Πως ξεκίνησε το έθιμο και γιατί χρησιμοποιούμε επτά ή εννέα υλικά

Κάθε χρόνο, στις 27 Αυγούστου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Φανουρίου, με την παρασκευή της φανουρόπιτας να αποτελεί κεντρικό στοιχείο των εορτασμών. Για τον λαό, ο Άγιος Φανούριος είναι ο προστάτης που βοηθά να βρεθούν τα χαμένα — είτε πρόκειται για ανθρώπους, όπως γαμπρούς και νύφες, είτε για αντικείμενα.

Διαβάστε: Απλά μυστικά για αφράτη φανουρόπιτα

Πώς ξεκίνησε το έθιμο της φανουρόπιτας

Την παραμονή και την ημέρα της γιορτής, οι εκκλησίες γεμίζουν με φανουρόπιτες που ετοιμάζουν οι νοικοκυρές προς τιμήν του Αγίου. Σύμφωνα με την παράδοση, η μητέρα του ήταν αμαρτωλή και σκληρή, χωρίς συμπόνια για τους φτωχούς, και γι’ αυτό καταδικάστηκε στην κόλαση. Ο Άγιος προσπάθησε να τη σώσει, όμως η σκληροκαρδία της δεν του το επέτρεψε. Γι’ αυτόν τον λόγο οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις πίτες αυτές, τις προσκομίζουν στην εκκλησία για ευλογία και στη συνέχεια τις μοιράζουν στη γειτονιά, με την ευχή να συγχωρεθεί η ψυχή της μητέρας του Αγίου.

Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς πώς και γιατί ξεκίνησε αυτό το έθιμο. Η φανουρόπιτα βέβαια έχει εμπλουτιστεί και με διάφορα στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας, αφού κάποιοι θέλουν να φτιάχνεται αυστηρά με 7 υλικά και άλλοι με 9. Οι αριθμοί επτά και εννέα συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες δημιουργίας, αλλά και τα τάγματα τον αγγέλων. Πάντα όταν την φτιάχνουν οι νοικοκυρές φροντίζουν να υπάρχει αναμμένο κερί και θυμίαμα.

Η ευχή που διαβάζουμε όταν φτιάχνουμε τη φανουρόπιτα

«Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Ουράνιος Άρτος, ο της βρώσεως της μενούσης εις τον αιώνα πλουσιοπάροχος χορηγός, ο δοτήρ των αγαθών, ο δέ Ηλιού τροφήν αγεώργητον πηγάσας, η ελπίς των απηλπισμένων, η βοήθεια των αβοηθήτων και σωτηρία των ψυχών ημών. Ευλόγησον τα δώρα ταύτα και τους ταύτα σοι προσκομίσαντας, εις δόξαν σήν και τιμήν του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Φανουρίου.

Παράσχου δέ, αγαθέ, τοις ευπρεπίσασι τους πλακούντας τούτους, πάντα τά εγκόσμια καί υπερκόσμια αγαθά σου. Εύφρανον αυτούς εν χαρά μετά του προσώπου σου, δείξον αυτοίς οδούς προς σωτηρίαν. Τα αιτήματα τών καρδιών αυτών καί πάσαν τήν βουλήν αυτών ταχέως πλήρωσον, οδηγών αυτούς προς εργασίαν τών εντολών σου, ίνα διά παντός εν ευφροσύνη καί αγαλλιάσει υμνώσι καί δοξάσωσι το πάντιμον καί μεγαλοπρεπές όνομά σου, πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου, του αγίου ένδοξου νεομάρτυρος Φανουρίου, του Θαυματουργού, καί πάντων σου τών αγίων. Αμήν»

Φανουρόπιτα: Η μοναστηριακή συνταγή με την απίθανη γεύση

Υλικά

1 κούπα σπορέλαιο

3 κούπες αλεύρι (που φουσκώνει μόνο του)
1 κούπα ζάχαρη
1 κούπα φυσικό χυμό πορτοκάλι
1 κουταλάκι γλυκού σόδα
1/2 κούπα καρύδι κομμένο μέτριο
1/2 κούπα σταφίδα ξανθή
1/2 κουταλάκι γλυκού γαρίφαλο
1 κουταλάκι γλυκού κανέλα

Εκτέλεση

• Διαλύουμε τη σόδα μέσα στον χυμό πορτοκάλι Αν έχουμε ήδη τη σταφίδα στο ψυγείο τότε πρέπει να τη βάλετε 4 ώρες σε νερό για να φουσκώσει. Αν την πάρετε φρέσκια τη χρησιμοποιείτε απευθείας.
• Χτυπάμε το λάδι μαζί με τη ζάχαρη μέχρι να λιώσει όσο περισσότερο γίνεται η ζάχαρη. Σε αυτό το μείγμα ρίχνουμε το πορτοκάλι που έχουμε διαλύσει τη σόδα. Συνεχίζουμε το χτύπημα για 3-4 λεπτά. (Σε αυτό το στάδιο χρησιμοποιούμε μίξερ) Σε ένα μπολ έχουμε βάλει το αλεύρι μαζί με το γαρίφαλο, την κανέλα, το καρύδι και τη σταφίδα (την οποία έχουμε στεγνώσει ταμποναριστά για να μην σβολιάσει το αλεύρι όταν τη ρίξουμε).
• Ανακατεύουμε με αναδευτήρα ή με κουτάλι το μείγμα. Δεν χρειάζεται να ξαναχρησιμοποιήσυμε το μίξερ. Έχουμε λαδώσει ελάχιστα το ταψί γιατί ήδη το μείγμα μας έχει όσο λάδι χρειάζεται για να μην κολλήσει και απλώνουμε το μείγμα. Βάζουμε το ταψί σε προθερμασμένο φούρνο στους 160-170 βαθμούς, ανάλογα τον φούρνο (ψήνεται και σε αντίσταση και σε αέρα) για 40-60 λεπτά. Αφήνουμε τη φανουρόπιτα να κρυώσει και μετά την κόβουμε.

Ποιος ήταν ο Άγιος Φανούριος

Μέχρι τον 14ο ή 15ο κατ’ άλλους αιώνα, ο Άγιος δεν ήταν γνωστός. Εκείνη την εποχή στη Ρόδο, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης των τειχών της πόλεως, αποκαλύφθηκε πως υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος ναός στον οποίο υπήρχαν πολλές παλαιές εικόνες. Μία από αυτές, η πιο καλοδιατηρημένη κατά την παράδοση, ήταν ενός Αγίου που φορούσε ρωμαϊκά στρατιωτικά ρούχα και κρατούσε ένα κερί κι έναν Σταυρό. Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ». Γύρω από την εικόνα του Αγίου, υπήρχαν 12 παραστάσεις στις οποίες απεικονιζόταν το μαρτύριο του. Έτσι το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως πρόκειται για έναν μάρτυρα που πιθανότατα υπήρξε στρατιώτης. Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο, ο οποίος ανακαίνισε το εκκλησάκι που βρέθηκε η εικόνα, αφιερώνοντάς το στον Άγιο Φανούριο. Από την Ρόδο, στόμα με στόμα, η ιστορία του νέου Αγίου διαδόθηκε πρώτα στα γύρω νησιά και μετέπειτα σε ολόκληρη τη χώρα.