Η εντατικοποίηση των μαχών μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών στρατιωτικών γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια στην Ουκρανία -το μεγαλύτερο της Ευρώπης-έχει θέσει εκ νέου σε κατάσταση συναγερμού τη διεθνή κοινότητα.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Το συγκρότημα Ζαπορίζια στη νοτιοανατολική πόλη Enerhodar της Ουκρανίας, το οποίο καταλήφθηκε από τη Ρωσία τις πρώτες ημέρες του πολέμου, εξακολουθεί να λειτουργεί από Ουκρανούς τεχνικούς, με τη διεθνή ανησυχία να βρίσκεται στα ύψη μετά από βομβαρδισμούς που έπληξαν το εργοστάσιο, του οποίου οι έξι αντιδραστήρες παράγουν περισσότερη ενέργεια από οποιαδήποτε άλλη παρόμοια εγκατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Δύση κατηγορεί για πυρηνική τρομοκρατία τη Ρωσία, η οποία τοποθέτησε εκεί εκατοντάδες στρατιώτες και αποθήκες όπλων για να το χρησιμοποιήσει ως «ασπίδα» για τον βομβαρδισμό κοντινών στόχων. Η Ουκρανία λέει, επίσης, ότι οι ρωσικές δυνάμεις επιτίθενται άμεσα στην περιοχή.

Μάλιστα, αξιωματούχοι στη Ζαπορίζια άρχισαν να προετοιμάζουν σχέδια για την εκκένωση των πολιτών σε περίπτωση διαρροής ραδιενέργειας, ενώ εντείνονται οι διαβουλεύσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων ούτως ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Σοϊγκού: Θα χρησιμοποιήσουμε πυρηνικά όπλα μόνο αν…

Ο ρώσος υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, δήλωσε ότι η Ρωσία δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, διαμηνύοντας ότι αυτό θα συμβεί μόνο σε περίπτωση αποτροπής.

«Η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα μόνο για αποτροπή και οι ισχυρισμοί για πιθανή χρήση χημικών όπλων στην Ουκρανία είναι παράλογοι» καθώς τα αποθέματα καταστράφηκαν το 2017, δήλωσε χαρακτηριστικά, μιλώντας στη Διεθνή Διάσκεψη Ασφαλείας στη Μόσχα.

Ο Σοϊγκού ανέφερε, επίσης, ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας σχεδιάζονται από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία και ότι το ΝΑΤΟ έχει ενισχύσει την ανάπτυξη στρατευμάτων στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη «αρκετές φορές».

Σημειώνεται ότι ο ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, προειδοποίησε εκ νέου χθες ότι αν συμβεί κάποια «καταστροφή» στον πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό στη Ζαπορίζια θα απειληθεί ολόκληρη η Ευρώπη.

Είχε προηγηθεί τη Δευτέρα επικοινωνία του Σοϊγκού με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, με τους δύο αξιωματούχους να συζητούν για την εύθραυστη κατάσταση στη Ζαπορίζια.

«Ο Σεργκέι Σοϊγκού διεξήγαγε τηλεφωνική συνομιλία με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ σχετικά με τις συνθήκες για την ασφαλή λειτουργία του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια» ανέφερε σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.

Εκρήξεις και συνεχής φόβος

Την ίδια στιγμή, η αμερικανική εφημερίδα Washington Post μεταφέρει περιγραφές εργαζομένων στις εγκαταστάσεις της Ζαπορίζια, οι οποίοι ζουν υπό τον φόβο πυρηνικής καταστροφής.

Δεν υπάρχει καμία προειδοποίηση όταν πυρά πέφτουν στο χώρο του μεγαλύτερου πυρηνικού εργοστασίου της Ευρώπης. «Τότε όλοι τρέχουν» δηλώνει εργαζόμενος, στέλνοντας μηνύματα από το Enerhodar, την υπό ρωσική κατοχή πόλη στις όχθες του ποταμού Δνείπερου που φιλοξενεί τον πυρηνικό σταθμό.

Ένας άλλος εργαζόμενος, ο οποίος έχει αναλάβει τη συντήρηση εξοπλισμού, επισημαίνει ότι τα «τραντάγματα» από τα ρωσικά πυρά είναι συχνά τόσο ισχυρά που οι προϊστάμενοί του τού ζητούν να σταματήσει να εργάζεται.

Οι αφηγήσεις τους αποτελούν μια πρώτης τάξης ευκαιρία ώστε να παρουσιαστεί η επιδεινούμενη κατάσταση ασφαλείας στο εργοστάσιο. Ορισμένοι ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι η πρόκληση πανικού μπορεί να είναι ακριβώς ο στόχος της Μόσχας, με την ελπίδα ότι η διεθνής πίεση θα αναγκάσει το Κίεβο να προβεί σε εδαφικές παραχωρήσεις. Άλλοι φοβούνται ότι η Ρωσία θέτει τις βάσεις για μια επίθεση με «ψεύτικη σημαία» που θα χρεώσει στις ουκρανικές δυνάμεις.

«Κάθε μέρα υπάρχει μια σκέψη, αν θα γυρίσω στο σπίτι σήμερα» λέει εργαζόμενους. «Βρίσκεσαι συνεχώς σε κίνδυνο».

«Μας είπαν ότι, ακόμη και αν υπάρξει πυρηνική έκρηξη, πρέπει να μείνουμε μέχρι το τέλος» δηλώνει 40χρονος που εργάζεται στη συντήρηση εξοπλισμού. Εκτιμά ότι παραμένει μόνο το 10% περίπου των εργαζομένων, οι οποίοι κάνουν παρόμοιες εργασίες με τη δική του.

«Είναι τόσο αγχωμένοι που δεν κοιμούνται ούτε τη νύχτα. Δεν υπάρχει καμία επαφή με την οικογένειά σου όταν είσαι στη δουλειά. Το μόνο που ακούς είναι τα χτυπήματα απ’ έξω, δεν ξέρεις τι συμβαίνει».

Στις 10 Αυγούστου, μια ρουκέτα διέλυσε την πολυκατοικία της Natalya Khodak, 47 ετών, η οποία ζούσε εκεί από τότε που ήταν 5 ετών. Παρακολουθούσε τους διασώστες να ανασύρουν νεκρό τον γείτονά της από τα συντρίμμια.

Οι άνθρωποι ανησυχούν συνεχώς για μια πυρηνική διαρροή, λέει. «Όλοι σκέφτονται το Τσερνόμπιλ» υπογραμμίζει, αναφερόμενη στην πυρηνική καταστροφή του 1986. «Αν υπάρξει έκρηξη, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα».

Όπως παρατηρούν ειδικοί, το περιβάλλον υψηλής πίεσης για τους εργαζόμενους αυξάνει τον κίνδυνο οποιαδήποτε έκτακτη ανάγκη να ξεφύγει από τον έλεγχο. «Ανησυχώ για το προσωπικό» δηλώνει πυρηνική εμπειρογνώμονας. «Ο κίνδυνος λάθους είναι στα ύψη. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης υπάρχουν πρωτόκολλα και, αν έχει φύγει πολύ προσωπικό, αυτό θα είναι πρόβλημα».

Σε συμβολικές «αποκαθηλώσεις» μνημείων της σοβιετικής εποχής, προχωρούν οι χώρες της Βαλτικής, όπως η Εσθονία, με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις εντάσεις που ακολούθησαν. Ενδεικτική, όπως επισημαίνει ο Guardian είναι η απόφαση των αρχών της Εσθονίας που αφαίρεσαν ένα τανκ της σοβιετικής εποχής που ήταν στημένο στην ανατολική πόλη Νάρβα.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Το δημοσίευμα κάνει λόγο για την πιο σημαντική «αποκαθήλωση» μέχρι σήμερα σε σύνολο 200 έως 400 τέτοιων μνημείων που η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να καταργήσει μέχρι το τέλος του έτους.

Ήταν η πλέον πρόσφατη κίνηση κατά της Ρωσίας, σημειώνει ο Guardian, από χώρες στην περιοχή της Βαλτικής, με τη Φινλανδία να ανακοινώνει την Τρίτη ότι θα μειώσει τον αριθμό των θεωρήσεων εισόδου (visa) που χορηγεί στους Ρώσους στο 10% του τρέχοντος όγκου καθώς αυξάνεται η ανησυχία  για τον ρωσικό τουρισμό.

Όπως επισημαίνει το δημοσίευμα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία , τα σοβιετικά μνημεία στην Εσθονία δεν ήταν πλέον απλώς ένα τοπικό ζήτημα, δήλωσε την Τρίτη η πρωθυπουργός Κάγια Κάλλας. «Κανείς δεν θέλει να δει τον επιθετικό και εχθρικό γείτονά μας να υποδαυλίζει εντάσεις στο σπίτι μας», είπε η Κάλλας.

Δεν θα δώσουμε ευκαιρία για αξιοποίηση του παρελθόντος

Το κράτος της Βαλτικής ήταν σοβιετική δημοκρατία από το 1944 έως το 1991 και σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού του 1,3 εκατομμυρίου είναι Ρώσοι. «Δεν θα δώσουμε στη Ρωσία την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει το παρελθόν για να διαταράξει την ειρήνη στην Εσθονία», είπε η Κάλλας, όπως σημειώνει το άρθρο.

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αφαιρέσει όλα τα μνημεία της σοβιετικής εποχής νωρίτερα αυτό το μήνα , λέγοντας ότι η εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία «άνοιξε πληγές στην κοινωνία μας, που μας θυμίζουν αυτά τα μνημεία της κομμουνιστικής εποχής».

Η ανακοίνωση αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα από ορισμένους στη Νάρβα, στα σύνορα της Εσθονίας με τη Ρωσία, όπου μόνο το 4% των κατοίκων είναι Εσθονοί και πάνω από το 80% Ρώσοι, προτρέποντας την κυβέρνηση να παρέμβει γρήγορα για να αντιμετωπίσει τις «αυξανόμενες εντάσεις και τη σύγχυση» είπε η Κάλλας.

Υπό αστυνομική φρουρά η απομάκρυνση των μνημείων

Οι εργασίες για την αφαίρεση του τανκ T-34 και δύο άλλων σοβιετικών μνημείων στην πόλη ξεκίνησαν υπό αστυνομική φρουρά – όπως επισημαίνει το άρθρο – λίγο μετά τα ξημερώματα της Τρίτης και ολοκληρώθηκαν μέχρι τα μέσα του πρωινού. Το τανκ θα εκτεθεί στο εθνικό πολεμικό μουσείο της Εσθονίας κοντά στην πρωτεύουσα Ταλίν.

Ο υπουργός Εσωτερικών της Εσθονίας, Λάουρι Λαανεμέτς, είπε ότι τα ζητήματα δημόσιας τάξης ήταν πρωταρχικής σημασίας. «Πολλοί ντόπιοι νοιάζονται για την απομάκρυνση των μνημείων», είπε, αλλά ο πόλεμος πρέπει να μνημονεύεται «χωρίς συγκρούσεις και απειλές προκλήσεων».

Η απομάκρυνση των σοβιετικών μνημείων έχει προκαλέσει αναταραχή στην Εσθονία στο παρελθόν: η μετεγκατάσταση ενός αγάλματος γνωστού με τον τίτλο Χάλκινος Στρατιώτης στο Ταλίν τον Απρίλιο του 2007 οδήγησε σε δύο νύχτες ταραχών και λεηλασιών, κατά τις οποίες σκοτώθηκε ένας Ρώσος διαδηλωτής.

Η Μόσχα επέκρινε τα σχέδια της Εσθονίας. σημειώνει το δημοσίευμα. «Η εξάλειψη των μνημείων για όσους έσωσαν την Ευρώπη από τον φασισμό είναι φυσικά εξωφρενική», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ αυτόν τον μήνα. «Δεν πιστεύει σε κανένα έθνος».

Στη γειτονική Λετονία, οι βουλευτές ψήφισαν νόμο τον Ιούνιο που απαιτεί όλα τα «μνημεία που δοξάζουν το σοβιετικό καθεστώς» που δεν βρίσκονται σε νεκροταφεία να αποσυναρμολογηθούν έως τις 15 Νοεμβρίου, με έργα καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος να μεταφερθούν στο Μουσείο της Κατοχής στη Ρίγα.

Μείωση στις βίζες

Ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας, Πέκκα Χααβίστο, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι από την 1η Σεπτεμβρίου θα προσφέρεται μόνο το ένα δέκατο από τις 1.000 ημερήσιες διαθέσιμες αιτήσεις τουριστικής βίζας που είναι διαθέσιμες επί του παρόντος στους Ρώσους υπηκόους.

Η Φινλανδία θα συμμετάσχει επίσης στα κράτη της Βαλτικής προτείνοντας από κοινού τη διακοπή μιας συμφωνίας διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων της ΕΕ με τη Ρωσία, η οποία καθιστά σημαντικά ευκολότερο και φθηνότερο για τους Ρώσους να ταξιδεύουν προς και εντός της ΕΕ, είπε.

Όλο και περισσότεροι Ρώσοι παρακάμπτουν το κλείσιμο του εναέριου χώρου της ΕΕ στις ρωσικές πτήσεις περνώντας στη Φινλανδία και ταξιδεύοντας σε προορισμούς διακοπών της ΕΕ από το αεροδρόμιο του Ελσίνκι. «Αυτό ίσως δεν είναι πολύ κατάλληλο», είπε ο Χααβίστο.

Είπε ότι δεν είναι δυνατή η πλήρης απαγόρευση για λόγους εθνικότητας και τόνισε ότι δεν θα επηρεαστούν άλλοι τύποι βίζας – για οικογενειακές, εργασιακές και εκπαιδευτικές επισκέψεις. Το Ελσίνκι μελετά επίσης μια συγκεκριμένη βίζα για ανθρωπιστικούς λόγους.

Η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάνα Μαρίν, έχει επανειλημμένα πει ότι «δεν είναι σωστό» οι τουρίστες από τη Ρωσία να μπορούν να κάνουν διακοπές στην Ευρώπη ενώ τα στρατεύματά της σκοτώνουν στην Ουκρανία και η Κάλλας, η Εσθονή ομόλογός της, έχει ζητήσει απαγόρευση βίζας σε όλη την ΕΕ.

«Δεν είναι πόλεμος των Ρώσων»…

Άλλοι ηγέτες της ΕΕ, ωστόσο, δεν είναι υπέρ. Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, δήλωσε τη Δευτέρα ότι πρέπει να τιμωρηθούν μόνο όσοι ήταν υπεύθυνοι ή επωφελήθηκαν από τον πόλεμο. «Δεν είναι πόλεμος Ρώσων πολιτών, αλλά πόλεμος του Πούτιν», είπε.

Το δημοσίευμα καταλήγοντας υπενθυμίζει ότι οι κανόνες της ΕΕ απαιτούν από τους τουρίστες από τρίτες χώρες να αιτηθούν για βίζα από τη χώρα που σκοπεύουν να επισκεφθούν, αλλά τους επιτρέπουν να εισέλθουν στη ζώνη Σένγκεν χωρίς διαβατήρια από οποιοδήποτε σημείο και να ταξιδέψουν γύρω της για έως και 90 ημέρες σε μια περίοδο 180 ημερών.