«Πλούτος ανισοτήτων»: Μικρές και μεγάλες γεωργικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη

Το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ των μεγαλύτερων και των μικρότερων γεωργικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια και έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ.Την ίδια στιγμή ο αριθμός των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχει καταρρεύσει, σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων για το γεωργικό εισόδημα από τον Guardian.

Ένας κλάδος ανισοτήτων

Τα στοιχεία από το Δίκτυο Γεωργικών Λογιστικών Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (FADN) και τη Eurostat δείχνουν ότι οι αγρότες σε όλη την ήπειρο αποκόμισαν κέρδη ρεκόρ όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτίναξε στα ύψη τις τιμές των τροφίμων, ενισχύοντας μια μακροχρόνια τάση αύξησης του μέσου εισοδήματος .

Ωστόσο οι μεγάλες γεωργικές καλλιέργειες είναι εκείνες που συνεχίζουν να καρπώνονται το μεγαλύτερο μέρος των κερδών, ενώ τα λεπτά περιθώρια κέρδους στις μικρές γεωργικές μονάδες έχουν βάλει ορισμένους αγρότες σε μια οικονομική κόλαση και έχουν αναγκάσει άλλους να εγκαταλείψουν την επιχείρησή τους.

Η ανάλυση έρχεται την ώρα που ένας συνασπισμός αγροτών, εμπόρων λιανικής πώλησης και περιβαλλοντολόγων, ο οποίος συγκλήθηκε από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπέβαλε μια νέα σειρά ριζοσπαστικών προτάσεων για τη στήριξη των αγροτών που αγωνίζονται και τη μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

Το συλλογικό όραμα απαιτεί επείγουσα αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης των επίμαχων επιδοτήσεων.

Αλλά επίσης έρχεται καθώς η Ευρώπη μετατοπίζεται πολιτικά προς τα δεξιά, με ορισμένες λαϊκιστικές κυβερνήσεις να επιτίθενται στους περιβαλλοντικούς κανόνες και να αντλούν υποστήριξη από τις υποβαθμισμένες αγροτικές.

Συνεχώς αυξανόμενο χάσμα

Ο αριθμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που είναι μικρότερες από 75 στρέμματα μειώθηκε κατά το ένα τέταρτο τη δεκαετία του 2010, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

Ο Τόμας Βάιτζ, ευρωβουλευτής των Πρασίνων και αγρότης από την Αυστρία, δήλωσε ότι τα ευρήματα «έχουν βαθιά απήχηση» στις αγωνιζόμενες κοινότητες.

«Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι αγροτικές οικογένειες εκφράζουν όλο και περισσότερο την απογοήτευσή τους και διαμαρτύρονται ενάντια σε ένα άδικο ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο κυριαρχούν οι μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις».

Η αύξηση του μέσου εισοδήματος αμφισβητεί την αφήγηση ότι η γεωργία στο σύνολό της είναι ένας χαμηλόμισθος τομέας που συμπιέζεται όλο και περισσότερο από τα σούπερ μάρκετ, τους αδιάλλακτους πελάτες και τους ακριβούς περιβαλλοντικούς κανόνες.

Αλλά πίσω από την αυξανόμενη ευημερία του τομέα κρύβεται ένας πλούτος ανισοτήτων.

Το εισοδηματικό χάσμα αυξήθηκε από δεκαπλάσιο το 2007 σε εικοσαπλάσιο το 2022, και από τριάντα φορές σε εξήντα φορές όταν μετρηθεί με βάση το οικογενειακό εισόδημα των αγροτών.

Υποαντιπροσώπευση των μικρών γεωργικών επχειρήσεων

Η Σίνι Εραγιάε, υπεύθυνη εκστρατείας για τα οικοσυστήματα στην Greenpeace EU, δήλωσε ότι οι μικρές εκμεταλλεύσεις δίνουν αγώνα.

Η Greenpeace κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα σε μια ανάλυση τον περασμένο μήνα, η οποία διαπίστωσε ότι οι αγρότες της ΕΕ αντιμετωπίζουν πίεση να « επεκταθούν ή να χρεοκοπήσουν».

Οι πολιτικοί έπρεπε να επικεντρωθούν σε θεμελιώδη ζητήματα «αντί να ρίχνουν tην ευθύνη στους περιβαλλοντικούς κανόνες», δήλωσε.

Αγρότες πετούν σανό στη βελγική αστυνομία κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης διαμαρτυρίας των Ευρωπαίων αγροτών κοντά στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα στις Βρυξέλλες, Βέλγιο, 07 Σεπτεμβρίου 2015.

Οι διαμαρτυρίες των αγροτών στις αρχές του έτους παραλίγο να βυθίσουν έναν νόμο για την αποκατάσταση της φύσης και ώθησαν τους πολιτικούς να θέσουν λιγότερους πράσινους όρους στις επιδοτήσεις των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, αφού οι λομπίστες υποστήριξαν ότι η περιβαλλοντική ατζέντα της ΕΕ επιβάρυνε υπερβολικά τον τομέα.

Ωστόσο, οι μικροί αγρότες παραπονέθηκαν ότι οι μεγάλοι αγρότες παρουσιάστηκαν στους πολιτικούς ως η φωνή των διαμαρτυριών, παρόλο που εκπροσωπούσαν πολύ διαφορετικές ανησυχίες.

Ο ρόλος της τεχνολογίας

Οι γεωργικοί οικονομολόγοι αποδίδουν το αυξανόμενο εισοδηματικό χάσμα κυρίως στις ταχείες τεχνολογικές εξελίξεις, το κόστος των οποίων κατανέμεται στις μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε περισσότερες εκτάσεις και ζώα.

Η πρόοδος της τεχνολογίας βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μακροχρόνιας τάσης κατά την οποία ο αριθμός των αγροτών σε όλη την Ευρώπη έχει συρρικνωθεί, καθώς οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις έχουν καταβροχθίσει τις μικρές και έχουν αντικαταστήσει τους εργάτες με μηχανές.

Ο Σεμπάστιαν Λάκνερ, γεωπόνος οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ροστόκ, δήλωσε ότι η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν επί μακρόν υψηλότερη στη γεωργία από ό,τι σε άλλες παραδοσιακές βιομηχανίες, δημιουργώντας έναν «τεχνολογικό διάδρομο» στον οποίο οι μικρές γεωργικές επιχειρήσεις αγωνίζονταν να συμβαδίσουν.

«Πρέπει να αναπτυχθείς», δήλωσε ο Λάκνερ. «Οι γεωργικές μονάδες που δεν μπορούν να αναπτυχθούν – και που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τα μεγάλα τρακτέρ, τις καινοτόμες τεχνολογίες – πρέπει να αποσυρθούν».

Τον Σεπτέμβριο, μια έκθεση που υποστηρίχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε την αναθεώρηση των γεωργικών επιδοτήσεων, τη δημιουργία ενός «ταμείου δίκαιης μετάβασης» για να βοηθήσει τους αγρότες να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές, καθώς και στοχευμένη οικονομική στήριξη για όσους την έχουν περισσότερο ανάγκη.

«Έχουμε σημαντική εξαθλίωση στη γεωργία», δήλωσε ο Λάκνερ, «και πρέπει να στηρίξουμε αυτές τις γεωργικές επιχειρήσεις με πολύ συγκεκριμένο τρόπο».