Συνάντηση Τραμπ – Πούτιν στην Αλάσκα: Το παζλ της επόμενης ημέρας

Η σημερινή (15/8) συνάντηση στο Άνκορατζ της Αλάσκας του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, μπορεί να σηματοδοτήσει ένα αποφασιστικό σημείο καμπής για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Πολλοί αναλυτές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι ο Ρώσος ηγέτης θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει την επερχόμενη σύνοδο κορυφής για να χειραγωγήσει τον Ντόναλντ Τραμπ και να διαφοροποιήσει τις ΗΠΑ από την Ευρώπη, αντί να συμμετάσχει σε ουσιαστικές ειρηνευτικές προσπάθειες.

Είναι γνωστό ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν θα παραστεί στη συνάντηση, ούτε κάποιος Ευρωπαίος ηγέτης. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική του Πούτιν, ο οποίος επεδίωκε μια κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τραμπ, αφού  θεωρεί ότι έχει περιθώρια να τον χειραγωγεί κατά βούληση.

Από τη στιγμή που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, ο Πούτιν συνεχώς προσπαθεί να τον πείσει ότι θέλει ειρήνη και τον τερματισμό του πολέμου, ωστόσο για κάθε κλαδί ελαίας που προσφέρει, μετά συνεχίζει τους βομβαρδισμούς και βρίσκει τρόπους να καθυστερεί ή να εκτρέπει τις προσπάθειες για την επίτευξη ειρήνης.

Ωστόσο, καθώς οι θάνατοι αμάχων αυξάνονταν, ο Τραμπ φάνηκε να αμφιβάλει ότι ο Πούτιν θέλει πραγματικά να τερματίσει τον πόλεμο και ότι τελικά τον «εξαπατούσε», όπως δήλωσε ο ίδιος. Ως εκ τούτου, άλλαξε στάση και επέτρεψε σημαντικές μεταφορές όπλων στο Κίεβο, απειλώντας να αυξήσει την πίεση στη Ρωσία με κυρώσεις και επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς σε τρίτες χώρες, όπως η Ινδία, που θα αγόραζαν ρωσικό πετρέλαιο.

Όμως, για μια ακόμη φορά, πριν λίγες ημέρες ο Τραμπ έκανε άλλη μια στροφή 180 μοιρών. Μετά τη συνάντηση μεταξύ του Πούτιν και τον Ειδικό Απεσταλμένο των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, στις 6 Αυγούστου – δύο ημέρες πριν από την προθεσμία που είχε θέσει η Ουάσινγκτον για κατάπαυση του πυρός ή κυρώσεις – ο Τραμπ συμφώνησε να συναντηθεί με τον Πούτιν, αφήνοντας την προθεσμία να περάσει χωρίς συνέπειες.

Αναμφίβολα, πρόκειται για μεγάλη διπλωματική επιτυχία για τον Πούτιν μετά από τρία και πλέον χρόνια διεθνούς απομόνωσης. Η τελευταία του επίσκεψη στις ΗΠΑ ήταν για να συναντήσει τον Τζορτζ Μπους το 2007. Ο Πούτιν θα πάει στην Αλάσκα με σκοπό να επιδιώξει τον παραγκωνισμό του Κιέβου από τις διαπραγματεύσεις και ενδεχομένως να κερδίσει παραχωρήσεις σύμφωνα με τους στόχους του από την αρχή της εισβολής. Και ασφαλώς δεν θα χάσει την ευκαιρία να διαρρήξει λίγο ακόμη τις σχέσεις της Ουάσινγκτον με τους Ευρωπαίους συμμάχους της, δεδομένου ότι ο Τραμπ πιστεύει ότι απευθύνεται στον Ρώσο πρόεδρο ως εταίρος και όχι ως αντίπαλος.

Ενώ ο Πούτιν προσέρχεται στη συνάντηση για να διαπραγματευτεί, πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι δεν θέλει να τερματιστεί τώρα ο πόλεμος. Θεωρεί ότι μπορεί να επιτύχει μια στρατιωτική νίκη και είναι προσηλωμένος στον αρχικό του στόχο, δηλαδή να αποκτήσει αποτελεσματικό πολιτικό έλεγχο της χώρας. Το γεγονός ότι η Ρωσία έχει σημειώσει σημαντικά εδαφικά κέρδη τους τελευταίους μήνες ενθαρρύνει περαιτέρω τον Πούτιν.

Αν και ο Πούτιν δεν σχεδιάζει να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις για να κερδίσει την εύνοια του Τραμπ, για να επιδείξει διαλλακτικότητα μπορεί να συμφωνήσει σε ορισμένα επιμέρους σημεία, όπως το να σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές σε πόλεις, νοσοκομεία ή ενεργειακές υποδομές.

Η στάση του Τραμπ

Δυτικοί διπλωμάτες θεωρούν απαραίτητο για τον Τραμπ να παρευρεθεί στη συνάντηση κατάλληλα προετοιμασμένος, αλλά και να περιορίσει την τάση του προς τις αυθόρμητες αντιδράσεις, έχοντας ένα σαφές σύνολο σημείων και απαιτήσεων στα οποία πρέπει να επιμείνει.

Ο Αμερικανός πρόεδρος θα πρέπει να ακούσει τι έχει να πει ο Πούτιν — αλλά να μην δεσμευτεί σε τίποτα. Δεν εκπροσωπεί την Ουκρανία. Σε αυτό το σημείο των επαφών, ο Τραμπ αναζητά κατάπαυση του πυρός και όχι μια τελική ειρηνευτική συμφωνία. Θα πρέπει να επιμείνει ότι το επόμενο βήμα στη διαδικασία θα πρέπει να είναι μια τριμερής συνάντηση μεταξύ του ίδιου, του Ζελένσκι και του Πούτιν, με τη συμμετοχή της Ευρώπης.

Επίσης, δεν θα πρέπει να αφήσει καμία αμφιβολία ότι θα προχωρήσει σε νέες κυρώσεις, αν η Ρωσία δεν τερματίσει αμέσως τον βομβαρδισμό των πόλεων της Ουκρανίας και δεν συμφωνήσει σε μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός.

Ο Πούτιν θα δυσκολευτεί να μην υποκύψει σε παραχωρήσεις, καθώς θέλει μια συμφωνία με τον Τραμπ που θα την παρουσιάσει στο Κίεβο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως τετελεσμένο γεγονός, ενώ παράλληλα γνωρίζει καλά ότι η διατήρηση ανοιχτής επικοινωνίας με τον Τραμπ είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή σοβαρών συνεπειών.

Η αντίδραση της Ευρώπης

Οι Ευρωπαίοι θέλουν να ελπίζουν ότι ο Τραμπ δεν θα υποχωρήσει, όμως αν συμβεί κάτι τέτοιο, η ΕΕ θα πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο και να φέρει εις πέρας τη δύσκολη δουλειά. Η δημιουργία του Συνασπισμού των Προθύμων ήταν μια σημαντική εξέλιξη, που έδειξε στην Ουάσινγκτον την ευρωπαϊκή ενότητα και τη δέσμευση να υποστηρίξει την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της ετοιμότητας να αναλάβει ηγετικό ρόλο στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και την παρακολούθηση μιας μελλοντικής εκεχειρίας.

Η απροθυμία του Τραμπ να παράσχει στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία έχει ήδη οδηγήσει τους Ευρωπαίους ηγέτες να επιβεβαιώσουν τη δέσμευσή τους να υποστηρίξουν το Κίεβο, καθώς και να λάβουν σημαντικά μέτρα για να αρχίσουν να ενισχύουν τη δική τους ασφάλεια και άμυνα.

Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, τα ευρωπαϊκά μέλη της Συμμαχίας συμφώνησαν να αρχίσουν να αγοράζουν όπλα για την Ουκρανία από τις ΗΠΑ και δεν υπάρχει λόγος ο Τραμπ να σταματήσει αυτή τη συμφωνία, δεδομένου ότι πρόκειται για επενδύσεις απευθείας στην αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ.

Ωστόσο, με τις ΗΠΑ να ολοκληρώνουν την αναθεώρηση της αμυντικής τους στάσης και στρατηγικής, είναι πιθανή η απόσυρση δεκάδων χιλιάδων αμερικανικών στρατευμάτων από την Ευρώπη. Έτσι, οι Ευρωπαίοι πρέπει να έχουν έτοιμο ένα σαφές σχέδιο δράσης που να περιλαμβάνει τον τρόπο κάλυψης του κενού που θα αφήσουν οι αμερικανικές δυνάμεις, διασφαλίζοντας ότι οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός θα διαθέτει ένα ευρύ σύστημα παρακολούθησης μαζί με ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία – κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να υλοποιήσουν.

Επιπλέον, ένα όραμα για ένα συνεκτικό πλαίσιο διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία είναι κρίσιμο σε περίπτωση που η διαδικασία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ καταρρεύσει. Η επιτυχία οποιασδήποτε μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας βασίζεται σε μια αξιόπιστη και διαρκή δέσμευση για την αποτροπή της ρωσικής επιθετικότητας στην Ευρώπη, η οποία πρέπει να είναι σε θέση να εγγυηθεί όσο γίνεται πιο γρήγορα τη δική της ασφάλεια.

Πηγή: European Policy Centre