Πώς ο καφές επηρεάζει τον ύπνο και τα όνειρα

Όταν σκεφτόμαστε την καφεΐνη, συνήθως μας έρχεται στο μυαλό ο καφές και τα ενεργειακά ποτά. Ωστόσο, η καφεΐνη βρίσκεται επίσης σε ορισμένα ανθρακούχα ποτά, στη σοκολάτα, στο τσάι, στα συμπληρώματα διατροφής για προπόνηση και σε φάρμακα.

Η καφεΐνη έχει πολλά οφέλη, μεταξύ άλλων για τη γνωστική λειτουργία και την ψυχική υγεία. Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι οι καταναλωτές καφέ έχουν μικρότερο κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ η καφεΐνη έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος του Πάρκινσον. Ο καφές περιέχει επίσης βιταμίνες Β και αντιοξειδωτικά, τα οποία είναι απαραίτητα συστατικά μιας υγιεινής διατροφής

Βέβαια, υπάρχουν και πολλά πιθανά οφέλη από τη μείωση της πρόσληψης της καφεΐνης, λευκότερα δόντια και λιγότερες επισκέψεις στην τουαλέτα, με ένα μειονέκτημα να είναι η εμφάνιση πιο περιγραφικών, και συχνά τρομακτικών ονείρων.

Πρόκειται για ένα παράξενο φαινόμενο, το οποίο εμφανίζεται λίγες μέρες μετά τη μείωση της πρόσληψης της καφεΐνης.

Υπάρχει όμως κάποια επιστημονική βάση για αυτό;

Πώς η καφεΐνη επηρεάζει τον ύπνο

Η καφεΐνη είναι ένα διεγερτικό που μας κάνει να νιώθουμε ξύπνιοι και σε εγρήγορση. Δρα αναστέλλοντας μια χημική ουσία, την αδενοσίνη, στον εγκέφαλό μας.

Η αδενοσίνη συσσωρεύεται συνήθως κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ είμαστε ξύπνιοι και δραστήριοι. Το βράδυ, η συσσώρευση της ουσίας στον εγκέφαλό μας μας βοηθά να νιώθουμε νυσταγμένοι. Η αδενοσίνη αποβάλλεται ενώ κοιμόμαστε και ξυπνάμε αναζωογονημένοι, έτοιμοι για να συσσωρευτεί ξανά.

Η καφεΐνη μπλοκάρει το σήμα της αδενοσίνης και δεν νιώθουμε τόσο έντονα την υπνηλία, Όταν η καφεΐνη φθίνει, η ανάγκη μας για ύπνο αυξάνεται.

Η καφεΐνη έχει χρόνο ημιζωής περίπου τρεις έως έξι ώρες, πράγμα που σημαίνει ότι η μισή καφεΐνη που καταναλώνουμε παραμένει στον οργανισμό μας μετά από αυτό το διάστημα και, το σημαντικότερο, εξακολουθεί να επηρεάζει την αδενοσίνη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, για πολλούς ανθρώπους, η κατανάλωση καφεΐνης το απόγευμα ή το βράδυ μπορεί να δυσχεράνει τον νυχτερινό ύπνο.

Επηρεάζοντας τη σηματοδότηση της αδενοσίνης, η καφεΐνη μπορεί επίσης να διαταράξει τον ύπνο μας και να μειώσει τη συνολική διάρκειά του. Συνολικά, η έρευνα δείχνει σαφώς ότι όσο πιο αργά και όσο περισσότερη καφεΐνη καταναλώνουμε, τόσο πιο πολύ χειροτερεύει ο ύπνος μας.

Δεν υπάρχουν πολλές άμεσες έρευνες σχετικά με το αν η μείωση της καφεΐνης κάνει τα όνειρά μας πιο παραστατικά. Οι περισσότερες μελέτες επικεντρώνονται πώς η καφεΐνη επηρεάζει τον ύπνο, αλλά όχι τα όνειρά μας.

Βέβαια, δεν βρισκόμαστε εντελώς στο σκοτάδι, καθώς γνωρίζουμε ότι ο ύπνος και τα όνειρα είναι στενά συνδεδεμένα.

Γιατί η μείωση της καφεΐνης οδηγεί σε πιο παραστατικά όνειρα;

Παρόλο που δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις, πολλοί ισχυρίζονται ότι μέσα σε λίγες νύχτες μετά τη μείωση της κατανάλωσης καφεΐνης, τα όνειρά τους άρχισαν να γίνονται πιο παραστατικά, λεπτομερή ή απλά παράξενα.

Αν και η μείωση της καφεΐνης δεν προκαλεί άμεσα παραστατικά όνειρα, υπάρχει μια πιθανή σύνδεση. Δεδομένου ότι η καφεΐνη μπορεί να μειώσει τον συνολικό ύπνο και να αυξήσει τα ξυπνήματα κατά τη διάρκεια της νύχτας, ειδικά όταν καταναλώνεται αργά το βράδυ, η μείωση της κατανάλωσής της μπορεί να επιτρέψει στο σώμα μας να «ανακάμψει». Όταν κοιμόμαστε περισσότερο, αυτό μπορεί να αυξήσει την ποσότητα του ύπνου με γρήγορες κινήσεις των ματιών (REM).

Η REM είναι μια φάση του ύπνου κατά την οποία το σώμα μας είναι χαλαρό, αλλά ο εγκέφαλός μας είναι πολύ ενεργός. Είναι επίσης το στάδιο του ύπνου που σχετίζεται με τα όνειρα. Περισσότερος ύπνος REM μπορεί να σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες για τον εγκέφαλό μας να παράγει ζωντανά και περίτεχνα όνειρα.

Ο ύπνος REM είναι επίσης το στάδιο του ύπνου από το οποίο είναι πιο πιθανό να ξυπνήσουμε κατά τη διάρκεια της νύχτας και να θυμόμαστε τα όνειρά μας, καθώς είναι ακόμα «φρέσκα» στη μνήμη μας.
Έτσι, η μείωση της καφεΐνης μπορεί να σημαίνει ότι έχουμε περισσότερο ύπνο REM, άρα και περισσότερες ευκαιρίες να ονειρευτούμε και να θυμόμαστε τα όνειρά μας.

Φυσικά, ο ύπνος είναι περίπλοκος, όπως και τα όνειρα. Δεν θα έχουν όλοι ξαφνικά παραστατικά όνειρα μετά την αποχή από την καφεΐνη, και το αποτέλεσμα μπορεί να διαρκέσει μόνο για λίγες ημέρες ή εβδομάδες.

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν υπάρχουν πολλά αδιάσειστα στοιχεία που να συνδέουν τη μείωση της καφεΐνης με τα ζωντανά όνειρα, αλλά μπορεί να υπάρχει μια συσχέτιση. Η καφεΐνη επηρεάζει τον ύπνο μας. Ο ύπνος επηρεάζει τα όνειρά μας. Και όταν αφαιρούμε ή μειώνουμε την καφεΐνη, δίνεται η ευκαιρία στον εγκέφαλό μας να περάσει περισσότερο χρόνο σε ύπνο REM.

Πηγή: BBC