Στεγαστική κρίση: Οι υψηλές τιμές σε ενοίκια και δάνεια εκτοξεύουν την ανασφάλεια παγκοσμίως

Η στεγαστική ανασφάλεια αυξάνεται παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, με το  αυξανόμενο κόστος σε ενοίκια κα στεγαστικά δάνεια να πυροδοτεί μια  νέα κρίση, με απρόβλεπτες συνέπειες. Και από ό,τι φαίνεται η Ελλάδα βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα, φιγουράροντας στις πρώτες θέσεις τόσο σε ποσοστό όσων δηλώνουν ανασφάλεια όσο και στην μεγαλύτερη αύξηση.

Σύμφωνα με την έκθεση Prindex 2024, η οποία αξιολογεί την ασφάλεια κατοχής γης και κατοικίας, περίπου 1,1 δισεκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως – που αντιπροσωπεύουν το 23% του παγκόσμιου πληθυσμού – αισθάνονται ανασφαλείς για τα δικαιώματά τους στην ιδιοκτησία ή τη γη. Αυτή η αντίληψη έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, σχεδόν ένας στους πέντε ενήλικες (19%) αναφέρει ότι αισθάνεται ανασφάλεια. Οι οικονομικές πιέσεις, όπως το αυξανόμενο κόστος ενοικίων και στεγαστικών δανείων, είναι μεταξύ των πρωταρχικών συντελεστών αυτής της αυξανόμενης ανασφάλειας στην Ευρώπη.

Το 2024, μεταξύ των 19 ευρωπαϊκών χωρών που συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα – που περιλαμβάνει μέλη της ΕΕ, υποψήφιες χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο – η Τουρκία και η Ελλάδα εμφανίστηκαν ως ακραία σημεία, με επίπεδα ανασφάλειας 35% ή υψηλότερα. Ακολουθεί η Ουκρανία με ποσοστό 33%, με τις αντιλήψεις περί ανασφάλειας να αυξάνονται δραματικά μετά την εισβολή της Ρωσίας.

Οικονομική αστάθεια και ενοίκια

Η Άννα Λοκ, συνδιευθύντρια του Prindex, δήλωσε στο Euronews Business ότι η χρηματοπιστωτική αστάθεια παίζει βασικό ρόλο στην αυξημένη ανασφάλεια που παρατηρείται στην Τουρκία και την Ελλάδα.

«Στην Τουρκία, η αυξανόμενη τάση ενοικίασης λόγω ιδιοκτησίας σπιτιού και οι ανησυχίες σχετικά με τους ιδιοκτήτες ή τους ιδιοκτήτες που ζητούν από τους ενοικιαστές να εγκαταλείψουν είναι βασικοί παράγοντες», είπε.

«Ομοίως, στην Ελλάδα, η παρατεταμένη οικονομική δυσπραγία και η μείωση των πραγματικών μισθών έχουν αφήσει τις οικογένειες να αγωνίζονται να εξασφαλίσουν σταθερή στέγαση, παρά την ευρύτερη οικονομική ανάκαμψη», πρόσθεσε.

Στην Κύπρο, ένα στα τέσσερα άτομα (25%) εξέφρασε αισθήματα ανασφάλειας για τη γη ή τη στέγαση του, ενώ στην Αλβανία το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 20%. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανασφάλεια αναφέρει το 14% των ερωτηθέντων, επίπεδο υψηλότερο από αυτό πολλών άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Οι χαμηλότερες αντιλήψεις ανασφάλειας παρατηρήθηκαν στη Λιθουανία (6%), ακολουθούμενη από τη Βουλγαρία και τη Μολδαβία, και οι δύο με 7%.

Εν τω μεταξύ, το ποσοστό είναι 8% στην Πολωνία, 11% στην Ιταλία και 12% στην Ουγγαρία και την Κροατία.

Δραματική αύξηση της ανασφάλειας σε Ουκρανία και Ελλάδα

Μεταξύ 2020 και 2024, η Ουκρανία γνώρισε τη σημαντικότερη αύξηση της ανασφάλειας θητείας όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, από 10% σε 33%. Η απότομη αύξηση αποδίδεται στις καταστροφικές επιπτώσεις της εισβολής της Ρωσίας, η οποία οδήγησε σε εκτεταμένη καταστροφή κατοικιών, μόλυνση της γης και εκτοπισμό εκατομμυρίων.

Η Ελλάδα σημείωσε επίσης μια δραματική αύξηση της αντιληπτής ανασφάλειας, που αυξήθηκε από 16% το 2020 σε 35% το 2024.

Τι οδηγεί το κύμα στην Ελλάδα;

Η Άννα Λοκ εξήγησε ότι η αξιοσημείωτη αύξηση της ανασφάλειας θητείας στην Ελλάδα τις τελευταίες δύο δεκαετίες αντανακλά έναν συνδυασμό συστημικών προκλήσεων.

«Από το 2000, η ​​Ελλάδα αντιμετωπίζει επίμονες οικονομικές κρίσεις, που επιδεινώνουν τα εισοδηματικά κενά και υπονομεύουν τη σταθερότητα των νοικοκυριών. Οι πρόσφατες κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν σκληρές κατασχέσεις στεγαστικών δανείων έχουν πιθανώς επιδεινώσει τους φόβους έξωσης, ιδιαίτερα μεταξύ των ιδιοκτητών ακινήτων που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις πληρωμές των στεγαστικών δανείων» σημείωσε η Λοκ.

Και πρόσθεσε: «Αυτοί οι παράγοντες μαζί δημιουργούν ένα κλίμα αβεβαιότητας τόσο για τους ενοικιαστές όσο και για τους ιδιοκτήτες σπιτιού».

Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης, η Γαλλία ανέφερε το υψηλότερο επίπεδο ανασφάλειας θητείας με 18%, ακολουθούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο με 11%.

Οι λόγοι της ανασφάλειας

Ζητήθηκε επίσης από τους ερωτηθέντες που ένιωθαν ανασφάλεια να αναφέρουν τους λόγους τους. Τα αποτελέσματα, που παρουσιάζονται ως σταθμισμένα ποσοστά του συνολικού δείγματος, δείχνουν ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, τα οικονομικά ζητήματα και οι συγκρούσεις είναι οι κύριες αιτίες. Η έκθεση διαπίστωσε ότι η αύξηση της ανασφάλειας συνδέεται με τη χρηματοδότηση, η οποία επηρεάζει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που μπορεί να μην είναι σε θέση να πληρώσει το ενοίκιο, το στεγαστικό δάνειο ή άλλα κόστη.

Κάλεσμα για παγκόσμια δράση

Η έκθεση καταδεικνύει ότι ο κόσμος απομακρύνεται περισσότερο από την εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων σε γη και στέγαση για όλους έως το 2030, όπως περιγράφεται στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Ο Malcolm Childress, κύριος συγγραφέας της έκθεσης, σημειώνει: «Αυτά τα ευρήματα είναι μια κλήση αφύπνισης για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής παγκοσμίως. Η στεγαστική ασφάλεια δεν είναι πρόβλημα μόνο για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος – η οικονομική αστάθεια, οι απειλές έξωσης και οι συγκρούσεις μειώνουν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας για εκατομμύρια, συμπεριλαμβανομένων των πιο ανεπτυγμένων χωρών».

Συστάσεις πολιτικής

Η έκθεση υποστηρίζει εστιασμένες, ειδικές για κάθε χώρα στρατηγικές για την αντιμετώπιση των διαφορετικών παραγόντων που προκαλούν την στεγαστική ανασφάλεια. Αυτές οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:

1. Δίκτυα οικονομικής ασφάλειας και πολιτικές κοινωνικής προστασίας για την υποστήριξη ενοικιαστών και κατόχων στεγαστικών δανείων που αντιμετωπίζουν οικονομικές προκλήσεις.
2. Επέκταση προγραμμάτων οικονομικά προσιτής στέγασης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών κατοικιών και των καταπιστευμάτων κοινοτικής γης.
3. Αυξημένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων, καθώς οι γυναίκες παγκοσμίως παραμένουν λιγότερο πιθανό να έχουν ασφαλή δικαιώματα ιδιοκτησίας σε σύγκριση με τους άνδρες (40% έναντι 48%).
4. Το ποσοστό των «οικιακών δαπανών που προορίζονται για στέγαση, νερό, ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα» έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 20 χρόνια στην ΕΕ.

Πηγή: ΟΤ