Τι σημαίνει η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους

Το Κράτος της Παλαιστίνης αναγνωρίζεται σήμερα από 147 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ. Η διεθνής δυναμική υπέρ της αναγνώρισής του ενισχύεται, με Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο να ετοιμάζονται να ακολουθήσουν.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να προχωρήσει στην επίσημη αναγνώριση τον Σεπτέμβρη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε ότι θα προχωρήσει σε αντίστοιχη κίνηση, υπό την προϋπόθεση συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και αναβίωσης της λύσης των δύο κρατών. Η ανακοίνωση προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος κατηγόρησε τις χώρες ότι «επιβραβεύουν την τρομοκρατία της Χαμάς».

Ήδη 10 από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν αναγνωρίσει την Παλαιστίνη, με τη Σουηδία να είναι η πρώτη το 2014. Το 2024, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Σλοβενία έκαναν το ίδιο, επιδιώκοντας να ενισχύσουν τη διαδικασία ειρήνευσης.

Αν Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο προχωρήσουν στην αναγνώριση, η Παλαιστίνη θα έχει τη στήριξη τεσσάρων από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι ΗΠΑ να παραμένουν η μόνη χώρα που δεν αναγνωρίζει επίσημα παλαιστινιακό κράτος. Παρότι η Ουάσιγκτον έχει συνεργαστεί με την Παλαιστινιακή Αρχή από τη δεκαετία του ’90, και πολλοί πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν εκφράσει ανοιχτά την υποστήριξή τους για την τελική δημιουργία του παλαιστινιακού κράτους, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας από αυτούς. Η πλήρης αναγνώριση απέχει πολύ.

Το BBC παραθέτει μια ανάλυση για το τί θα σήμαινε η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους.

Η αναγνώριση

Η Παλαιστίνη είναι ένα κράτος που υπάρχει και δεν υπάρχει.

Έχει μεγάλο βαθμό διεθνούς αναγνώρισης, διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό και ομάδες που συμμετέχουν σε αθλητικούς διαγωνισμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, λόγω της μακροχρόνιας διαμάχης με το Ισραήλ, δεν έχει διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα, πρωτεύουσα ή στρατό. Λόγω της στρατιωτικής κατοχής του Ισραήλ, στη Δυτική Όχθη, η Παλαιστινιακή Αρχή, που ιδρύθηκε μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες της δεκαετίας του 1990, δεν έχει τον πλήρη έλεγχο της γης ή του λαού της.

Δεδομένου του καθεστώτος της ως ένα είδος οιονεί κράτους, η αναγνώριση είναι αναπόφευκτα κάπως συμβολική. Θα αποτελέσει μια ισχυρή ηθική και πολιτική δήλωση, αλλά θα αλλάξει ελάχιστα την κατάσταση επί τόπου.

Ο συμβολισμός είναι ισχυρός. Όπως επεσήμανε ο υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στον ΟΗΕ την Τρίτη, «η Βρετανία φέρει ένα ιδιαίτερο βάρος ευθύνης για την υποστήριξη της λύσης των δύο κρατών». Συνέχισε αναφέροντας τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917, η οποία εξέφρασε για πρώτη φορά την υποστήριξη της Βρετανίας για «την ίδρυση στην Παλαιστίνη ενός εθνικού κράτους για τον εβραϊκό λαό».

Ωστόσο, η διακήρυξη αυτή συνοδευόταν από την επίσημη υπόσχεση ότι «δεν θα γίνει τίποτα που να θίγει τα πολιτικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υφιστάμενων μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη».

Οι υποστηρικτές του Ισραήλ έχουν συχνά επισημάνει ότι ο Λόρδος Μπάλφουρ δεν αναφέρθηκε ρητά στους Παλαιστινίους ούτε είπε τίποτα για τα εθνικά τους δικαιώματα.

Παρ’ όλα αυτά, το έδαφος που ήταν γνωστό ως Παλαιστίνη, το οποίο η Βρετανία κυβέρνησε μέσω εντολής του Συνδέσμου Εθνών από το 1922 έως το 1948, θεωρείται από καιρό ως μια εκκρεμή διεθνής υπόθεση. Το Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948, αλλά οι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός παράλληλου κράτους της Παλαιστίνης έχουν αποτύχει, για πολλούς λόγους.

Όπως είπε ο Λάμι, οι πολιτικοί «έχουν συνηθίσει να προφέρουν τις λέξεις «λύση δύο κρατών»». Η φράση αναφέρεται στη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους, παράλληλα με το Ισραήλ, στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και της Λωρίδας της Γάζας, σε γενικές γραμμές σύμφωνα με τα όρια που ίσχυαν πριν από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967.

Oι διεθνείς προσπάθειες για την επίτευξη μιας λύσης δύο κρατών δεν έχουν αποφέρει κανένα αποτέλεσμα και η αποικιοποίηση μεγάλων τμημάτων της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, η οποία είναι παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, έχει μετατρέψει την έννοια σε κενό σύνθημα.

Γιατί το κάνει τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο

Οι διαδοχικές βρετανικές κυβερνήσεις έχουν μιλήσει για την αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους, αλλά μόνο ως μέρος μιας ειρηνευτικής διαδικασίας, ιδανικά σε συνεργασία με άλλους δυτικούς συμμάχους και «τη στιγμή της μέγιστης επίδρασης».

Οι κυβερνήσεις πίστευαν ότι το να το κάνουν απλώς ως χειρονομία θα ήταν λάθος. Ουσιαστικά, δεν θα άλλαζε τίποτα στην πράξη. Ωστόσο, οι σκηνές της σταδιακής πείνας στη Γάζα, η αυξανόμενη οργή για την ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία και η σημαντική αλλαγή στη βρετανική κοινή γνώμη, έχουν σαφώς αναγκάσει την τρέχουσα κυβέρνηση να αναλάβει δράση.

Η κατακραυγή μεταξύ των βουλευτών και των μελών του υπουργικού συμβουλίου είναι εκκωφαντική. Σε μια συζήτηση στην Βουλή των Κοινοτήτων την περασμένη εβδομάδα, ο Λάμι ρωτήθηκε επανειλημμένα γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αναγνωρίζει ακόμη το παλαιστινιακό κράτος. Ο υπουργός Υγείας Γουές Στρίτινγκ συνόψισε τις απόψεις πολλών βουλευτών όταν προέτρεψε την κυβέρνηση να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη «όσο υπάρχει ακόμη ένα παλαιστινιακό κράτος που μπορεί να αναγνωριστεί».

Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ακολούθησε απλώς το παράδειγμα που έθεσε ο Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας ή οι κυβερνήσεις της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Νορβηγίας. Ο Σερ Κίρ επέλεξε να θέσει όρους στην υπόσχεσή του: η Βρετανία θα αναλάβει δράση, εκτός εάν η κυβέρνηση του Ισραήλ λάβει αποφασιστικά μέτρα για να τερματίσει τα δεινά στη Γάζα, να επιτύχει κατάπαυση του πυρός, να απέχει από την προσάρτηση εδαφών στη Δυτική Όχθη και να δεσμευτεί σε μια ειρηνευτική διαδικασία που θα οδηγήσει σε μια λύση δύο κρατών.

Η Ντάουνινγκ Στριτ γνωρίζει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία πιθανότητα ο Νετανιάχου να δεσμευτεί τις επόμενες έξι εβδομάδες σε μια τέτοια ειρηνευτική διαδικασία. Έχει επανειλημμένα αποκλείσει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.

Επομένως, η αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Βρετανία είναι σίγουρη, χωρίς να γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή, ποια θα είναι η πραγματική επίδραση.

Πηγή: BBC, euronews