Ψυχική υγεία: Ο αγχωτικός κόσμος των social media

Τα social media δεν είναι πλέον απλώς μέρος της ζωής μας. Τείνουν να την διαμορφώνουν. Κι ενώ όλο αυτό ξεκίνησε ως ένας επαναστατικός τρόπος ανταλλαγής πληροφοριών και ενίσχυσης της σύνδεσης παγκοσμίως, έχει καταλήξει δίκοπο μαχαίρι. Διότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ναι μεν διευρύνει την πρόσβαση σε πληροφορίες αλλά η άνοδός τους συνοδεύεται από μια πολυσυζητημένη συνέπεια: τον αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία.

Σύμφωνα με μελέτη του 2021, το 48% των ενηλίκων στις ΗΠΑ δήλωσαν ότι ενημερώνονται συχνά για τα νέα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε σύγκριση με μόλις 16% των ανθρώπων που ενημερώνονταν με αυτόν τον τρόπο πριν από μια δεκαετία. Οι διάφορες πλατφόρμες αποτελούν πλέον κεντρικούς κόμβους για τρέχοντα γεγονότα, εκπαιδευτικό περιεχόμενο, ακόμη και επαγγελματική δικτύωση. Αυτή η αλλαγή έχει αναμφισβήτητα φέρει επανάσταση στην πρόσβαση στη γνώση, κάνοντας φωνές που κάποτε ήταν περιθωριοποιημένες, να ακούγονται. Ωστόσο, όπως πολλοί από εμάς γνωρίζουμε από πρώτο χέρι, αυτές δεν είναι οι μόνες συνέπειες.

Social και ψυχική υγεία

Αντί για εργαλείο ενημέρωσης, τα social έχουν μετατραπεί σε πρωταρχική πηγή άγχους, ακόμη και κατάθλιψης για πολλούς χρήστες. Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία ανέφερε το 2017 αύξηση σε θέματα ψυχικής υγείας που συνδέονται με την υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι χρήστες, ιδιαίτερα οι νέοι, έχουν βρεθεί παγιδευμένοι σε έναν ατελείωτο κύκλο σύγκρισης, αμφιβολίας και αναζήτησης επικύρωσης.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα social, με το επιμελημένο περιεχόμενο και τις μη ρεαλιστικές απεικονίσεις της ζωής, μπορούν να επιδεινώσουν τα συναισθήματα ανεπάρκειας, στρες και μοναξιάς. Συγκεκριμένα, παλαιότερη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Psychological Science βρήκε μια συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης στους εφήβους. Οι ενήλικες βέβαια είναι εξίσου ευάλωτοι.

Η παγίδα της κοινωνικής σύγκρισης

Ένας από τους κύριους λόγους για τις επιβλαβείς επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία είναι το φαινόμενο της κοινωνικής σύγκρισης. Τα άτομα αξιολογούν την προσωπική τους αξία συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τους άλλους. Σε μια εποχή που οι influencers παρουσιάζουν τέλειες ζωές, είναι εύκολο για τους χρήστες να «βαθμολογούν» τη δική τους επιτυχία, την εμφάνιση και την ευτυχία τους σε σχέση με των άλλων και να μην παίρνουν… άριστα.

Ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο Current Opinion in Psychology διαπίστωσε ότι τα άτομα που έκαναν τέτοιου είδους συγκρίσεις, παρουσίασαν αρνητικά συναισθήματα όπως φθόνο, άγχος και μειωμένη αυτοεκτίμηση.

Doomscrolling και άγχος

Μια άλλη αυξανόμενη ανησυχία είναι η άνοδος του “doomscrolling”, η συνεχής δηλαδή περιήγηση σε αρνητικές ειδήσεις και περιεχόμενο. Καθώς οι χρήστες υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά, εκτίθενται σε μια ατελείωτη ροή κρίσεων και καταστροφών. Ο συνεχής καταιγισμός αρνητικών πληροφοριών μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος και αισθήματα ανικανότητας.

Μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Preventive Medicine κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συχνή έκθεση στα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συσχετίστηκε με αυξημένα επίπεδα άγχους, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια παγκόσμιων κρίσεων όπως η πανδημία COVID-19. Είναι δύσκολο για τους χρήστες να αποσυνδεθούν και να επαναφορτιστούν και αυτή η κατάσταση οδηγεί με τον καιρό σε αυξημένη ψυχική δυσφορία.

Μια πιο υγιής προσέγγιση

Η πλήρης αποφυγή αυτών των πλατφορμών δεν είναι ούτε πρακτική ούτε επιθυμητή για τους περισσότερους χρήστες. Ο στόχος πρέπει να είναι να επιτευχθεί μια υγιής ισορροπία μεταξύ της ενημέρωσης και της προστασίας της ευημερίας.

Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές για την επίτευξη αυτής της ισορροπίας:

Θέστε όρια

Πόσο χρόνο ξοδεύετε στα social; Παρακολουθήστε τον και κάντε διαλείμματα όταν είναι απαραίτητο.

Κάντε ενεργητική χρήση

Αντί να σκρολάρετε, επικεντρωθείτε στη δημιουργία ουσιαστικών συνδέσεων αλληλεπιδρώντας με το περιεχόμενο που σας ενδιαφέρει, σχολιάζοντας και εκφράζοντας τις σκέψεις σας. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο The Journal of Social and Clinical Psychology υποδηλώνει ότι η ενεργή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης —ιδιαίτερα όταν αλληλεπιδράμε με άλλους— μπορεί να βελτιώσει την ευημερία σε σύγκριση με την παθητική κύλιση.

Συνειδητοποιήστε τις συναισθηματικές σας αντιδράσεις

Η αναγνώριση του πότε παρασύρεστε σε επιβλαβείς συμπεριφορές όπως η κοινωνική σύγκριση ή η άσκοπη κύλιση θα σας βοηθήσει να λάβετε μέτρα για να αποσυνδεθείτε και να εστιάσετε εκ νέου σε δραστηριότητες που προάγουν την ψυχική υγεία, όπως η άσκηση και οι διαπροσωπικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Αξιοποιώντας τη δύναμη των social

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν φέρει, όπως είπαμε, επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε, μαθαίνουμε και μοιραζόμαστε. Ενώ προκύπτουν προκλήσεις για την ψυχική υγεία, τα social προσφέρουν επίσης τεράστιες δυνατότητες προσωπικής ανάπτυξης όταν χρησιμοποιούνται με προσοχή. Παραμένοντας ενημερωμένοι για τις επιπτώσεις τους και κάνοντας πιο συνειδητή χρήση, μπορούμε να καρπωθούμε τα οφέλη, προστατεύοντας παράλληλα την ευημερία μας. Είναι στο χέρι μας τα social media να βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής μας αντί να την υποβαθμίζουν.

* Πηγή: Vita