Ισως γιατί παραδοσιακά ο χρυσός αποτελεί μέσο διαφύλαξης αξίας, καθώς όταν ο πληθωρισμός ανεβαίνει, οι επενδυτές τείνουν να αγοράζουν χρυσό, αφού η πραγματική αξία των μετρητών πέφτει, ίσως γιατί ιστορικά στοιχεία δείχνουν πως 12 μήνες έπειτα από τα γεωπολιτικά σοκ που σημειώθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο χρυσός ως το κατεξοχήν «ασφαλές καταφύγιο» σημείωσε μέση άνοδο 17%, οι έλληνες ιδιώτες αγόρασαν το α’ τρίμηνο του 2022 από την ΤτΕ 17.580 χρυσές λίρες, που ήταν οι περισσότερες από α’ τρίμηνο του 2012, όταν τότε η κρίση χρέους και τα Μνημόνια είχαν οδηγήσει αντίστοιχα τους ιδιώτες σε αγορές 39.641 χρυσών λιρών.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Με τον πληθωρισμό στα ύψη και τη Ρωσία να εισβάλλει στις 24 Φεβρουαρίου στην Ουκρανία, ο ξαφνικός έρωτας των Ελλήνων δεν μπορεί να θεωρηθεί μεγάλη έκπληξη, ενώ την ίδια περίοδο αντίστοιχα οι πωλήσεις χρυσών λιρών στην ΤτΕ ήταν μόλις 3.568, οι μικρότερες σε ένα τρίμηνο των τελευταίων δύο 10ετιών, της εποχής του ευρώ.

Ωστόσο, βραχυχρόνια τουλάχιστον, τα πράγματα δεν πήγαν επενδυτικά και τόσο καλά. Για παράδειγμα, στις 8 Μαρτίου ο χρυσός βρέθηκε στα ιστορικά υψηλά των 1.902,69 ευρώ ανά ουγκιά, ή στα  2.070,56 δολ. ανά ουγκιά, μία ανάσα από το ιστορικό υψηλό του Αυγούστου του 2020, ενώ η ΤτΕ πουλούσε τη χρυσή λίρα στο επίσης υψηλό των 514,41 ευρώ και την αγόραζε στα 426,80 ευρώ, με το spread στο 20,5%, όση άνοδο δηλαδή θα έπρεπε να σημειώσει η τιμή, ώστε ο επενδυτής να  αρχίσει να καταγράφει κέρδη. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, άρχισαν να αυξάνονται οι προσδοκίες για πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed που οδήγησαν σε ράλι το δολάριο.

Οταν όμως το δολάριο ανεβαίνει, η ελκυστικότητα του χρυσού περιορίζεται, με αποτέλεσμα το πρώτο 10ήμερο του Μαΐου έπειτα από πέντε διαδοχικές εβδομάδες απωλειών, που αποτέλεσε το χειρότερο καθοδικό σερί από τις 17 Αυγούστου του 2018, η τιμή του χρυσού υποχώρησε κατά 11% με βάση το δολάριο και 7% με βάση το ευρώ. Παράλληλα με την τιμή της  χρυσής λίρας σήμερα στην περιοχή των 480 ευρώ (αγορά) και στα 398 ευρώ (πώληση) οι επενδυτές έχασαν από τα υψηλά του Μαρτίου περίπου 6,7%.

Κοινός τόπος είναι πάντως, ένα μέρος ενός επενδυτικού χαρτοφυλακίου θα πρέπει να είναι τοποθετημένο στον χρυσό που προσφέρει διαφοροποίηση του κινδύνου. Αν εξάλλου κάποιος επενδυτής αγόραζε από την ΤτΕ το 2001 μία χρυσή λίρα έναντι 78,53 ευρώ που έκανε τότε και την πουλούσε σήμερα στα 398 ευρώ θα σημείωνε απόδοση 406,8%, την ώρα που οι ελληνικές μετοχές και τα ομόλογα εξαιτίας της ελληνικής χρεοκοπίας κατέρρευσαν, ενώ ο σωρευτικός πληθωρισμός για την περίοδο μόλις και μετά βίας ξεπερνούσε το 40%. Αν το τέλος του φθηνού χρήματος είναι γεγονός, καθώς οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τον πληθωρισμό στα ύψη περνάμε απλώς από την εποχή των αρνητικών ονομαστικών αποδόσεων στην εποχή (απόρροια του πληθωρισμού) των αρνητικών πραγματικών αποδόσεων. Ετσι, ακόμη και αν όπως αναμένεται η ΕΚΤ αυξήσει τα επιτόκια κατά 0,25% τρεις φορές μόνο φέτος (Ιούλιος, Σεπτέμβριος, Δεκέμβριος) οι πραγματικές αποδόσεις των καταθέσεων των ελληνικών νοικοκυριών, που κυμαίνονται σήμερα στα 135 δισ. ευρώ, θα παραμείνουν αρνητικές. Καθώς μάλιστα ο κύριος όγκος τους συγκεντρώνεται στους λογαριασμούς ταμιευτηρίου, τα ελαφρώς θετικά επιτόκια θα συνεχίσουν να  αφαιρούν ουσιαστικά εισόδημα από τους έλληνες καταθέτες.

Τα μετρητά

Αν και τα μετρητά θεωρούνται ένα περιουσιακό στοιχείο χωρίς ρίσκο, η ομάδα των οικονομολόγων της UBS υπολόγισε ότι αν κάποιος διατηρήσει το χαρτοφυλάκιό του σε ρευστά διαθέσιμα, τότε η αξία του θα έχει πέσει στο μισό σε δέκα χρόνια. Οι επαγγελματίες επενδυτές κρατούν ένα πολύ μικρό μέρος του χαρτοφυλακίου τους σε μετρητά, όπως προκύπτει από τη σύνθεση των χαρτοφυλακίων των επτά μεγαλύτερων συνταξιοδοτικών ταμείων του κόσμου, τα οποία διατηρούν μόνο το 4% των κεφαλαίων τους σε μετρητά και το 45% σε μετοχές, οι οποίες εξάλλου έχουν 90% πιθανότητα να υπεραποδώσουν έναντι των μετρητών σε ορίζοντα επταετίας. Βέβαια, οι ιδιώτες έχουν άλλες ανάγκες και πρέπει να έχουν περισσότερα μετρητά διαθέσιμα, καθώς σε έρευνα που διενήργησε μεταξύ των πελατών της το 25% του πλούτου τους το διατηρούν σε μετρητά, ποσοστό το οποίο η UBS χαρακτηρίζει υψηλότερο από αυτό που χρειάζεται.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, κάθε έξτρα δολάριο, φράγκο ή ευρώ που επενδύεται σε μετρητά αντί για μετοχές κοστίζει στον επενδυτή 53 σεντς σε ορίζοντα 10ετίας. Ετσι, οι αναλυτές της ελβετικής τράπεζας προτείνουν τα εξής: Η ρευστότητα χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:

Η πρώτη αφορά τα χρήματα που χρειάζεται κάποιος για τα καθημερινά του έξοδα και τις έκτακτες ανάγκες των επόμενων 6-12 μηνών, η δεύτερη στα κεφάλαια τα οποία θα χρειαστούν για δαπάνες που θα προκύψουν τα επόμενα δύο χρόνια και η τρίτη στα κεφάλαια που θα χρειαστούν σε διάστημα δύο-πέντε ετών.

Το ύψος των μετρητών θα πρέπει να αφορά την πρώτη κατηγορία, ενώ οι δύο επόμενες μπορούν να αξιοποιηθούν, ανάλογα και με το ρίσκο που είναι διατεθειμένοι να πάρουν οι επενδυτές. Στις διεθνείς και εγχώριες κεφαλαιαγορές εξάλλου, στις οποίες διακινούνται χιλιάδες χρηματοπιστωτικά μέσα με διάφορα χαρακτηριστικά, προσφέρεται η δυνατότητα να διαμορφώσει κανείς εναλλακτικά χαρτοφυλάκια που να καλύπτουν τις διαφορετικές επιδιώξεις και ανάγκες μεμονωμένων ανθρώπων και οικογενειών.

Η μάχη του Κιέβου τελείωσε, με την υποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων τα οποία, αν και είχαν περικυκλώσει την πρωτεύουσα επί εβδομάδες, δεν κατάφεραν να την καταλάβουν από τους Ουκρανούς υπερασπιστές της. Ωστόσο και σε αντίθεση με κάποιες προβλέψεις, ο πόλεμος ούτε κρίθηκε ούτε σταμάτησε εκεί.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Η μάχη της Μαριούπολης επίσης τελείωσε, με την σχεδόν κατεστραμμένη πόλη να πέφτει τελικά στα χέρια των Ρώσων και των αυτονομιστών του Ντονμπάς, μετά και την άλωση του τελευταίου της οχυρού, της μεταλλουργίας Αζόφσταλ. Όμως, η επίθεση, οι μάχες και η αιματοχυσία συνεχίζονται, με αμείωτη ένταση.

Μήπως, λοιπόν, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν κριθεί τελικώς στη στεριά και σε κάποια πόλη, αλλά στη θάλασσα – και συγκεκριμένα στη Μαύρη Θάλασσα; Ίσως ναι, ίσως και όχι. Όλα, όμως, δείχνουν ότι εκεί προετοιμάζεται μια μεγάλη αναμέτρηση, η οποία για αρκετούς μοιάζει να είναι αναπόφευκτη.

Η απειλή της επισιτιστικής κρίσης

Στο επίκεντρό της θα έχει ένα ζήτημα που αφορά ολόκληρο τον πλανήτη: Τη μεταφορά στις αγορές των 20 εκατομμυρίων περίπου τόνων ουκρανικού σιταριού που, σύμφωνα με την κυβέρνηση, είναι εγκλωβισμένα στα σιλό και δεν μπορούν να αναχωρήσουν από την Οδησσό και τα άλλα λιμάνια για τον προορισμό τους, επειδή ο στόλος της Ρωσίας έχει επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό.

Η αλήθεια είναι ότι Δύση και Μόσχα δεν έχουν σταματήσει να αλληλοκατηγορούνται στο συγκεκριμένο θέμα, επιρρίπτοντας η μία στην άλλη την ευθύνη. Κάτι ανάλογο, δηλαδή, με ό,τι συμβαίνει στο μέτωπο της ενέργειας, όπου η ακρίβεια και το ενδεχόμενο ενός μπλακ άουτ στην Ευρώπη αποτελεί αντικείμενο έντονων διαξιφισμών.

Θα αποτελέσει, λοιπόν, το «φάντασμα» της επισιτιστικής κρίσης τον καταλύτη που θα δώσει νέα τροπή στον πόλεμο και, τελικά, θα καθορίσει την έκβασή του;

Διπλωματικό παζάρι…

Η αλήθεια είναι πως εδώ και αρκετές ημέρες, η υπόθεση απασχολεί έντονα τα Ηνωμένα Έθνη, όπως αποδεικνύουν και οι πυρετώδεις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται προκειμένου να βρεθεί ο αναγκαίος συμβιβασμός ώστε να λυθεί, έστω και μερικώς, ο αποκλεισμός. Στο «παζάρι» έχουν εμπλακεί, επίσης, Τουρκία, Γαλλία και Ιταλία, που έχουν συνεχείς επαφές με τη ρωσική πλευρά, ακόμη και με τον Βλαντιμίρ Πούτιν προσωπικά.

Στην πράξη, ωστόσο, αποδεικνύεται δύσκολο να υπάρξει μια κοινά αποδεκτή συμφωνία, καθώς η Μόσχα φαίνεται πως προβάλει την απαίτηση να ληφθούν ανάλογα μέτρα που θα χαλαρώνουν το εμπάργκο που έχει επιβληθεί σε δικά της προϊόντα. Η δε Δύση, με τη σειρά της, δεν δείχνει διατεθειμένη να συζητήσει κάτι τέτοιο, όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και οι ουκρανικές δυνάμεις πλήττονται ανηλεώς και νυχθημερόν.

Έτσι, το μπρα-ντε-φερ συνεχίζεται, την ώρα που η παλιά σοδειά κινδυνεύει να σαπίσει, η νέα να μην έχει χώρους να αποθηκευτεί, τα χωράφια να μείνουν άσπαρτα και εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι να πεινάσουν.

… και στρατιωτικά σενάρια

Μπροστά, λοιπόν, στο ενδεχόμενο να μην βρεθεί συναινετική λύση, στο τραπέζι έχει πέσει εδώ και καιρό ένα σενάριο που περιλαμβάνει στρατιωτική εμπλοκή: Της συνοδείας των φορτηγών πλοίων που θα ξεκινούν από την Οδησσό και άλλα μη ελεγχόμενα από τους Ρώσους λιμάνια (όπως το Μικολάεβ) από ξένα πολεμικά σκάφη.

Εναλλακτικά – ή μήπως συνδυαστικά – συζητείται και ο εφοδιασμός των ουκρανικών δυνάμεων με σύγχρονους αντιπλοϊκούς πυραύλους της Δύσης (όπως Harpoon). Όπλων, δηλαδή, που εκτιμάται πως μπορούν να αλλάξουν τους συσχετισμούς και να «σπάσουν» τον αποκλεισμό, καθώς τα ρωσικά πλοία θα απειλούνται άμεσα με βύθιση (ειδικά μετά το πάθημα του Moskva) και θα αναγκαστούν να απομακρυνθούν από τις ακτές.

Πρόκειται, πρακτικά, για σχέδια κλιμάκωσης του πολέμου, στο όνομα της αντιμετώπισης του (υπαρκτού, αναμφίβολα) κινδύνου της επισιτιστικής κρίσης. Είναι φανερό, εξάλλου, ότι εάν ηττηθεί η Ρωσία στη θάλασσα, τότε μπορεί πολύ πιο εύκολα να αλλάξει συνολικά η ροή του πολέμου – σε μια στιγμή, μάλιστα, που οι δυνάμεις της μοιάζουν να προελαύνουν στο Ντονμπάς.

Μόνο που κάτι τέτοιο, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε κάτι που τόσο η Μόσχα όσο και η Δύση έχουν διαμηνύσει πως θέλουν να αποτρέψουν: Μια απευθείας εμπλοκή ανάμεσα στη Ρωσία και σε κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ – με ό,τι αυτό συνεπάγεται…