), αφιερωμένη αποκλειστικά στο επίμαχο θέμα της Παλαιστίνης — τα άρθρα είχαν ήδη γραφτεί, επιμεληθεί και εγκριθεί με μεγάλη προσοχή.

Ωστόσο, οι συγγραφείς δήλωσαν ότι έλαβαν ασυνήθιστο αίτημα για τελική νομική αξιολόγηση από δικηγόρους, κάτι που ανέτρεψε πλήρως την έκδοση.

Η απροσδόκητη απόφαση του εκδότη να ακυρώσει ολόκληρη την έκδοση αντικατοπτρίζει το υπερπολιτικοποιημένο κλίμα στις ΗΠΑ, όπου η ακαδημαϊκή έρευνα για τη Μέση Ανατολή δέχεται κατηγορίες για «wokeism» και «αντισημιτισμό», ιδιαίτερα από τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, καθώς η σύγκρουση στην περιοχή μαίνεται.

Η θεματική αυτή έκδοση ξεκίνησε να διαμορφώνεται τον Μάρτιο του 2024, έξι μήνες μετά τις θανάσιμες επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και τα ισραηλινά αντίποινα στη Λωρίδα της Γάζας, όταν η Harvard απηύθυνε πρόσκληση υποβολής εργασιών για ένα τεύχος με θέμα «Εκπαίδευση και Παλαιστίνη».

Η ανθρωπολόγος Thea Abu El-Haj και οι συνεργάτες της υπέβαλαν εργασία για το φαινόμενο του «σχολαστικοκτονίας» — τον συστηματικό αφανισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως στη Γάζα, με αναφορά και στην εμπειρία Παλαιστινίων δασκάλων κατά τη διάρκεια του Λιβανέζικου Εμφυλίου (1975–1990).

Λίγο αργότερα, οι συγγραφείς ενημερώθηκαν τηλεφωνικά πως το κείμενο θα έπρεπε να υποβληθεί στο νομικό γραφείο του Χάρβαρντ για “εκτίμηση ρίσκου.”

«Δημοσιεύω επί δεκαετίες σε επιστημονικά περιοδικά — συμπεριλαμβανομένου του HER δύο φορές — και ποτέ δεν μου ζητήθηκε κάτι τέτοιο», είπε η El-Haj, καθηγήτρια στο Barnard College του Πανεπιστημίου Columbia.

Όταν οι συγγραφείς αντέδρασαν κατηγορώντας για λογοκρισία, η διευθύντρια των Harvard Education Press, Jessica Fiorillo, τούς ενημέρωσε πως η ειδική έκδοση ακυρώθηκε εξ ολοκλήρου.

«Λογοκρισία»;

Η Fiorillo αρνήθηκε τις κατηγορίες περί «λογοκρισίας» σε υπόμνημα προς τους συγγραφείς (που είδε το AFP), αποδίδοντας την ακύρωση σε ανεπαρκή επιμέλεια — καθώς οι επιμελητές είχαν ζητήσει να περιοριστεί ο ρόλος του εκδότη στην απλή διόρθωση κειμένων, χωρίς παρέμβαση στο «πολιτικά φορτισμένο περιεχόμενο».

«Η μόνη εξήγηση που βγάζει νόημα είναι πως πρόκειται για άλλο ένα παράδειγμα της λεγόμενης “εξαίρεσης Παλαιστίνης” στην ελευθερία του λόγου», σχολίασε η El-Haj, κατηγορώντας το Χάρβαρντ ότι δεν υπερασπίζεται την ελευθερία έκφρασης, παρόλο που ισχυρίζεται ότι την υπερασπίζεται — ειδικά στη διαμάχη του με τον Τραμπ.

Από την επιστροφή του στην πολιτική σκηνή, ο Τραμπ έχει κατηγορήσει κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ για αντισημιτισμό, επειδή — όπως λέει — δεν προστατεύουν Εβραίους φοιτητές κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ενάντια στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα.

Σε αυτήν την κλιμακούμενη διαμάχη με το Χάρβαρντ, ο Τραμπ επιχείρησε να κόψει χρηματοδότηση άνω των $2,6 δισ. και να μπλοκάρει την είσοδο διεθνών φοιτητών, που αποτελούν περίπου το 25% του φοιτητικού πληθυσμού του ιδρύματος.

Το Χάρβαρντ δήλωσε ότι έχει ενισχύσει τα μέτρα προστασίας Εβραίων και Ισραηλινών φοιτητών, ενώ παράλληλα μάχεται νομικά τα κυβερνητικά μέτρα.

«Το αποπνικτικό κλίμα για έρευνα σχετικά με την Παλαιστίνη στο Χάρβαρντ (και αλλού) υπάρχει εδώ και καιρό. Καθηγητές, προσωπικό και φοιτητές ζουν κάτω από ένα γενικευμένο σύννεφο φόβου και άγχους», δήλωσε στο AFP η Margaret Litvin, καθηγήτρια Αραβικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.

Στις αρχές του έτους, το Χάρβαρντ υιοθέτησε τον ορισμό του αντισημιτισμού από τη Διεθνή Συμμαχία Μνήμης του Ολοκαυτώματος (IHRA).

Ωστόσο, ο ορισμός αυτός αμφισβητείται, καθώς πολλοί επικριτές λένε πως μπορεί να αποτρέπει την κριτική κατά του Ισραήλ.

Αυτή η διάκριση φαίνεται να βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης για το τεύχος “Εκπαίδευση και Παλαιστίνη” του HER, σύμφωνα με την Chandni Desai, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, που επρόκειτο να γράψει άρθρο για την έκδοση.

Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ δεν σχολίασε επίσημα.

Τα άρθρα που υποβλήθηκαν «πιθανότατα δεν θα περνούσαν» το τεστ του ορισμού της IHRA, επειδή «όλα ασκούν κριτική στο Ισραήλ», είπε η Desai.

«Δεν έχουμε ξαναδεί ολόκληρη ειδική συλλογή άρθρων να ακυρώνεται — ειδικά μετά την υπογραφή συμβολαίων και την ολοκλήρωση κριτικών και διορθώσεων», κατέληξε.

Πηγή: AFP | Μετάφραση: Νίκος Πάντος