Τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση: Πώς αλλάζει ο τουρισμός

Οι διακοπές ίσως αρχίσουν να είναι πιο ακριβές. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στον πληθωρισμό, αλλά και σε νέους φόρους που εισάγει ένας αυξανόμενος αριθμός προορισμών για διαμονή σε ξενοδοχεία, εισιτήρια πλοίων και είσοδο σε εθνικά πάρκα και άλλες προστατευόμενες περιοχές.

Παρά την απογοήτευση που φέρνει η αύξηση των τιμών, αυτές οι νέες χρεώσεις επικεντρώνονται αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και στη διατήρηση των πιο αγαπητών, αλλά και ευάλωτων προορισμών του κόσμου.

Τουριστικοί φόροι και περιβαλλοντική κρίση: η διεθνής τάση

Τον Ιανουάριο του 2024, η Ελλάδα αντικατέστησε τον φόρο διανυκτέρευσης με ένα τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση. Οι ταξιδιώτες πληρώνουν πλέον από 0,50 έως 10 ευρώ ανά διανυκτέρευση, ποσό που διαφοροποιείται ανάλογα με την κατηγορία του εκάστοτε καταλύματος και την εποχή. Επιπλέον χρεώσεις έως 20 ευρώ ανά άτομο επιβάλλονται σε δημοφιλή νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη κατά τις περιόδους αιχμής. Η κυβέρνηση αναμένει να συγκεντρώσει 400 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, τα οποία θα διατεθούν για υποδομές ύδρευσης, πρόληψη καταστροφών και αποκατάσταση οικοσυστημάτων.

Καθώς οι περιβαλλοντικές καταστροφές εντείνονται, και άλλες χώρες με μεγάλο αριθμό επισκεπτών εφαρμόζουν παρόμοιους κανονισμούς.

Μια από τις πιο θανατηφόρες πυρκαγιές των ΗΠΑ έλαβε χώρα στην πιο ιστορική πόλη της Χαβάης, τη Λαχάινα, στην καρδιά του Μάουι, τον Αύγουστο του 2023. Προκαλούμενη από την ξηρασία και τροφοδοτούμενη από τους ανέμους του τυφώνα, η πυρκαγιά σκότωσε 102 άτομα και κατέστρεψε περισσότερα από 2.000 κτίρια. Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, η Χαβάη θέσπισε τον πρώτο τουριστικό φόρο που συνδέεται με την κλιματική κρίση στις ΗΠΑ. Ο «Green Fee» θα εφαρμοστεί το 2026 και θα προσθέτει ένα επιπλέον 0,75% στους υπάρχοντες φόρους διαμονής. Αναμένεται να αποφέρει 100 εκατομμύρια δολάρια ετησίως για την αποκατάσταση των πυρκαγιών, των υφάλων και την προσαρμογή στο κλίμα.

«Το να ζητάμε [από τους επισκέπτες] να συνεισφέρουν στη φροντίδα αυτών των τόπων δεν είναι βάρος, είναι μια ευκαιρία να συμμετάσχουν στη διατήρησή τους. Είναι επίσης ένας τρόπος να τιμήσουμε την kuleana (κοινή ευθύνη) που όλοι μοιραζόμαστε για την προστασία του μέλλοντος της Χαβάης», δηλώνει η Σούζαν Φαζέκας, οδηγός πεζοπορίας και ιδιοκτήτρια της Awapuhi Adventures.

Αλλού, το Μπαλί εισήγαγε ένα τέλος, που προορίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος, 150.000 ρουπίες (7.93 ευρώ) για τους διεθνείς ταξιδιώτες το 2024. Οι Μαλδίβες έχουν επιβάλει έναν «πράσινο φόρο»(Green Tax) ανά διανυκτέρευση από το 2015, αλλά τον διπλασίασαν τον Ιανουάριο του 2025, με τα περισσότερα ξενοδοχεία και θέρετρα να χρεώνουν πλέον 12 δολάρια (9 ευρώ) το άτομο, ανά διανυκτέρευση. Τα έσοδα διοχετεύονται σε ένα κρατικό ταμείο για τη διαχείριση των αποβλήτων και την ανθεκτικότητα των ακτών. Στη Νέα Ζηλανδία, ένας διεθνής φόρος επισκεπτών υποστηρίζει τις προσπάθειες διατήρησης και τη βιώσιμη τουριστική υποδομή σε ολόκληρη τη χώρα.

Αποδοχή

Σύμφωνα με την Δρ Ρέιτσελ Ντοντς καθηγήτρια διαχείρισης τουρισμού στο Toronto Metropolitan University, η εφαρμογή και η αύξηση αυτών των φόρων απαιτεί σαφή επικοινωνία με τους κατοίκους και τους επισκέπτες. «Οι τουριστικοί φόροι μπορούν να αποτελέσουν μια εύκολη πηγή πρόσθετου εισοδήματος για τη στήριξη πρωτοβουλιών βιωσιμότητας ή κλιματικής αλλαγής», λέει. «Ωστόσο, η διαφάνεια είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα πηγαίνουν πραγματικά σε αυτές τις πρωτοβουλίες».

Σε ορισμένους προορισμούς, αυτή η σαφήνεια υπάρχει ήδη. Στις Μαλδίβες μηνιαίες εκθέσεις του Πράσινου Ταμείου δείχνουν λεπτομερώς τον τρόπο κατανομής των εσόδων από τους φόρους. Ο φόρος επισκεπτών της Νέας Ζηλανδίας συνοδεύεται από ετήσιες εκθέσεις επιδόσεων που δείχνουν ποια έργα έχουν επιλεγεί, χρηματοδοτηθεί και ολοκληρωθεί, όπως η ανακατασκευή των μονοπατιών του Cathedral Cove που υπέστησαν ζημιές από καταιγίδες και σημαντικές επενδύσεις στα ποδηλατικά μονοπάτια της χώρας.

Η Χαβάη προσπαθεί και αυτή να βελτιώσει τη σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο χρήσης των νέων τουριστικών φόρων. Μετά τις πυρκαγιές στη Λαχάινα, η πολιτεία ίδρυσε μια Ομάδα Συμβούλων για το Κλίμα (CAT), η οποία δημοσίευσε μια έκθεση 60 σελίδων που περιγράφει τις πιθανές προσπάθειες ανθεκτικότητας και τις πηγές χρηματοδότησης. Έρευνες δείχνουν ότι οι επισκέπτες είναι πρόθυμοι να συνεισφέρουν, αρκεί να γίνει σωστή χρήση των χρημάτων τους.

Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η βιωσιμότητα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κάτι πρόσθετο.

«Πρέπει να ενσωματώσουμε τη βιωσιμότητα στις δραστηριότητες, τις υπηρεσίες και τις προσφορές μας, πρέπει να δίνουμε στους επισκέπτες την επιλογή», λέει ο Κρίστοφερ Ίμπσεν, Αντιπρόεδρος Έρευνας και Βιωσιμότητας στο World Travel & Tourism Council. «Δεν πρέπει να είναι κάτι το πολύπλοκο ή να αποτελεί πλεονέκτημα, πρέπει να είναι η προφανής επιλογή και όχι κάτι που επιλέγεται συνειδητά».

Από την κατανάλωση στη συνεργασία

Αυτή η αύξηση των τουριστικών φόρων δεν αφορά μόνο τη χρηματοδότηση, αλλά και την αναδιαμόρφωση του τουρισμού, ο οποίος για δεκαετίες λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό ως εξορυκτική οικονομία: οι επισκέπτες έρχονταν, κατανάλωναν και έφευγαν. Ωστόσο, σε έναν κόσμο που απειλείται από την κλιματική αλλαγή, αυτή η τακτική μοντέλο δεν είναι πλέον βιώσιμη.

Αυτά τα μικρά τέλη οδηγούν σε κάτι μεγαλύτερο: τη μετάβαση από τον τουρισμό ως κατανάλωση στον τουρισμό ως συνεργασία. Προχωράμε προς ένα μέλλον που προσκαλεί τους ταξιδιώτες να ξεπεράσουν την απλή επίσκεψη και τους ενθαρρύνει να συμμετάσχουν στην κοινή ευθύνη της διατήρησης.

Πηγή: BBC