Όρια ηλικίας συνταξιοδότησης 2027: Αυξήσεις λόγω δημογραφικού

Το δημογραφικό πρόβλημα οδηγεί σε νέες αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε όλη την Ευρώπη, με την Ελλάδα να προετοιμάζεται για σημαντικές αλλαγές από το 2027. Η Δανία έδωσε το παράδειγμα ψηφίζοντας πρόσφατα σύνταξη στα 70 έτη για τους σημερινούς 55άρηδες, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.

Κρίσιμες αποφάσεις για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης το 2026

Η ελληνική κυβέρνηση θα κληθεί στο τέλος του 2026 να λάβει, σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα Νέα», καθοριστικές αποφάσεις για την προσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Από την 1η Ιανουαρίου 2027, τα όρια θα συνδεθούν άμεσα με τις εξελίξεις στο προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών.

Αυτό το μοντέλο εφαρμόζουν ήδη σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες. Όταν αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, ακολουθεί αντίστοιχη προσαρμογή στις ηλικίες συνταξιοδότησης, αντιμετωπίζοντας έτσι τις προκλήσεις του δημογραφικού.

Οι τρεις κρίσιμοι δημογραφικοί δείκτες

Τρεις βασικοί δημογραφικοί δείκτες θα καθορίσουν το μέγεθος των αυξήσεων στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης:

• Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό εκτοξεύεται στο 60% από 39% σήμερα
• Ο δείκτης γήρανσης επιδεινώνεται, καθώς 170 ηλικιωμένοι άνω των 65 αντιστοιχούν σε 100 νέους εργάσιμης ηλικίας
• Ο δείκτης γονιμότητας παραμένει χαμηλός στο 1,5 παιδιά ανά γυναίκα, μακριά από το επιθυμητό 2,1

Η υπογεννητικότητα αποτελεί το κυριότερο πρόβλημα, όπως φαίνεται από το αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων προς θανάτους που διπλασιάστηκε από 33.856 άτομα το 2018 σε 64.706 άτομα το 2022.

Νομοθετικό πλαίσιο και μηχανισμός αυξήσεων

Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει μηχανισμό αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2021, με προσαρμογές κάθε τρία χρόνια βάσει του προσδόκιμου ζωής. Οι προσαρμογές του 2021 και 2024 δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω της ολοκλήρωσης των μεταβατικών διατάξεων και των επιπτώσεων της πανδημίας.

Από την 1η Ιανουαρίου 2022 ισχύουν οι γενικοί κανόνες για πλήρη σύνταξη στα 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης ή σύνταξη γήρατος στα 67 έτη με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης.

Ο επόμενος κρίσιμος σταθμός για εξέταση αυξήσεων των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης είναι τα έτη 2027 και 2030. Η διαδικασία θα επαναλαμβάνεται κάθε τρία χρόνια, με νέες αξιολογήσεις το 2029 για αλλαγές από το 2030 και το 2033.

Προβλέψεις ΕΛΣΤΑΤ για το προσδόκιμο ζωής

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το προσδόκιμο ζωής στους άνδρες άνω των 65 ετών αυξάνεται από 18,8 έτη το 2019 σε 20 έτη ως το 2030. Αντίστοιχα, στις γυναίκες η αύξηση είναι από 21,8 έτη σε 22,9 έτη.

Ο ΟΟΣΑ προτείνει τρία μοντέλα σύνδεσης του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης: αναλογία 1 προς 1, 1 προς 2/3 και 1 προς 1/3. Για την Ελλάδα φαίνεται πιθανό το μοντέλο 1 προς 1, όπου κάθε έτος αύξησης του προσδόκιμου αντιστοιχεί σε ένα έτος αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.

Δραματικές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα

Το δημογραφικό πρόβλημα επιφέρει σοβαρές συνέπειες στην αναλογία συνταξιούχων προς ασφαλισμένους. Σήμερα η αναλογία είναι 1 προς 1,66, αλλά σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25.

Αυτό σημαίνει ότι ενώ σήμερα 166 ασφαλισμένοι συντηρούν 100 συνταξιούχους, το 2040 μόνο 125 ασφαλισμένοι θα αναλογούν σε κάθε 100 συνταξιούχους.

Διεθνείς μελέτες και ευρωπαϊκές συγκρίσεις

Μελέτες της Eurostat, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ προειδοποιούν για τη «βόμβα» του δημογραφικού. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωής στα 65 έτη για τους άνδρες θα αυξηθεί από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες από 21,7 έτη σε 26,7 έτη.

Ο ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι η Ελλάδα εμφανίζει από τα χαμηλότερα όρια ηλικίας εξόδου από την εργασία στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος είναι κάτω των 60 ετών για τις γυναίκες και 63,2 έτη για τους άνδρες, με μόνο το Λουξεμβούργο να έχει χαμηλότερα όρια.