Τι είναι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία για την καλύτερη δυνατή έκβαση ενός αγγειακού εγκεφαλικού;

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σπέγγος, Νευρολόγος, Διευθυντής Β’ Νευρολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.

Ο πλέον καθοριστικός παράγοντας για την καλή πορεία των ασθενών είναι ο χρόνος! Δεν πρέπει να χαθεί ούτε στιγμή γιατί σε κάθε λεπτό που περνάει σε συνθήκες ισχαιμίας χάνονται σχεδόν 2 εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα!

Ποιοι είναι οι πρώτοι κρίσιμοι κρίκοι στην αλυσίδα αντιμετώπισης οξέων ΑΕΕ;

Τα πρώτα δύο βήματα είναι η έγκαιρη και σωστή αναγνώριση των συμπτωμάτων ενός ΑΕΕ και η χωρίς καθυστέρηση μεταφορά του ασθενούς στο πλησιέστερο κατάλληλα στελεχωμένο και εξοπλισμένο νοσοκομείο που εξασφαλίζει ταχεία διαγνωστική διερεύνηση και θεραπευτική παρέμβαση. Ξαφνική διαταραχή της ομιλίας, στράβωμα του στόματος ή του προσώπου, απότομη αδυναμία στο χέρι ή το πόδι με δυσκολία στη στάση και τη βάδιση, απώλεια αίσθησης στο μισό του σώματος, ξαφνική ζάλη και αστάθεια, διαταραχή της όρασης και σε ορισμένες περιπτώσεις οξύς πονοκέφαλος μπορεί να σηματοδοτούν την εγκατάσταση ΑΕΕ. Σε αυτή την περίπτωση δεν δίνουμε τυφλά κανένα φάρμακο και δεν χάνουμε χρόνο ελπίζοντας σε βελτίωση των συμπτωμάτων. Δεν περιμένουμε την επίσκεψη ιατρού στο χώρο του ασθενούς αλλά φροντίζουμε για την άμεση μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο. Κάθε ΑΕΕ πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εξαιρετικά επείγον περιστατικό, όπως ακριβώς συμβαίνει στις περιπτώσεις εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Τι είναι αυτό που περιμένουμε να γίνει φτάνοντας στο νοσοκομείο;

Με την άφιξη στο Τμήμα Επειγόντων πρέπει να γίνει άμεση νευρολογική εκτίμηση της κλινικής κατάστασης του ασθενούς και απεικόνιση του εγκεφάλου και των αγγείων του. Τόσο η αξονική όσο και η μαγνητική τομογραφία και αγγειογραφία εγκεφάλου μπορούν να δώσουν μέσα σε λίγα μετρά τις απαραίτητες πληροφορίες και να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση ανοίγοντας το δρόμο για την ενδεδειγμένη θεραπευτική παρέμβαση.

Υπάρχει πράγματι αποτελεσματική θεραπεία για τα ΑΕΕ;

Όντως τα ισχαιμικά ΑΕΕ μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία, εφόσον όπως προαναφέρθηκε δεν χαθεί πολύτιμος χρόνος! Η ενδοφλέβια θρομβόλυση εντός 4,5 ωρών από την εκδήλωση των συμπτωμάτων αποτελεί εδώ περισσότερο από δύο δεκαετίες την ενδεδειγμένη θεραπεία οξέων ισχαιμικών ΑΕΕ. Υπολογίζεται πως σχεδόν οι μισοί ασθενείς μπορούν να αντιμετωπιστούν έτσι με καλές προοπτικές αποκατάστασης. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας, ιδιαίτερα στη περιπτώσεις βαρύτατων ΑΕΕ λόγω απόφραξης μεγάλων αρτηριών του εγκεφάλου, έχει βελτιωθεί θεαματικά με την καθιέρωση της μηχανικής θρομβεκτομής εντός 6 έως υπό προϋποθέσεις 24 ωρών από την εγκατάσταση του ΑΕΕ. Μάλιστα ο συνδυασμός ενδοφλέβιας θρομβόλυσης με επακόλουθη θρομβεκτομή φαίνεται να έχει ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Και για τις δύο αυτές θεραπευτικές επιλογές ισχύει ο γενικός κανόνας «όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα». Οι ασθενείς θα πρέπει στη συνέχεια να νοσηλεύονται για λίγες ημέρες κάτω από συνθήκες αυξημένης φροντίδας σε κατάλληλα επανδρωμένες Μονάδες. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται ή αντιμετωπίζονται άμεσα επιπλοκές βελτιώνοντας την κλινική έκβαση και συντομεύοντας τη συνολική διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Αφού ολοκληρωθεί ο διαγνωστικός έλεγχος για την εξακρίβωση του αιτίου που οδήγησε στο ΑΕΕ ο ασθενής ξεκινάει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή προφύλαξης για την αποφυγή τυχόν δεύτερου ΑΕΕ. Εξαιρετική σημασία για τη συνολική πορεία των ασθενών έχει η ταχεία έναρξη θεραπείας αποκατάστασης με τη συμμετοχή πολυδύναμης ομάδας απαρτιζόμενης από εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές, λογοπεδικούς, εργοθεραπευτές και νευροψυχολόγους.

Υπάρχει κάτι ακόμη που θα πρέπει να έχουμε στο νου μας;

Όσο σημαντική είναι η ορθή και έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων ενός ΑΕΕ και η ταχύτερη δυνατή θεραπευτική παρέμβαση, άλλο τόσο και ίσως πιο σημαντική είναι η πρόληψη!

Η παρακολούθηση και ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ο έλεγχος των τιμών σακχάρου και της χοληστερίνης, η διακοπή του καπνίσματος, η συστηματική σωματική άσκηση και η ελάττωση του σωματικού βάρους αποτελούν τα σπουδαιότερα βήματα στην κατεύθυνση αυτή. Η ανίχνευση τυχόν κολπικής μαρμαρυγής σε ηλικιωμένους και η κατάλληλη αντιπηκτική αγωγή μπορούν επίσης να προλάβουν σοβαρά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Η υπνική άπνοια αποτελεί έναν επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα κινδύνου που θα πρέπει να ελεγχθεί.

Σε κάθε περίπτωση η τακτική ιατρική παρακολούθηση και η συνεπής λήψη της ενδεδειγμένης φαρμακευτικής αγωγής είναι απόλυτα αναγκαίες. Η σωστή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ ασθενούς και γιατρού αποτελούν την εγγύηση για την καλύτερη δυνατή πρόληψη.