Το 1989 το ΚΚΕ αντιμετώπισε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της ιστορίας του. Η μεγάλη πλειοψηφία της ΚΝΕ, της οργάνωσης νεολαίας που αποτέλεσε τον καταλύτη που εξηγεί γιατί στη Μεταπολίτευση το ΚΚΕ κέρδισε τη μάχη απέναντι στο ΚΚΕ εσ., επέλεξε μια στάση ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στην κεντρική γραμμή του κόμματος.
Μπείτε στην ομάδα μας στο WhatsUP και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ειδικότερα, η πλειοψηφία της ΚΝΕ ήταν αντίθετη στη συγκυβέρνηση με τη ΝΔ και θεωρούσε ότι η συγκρότηση του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου σηματοδοτούσε μια δεξιά στροφή. Η αντίθεση αυτή θα πάρει δημόσια μορφή το φθινόπωρο του 1989, όταν η ηγεσία του ΚΚΕ θα ζητήσει από την ηγεσία της ΚΝΕ να συμμορφωθεί στην κομματική γραμμή, αυτή με επικεφαλής τον Γιώργο Γράψα θα αρνηθεί να υπακούσει και το κόμμα θα καθαιρέσει το ΚΣ της ΚΝΕ.
Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Για το ΚΚΕ ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή γιατί έχασε αρκετές χιλιάδες οργανωμένα μέλη της ΚΝΕ. Το Ιανουάριο του 1990, εν μέσω της «Οικουμενικής» κυβέρνησης Ζολώτα, θα πραγματοποιηθεί το 5ο συνέδριο της ΚΝΕ, πιο σωστά όσων είχαν απομείνει στην ΚΝΕ.
Τέθηκε τότε θέμα εκλογής ηγεσίας, καθώς με την αποχώρηση της πλειοψηφίας αποχώρησαν και τα στελέχη που προαλείφονταν για ηγετικές θέσεις. Τελικά επιλέγεται ένας νεαρός δάσκαλος, ο 25χρονος Τάκης Θεοδωρικάκος. Για την επιλογή του ρόλο έπαιξε και ο Μίμης Ανδρουλάκης, μέλος τότε της ηγεσίας του ΚΚΕ, που λέγεται ότι παρουσίασε τον Θεοδωρικάκο ως μια πιο «φρέσκια» εκδοχή ηγεσίας της νεολαίας, καθώς θα ήταν ο νεαρότερος μέχρι τότε γραμματέας της ΚΝΕ.
Ο Θεοδωρικάκος προσπάθησε να παρουσιάσει ένα πιο «ανανεωτικό» στυλ δουλειάς, αν και η ΚΝΕ σε πρώτη φάση δεν φάνηκε να ανακτά τον προηγούμενο δυναμισμό της. Έχει ενδιαφέρον, πάντως, ότι την περίοδο που είναι αυτός γραμματέας, μέλος της ΚΝΕ και ιδιαίτερα ενεργό στο μαθητικό κίνημα είναι ο Αλέξης Τσίπρας, που θα είναι και από τα «πρόσωπα» της ΚΝΕ στις καταλήψεις του 1990-91
Ο Θεοδωρικάκος θα εκλεγεί στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ στο 13ο συνέδριο. Μάλιστα είχε πάρει περισσότερες ψήφους από τον σημερινό γραμματέα του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα. Στη διάσπαση του ΚΚΕ που ακολούθησε, ο Θεοδωρικάκος θα ταχθεί με την μειοψηφία που θα μείνουν στον Συνασπισμό. Όμως, δεν θα ασχοληθεί για πολύ καιρό με τον Συνασπισμό, όπως και ο μέντοράς του Μίμης Ανδρουλάκης, και θα μετατοπιστεί περισσότερο προς τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, αρχικά στην Αυτοδιοίκηση και μετά στην πολιτική επικοινωνία, πριν αφιερωθεί στην εταιρεία στην εταιρεία δημοσκοπήσεων GPO της οποίας ήταν ο πρόεδρος, και τελικά καταλήξει στη Νέα Δημοκρατία και σε υπουργικές θέσεις. Ενδιαφέρουσα διαδρομή για κάποιον που στη συνέντευξη που έδωσε στα ΝΕΑ το 1990 αμέσως μετά την εκλογή του στην ηγεσία της ΚΝΕ δήλωνε παιδί μιας «εργατικής κομμουνιστικής οικογένειας». 
