Πότε είναι η επίσημη έναρξη του Φθινοπώρου

Η Φθινοπωρινή Ισημερία 2025 θα καταγραφεί σε λίγες ημέρες από σήμερα, τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025 στις 16:20 ώρα Ελλάδας. Eιδικότερα, η φθινοπωρινή ισημερία σηματοδοτεί και επίσημα την έλευση του Φθινοπώρου στο βόρειο ημισφαίριο και κατ’ επέκταση στην χώρα μς. Στην ισημερία, η νύχτα και η ημέρα έχουν σχεδόν την ίδια διάρκεια. Στη συνέχεια, στο βόρειο ημισφαίριο η ημέρα θα μικραίνει και η νύχτα θα μεγαλώνει, ώσπου η τελευταία να φθάσει στο ζενίθ της στο χειμερινό ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου. Η ισημερία προκύπτει εξαιτίας της κλίσης του άξονα της Γης (23,5 μοίρες). Καθώς ο πλανήτης μας περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, οι ακτίνες πέφτουν διαφορετικά σε κάθε εποχή. Στις ισημερίες –τόσο την εαρινή όσο και τη φθινοπωρινή– ο άξονας δεν γέρνει προς ή μακριά από τον Ήλιο, με αποτέλεσμα το φως να κατανέμεται συμμετρικά. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η ισημερία ήταν αφορμή για γιορτές και τελετουργίες. Οι αρχαίοι Έλληνες τη συνέδεαν με τη Δήμητρα και τον μύθο της Περσεφόνης, που κατέβαινε στον Άδη σηματοδοτώντας τον ερχομό του φθινοπώρου. Σε πολλούς πολιτισμούς, η ισημερία γιορτάζεται ως στιγμή ισορροπίας, ανανέωσης και προετοιμασίας για τον χειμώνα.

Τι σηματοδοτεί η Φθινοπωρινή Ισημερία

Οι ισημερίες – η εαρινή και η φθινοπωρινή – καθορίζουν την έναρξη της άνοιξης και του φθινοπώρου, ενώ τα ηλιοστάσια – το θερινό και το χειμερινό – προσδιορίζουν την έναρξη του καλοκαιριού και του χειμώνα αντίστοιχα. Από την άλλη, ενώ από αστρονομική άποψη η άνοιξη αρχίζει με την εαρινή ισημερία, στην πραγματικότητα – όπως έχουν διαπιστώσει οι επιστήμονες που μελετούν το περιβάλλον – εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής η φύση εισέρχεται όλο και πιο πρόωρα στον ανοιξιάτικο κύκλο της. Η εποχή της άνοιξης έρχεται όλο και πιο νωρίς στον πλανήτη μας και πουθενά δεν είναι αυτό τόσο αισθητό, όσο στο Βόρειο Πόλο και γενικότερα στα υψηλά γεωγραφικά πλάτη.

Στην Ελλάδα η μέρα της ισημερίας δεν συμπίπτει με την ημέρα όπου υπάρχει ακριβώς ίση ημέρα και ίση νύχτα. Η ίση μέρα -ίση νύχτα συμβαίνει μόνο στις περιοχές που βρίσκονται ακριβώς πάνω στον Ισημερινό της Γης. Σε όσες βρίσκονται είτε πάνω – όπως η χώρα μας – είτε κάτω από τον Ισημερινό, η ίση μέρα -ίση νύχτα συμβαίνει μερικές ημέρες πριν ή μετά από την «ισημερία».

Η ισημερία συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, όταν η Γη διέρχεται από τα σημεία τομής της εκλειπτικής (ελλειπτική τροχιά της γης) και του ουράνιου ισημερινού. Στην αστρονομία τα σημεία αυτά συμβολίζονται διεθνώς με τα γράμματα γ και γ΄. Στη συγκεκριμένη στιγμή η γραμμή ηλίου – γης είναι κάθετη στον άξονα περιστροφής της γης, με αποτέλεσμα η ημέρα και η νύχτα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Η ισημερία συμβαίνει γύρω στις 21 Μαρτίου και στις 23 Σεπτεμβρίου. Το όνομα ισημερία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ίσος και ημέρα, ενώ το διεθνές αντίστοιχο όνομα, equinox, προέρχεται από το λατινικό aequus (ίσος) και nox (νύχτα).

Οι ονομασίες εαρινή και φθινοπωρινή ισημερία είναι σχετικές και αναφέρονται σε περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου, καθώς στις αντίστοιχες ημερομηνίες στο νότιο ημισφαίριο οι εποχές είναι αντίθετες. Στα σημεία των δύο πόλων δεν έχει έννοια η ισημερία, ενώ στα σημεία του Ισημερινού η ισημερία είναι διαρκής.

Η σημασία της Ισημερίας στην αστρονομία

Στην αστρονομία ισημερία καλείται η αστρική ημέρα κατά την οποία το κέντρο του ηλιακού δίσκου βρίσκεται ίσο χρονικό διάστημα πάνω και κάτω από τον ορίζοντα κάθε τόπου, διαγράφει δηλαδή ίσα τόξα (ημερήσιο και νυκτερινό), και κατά τη διάρκεια της οποίας οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν κατακόρυφα στον ισημερινό. Το φαινόμενο οφείλεται στην περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και στην κλίση του άξονα περιστροφής της. Καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς, η διάρκεια της ημέρας αλλάζει. Δύο φορές το χρόνο η Γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κατακόρυφα στον ισημερινό.

Σε πολλές γλώσσες ο αντίστοιχος όρος λεκτικά δεν αναφέρεται στην έννοια της ίσης ημέρας αλλά της ίσης νύχτας, κυρίως λόγω της λατινικής προέλευσης του (λατινικά aequinoctium). Οι δύο ισημερίες συμβαίνουν μεταξύ των δύο ηλιοστασίων, του χειμερινού ηλιοστασίου και του θερινού ηλιοστασίου. Το φαινόμενο της ισημερίας παρουσιάζεται σε όλους τους πλανήτες κάθε ηλιακού συστήματος οι οποίοι παρουσιάζουν κλίση του άξονα περιστροφής ως προς το επίπεδο περιφοράς.