Σε μία προσπάθεια να παραμείνουν “όρθια” τα μνημεία και τα γλυπτά της πόλης που φιλοξενούνται στον δημόσιο χώρο -σε πάρκα και σε πλατείες- ο Δήμος Αθηναίων υλοποιεί τους τελευταίους μήνες ένα σημαντικό πρόγραμμα καθαρισμού, συντήρησης και αποκατάστασής τους. Οι αναπόφευκτες φθορές που παρατηρούνται με το πέρασμα του χρόνου, καθώς και οι καταστροφικοί βανδαλισμοί που σημειώνονται κατά διαστήματα σε σημαντικά έργα τα οποία κοσμούν την πόλη, οδήγησαν τη δημοτική αρχή στη λήψη μέτρων προκειμένου να διατηρηθεί ακέραια η πολιτιστική ταυτότητα της πρωτεύουσας.

Μπείτε στην ομάδα μας στο WhatsUP και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Με σεβασμό στον δημόσιο χώρο, αλλά και στους καλλιτέχνες που φιλοτέχνησαν τα έργα, ο Δήμος Αθηναίων μέσω του Τμήματος Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Δ/νση Σχεδίου Πόλεως και Αστικού Περιβάλλοντος), προχωρά σε εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των υπαίθριων γλυπτών, υπό την επίβλεψη και τη φροντίδα των ειδικών συντηρητών αρχαιοτήτων και έργων τέχνης.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Το πρωί της Πέμπτης, ο Δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, επισκέφθηκε το πάρκο του Ευαγγελισμού, όπου πριν από λίγες μέρες βρέθηκε καρατομημένο το «Κοριτσάκι», έργο το οποίο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Αντώνης Σώχος. Μαζί με δύο ομάδες μαθητών από το Μαράσλειο -της Α’ τάξης Λυκείου του 26^ου ΓΕΛ και του μονοθέσιου Πειραματικού Δημοτικού- παρακολούθησαν τις πρώτες εργασίες αποκατάστασης από τους ειδικούς, ως άμεση αντίδραση στον σοβαρό βανδαλισμό που υπέστη το γλυπτό. Σε δήλωσή του, ο κ. Μπακογιάννης, τόνισε:

«Κάθε πράξη βανδαλισμού αποτελεί μία “ανοιχτή πληγή” για την πόλη και απαξιώνει τον σκοπό τον οποίο επιτελεί ένα γλυπτό στον δημόσιο χώρο: την ιστορική μνήμη, την ομορφιά, την ίδια την τέχνη. Με σεβασμό, όχι μόνο απέναντι στα ιστορικά και σπουδαία πρόσωπα που απεικονίζονται στα έργα, αλλά και απέναντι στους ίδιους τους καλλιτέχνες και τον κόπο τους, η δημοτική αρχή πράττει το αυτονόητο. Σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό αποκαθιστά μεθοδικά και επίμονα τα “τραύματα” των έργων που εκτίθενται στον δημόσιο χώρο. Το εγχείρημα είναι δύσκολο, απαιτεί χρόνο και πόρους, όμως έχουμε και τη θέληση και τα αντανακλαστικά ώστε να μην επιτρέψουμε τη φθορά της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».

Τις τελευταίες εβδομάδες, στο πλαίσιο του έργου «Συντήρηση υπαίθριων γλυπτών», ο δήμος έχει προχωρήσει:

• Στη συντήρηση 2 γλυπτών από φυσική φθορά (Αλ. Παναγούλη, “Αναδυομένη”).
• Στον καθαρισμό από χρωστικές (γκράφιτι) και στην αποκατάσταση προστασίας με αντιγκράφιτι υλικό σε 5 γλυπτά (Πλάτωνας, Σήματα Δομών, Λορ. Μαβίλης, Π. Γύπαρης, Βασ. Όλγα), ενώ ξεκινά άμεσα ο καθαρισμός στο βάθρο του ανδριάντα του Θ. Κολοκοτρώνη, επί της οδού Σταδίου.
• Στην αποκατάσταση έργου που είχε αφαιρεθεί από τον δημόσιο χώρο (κλοπή/βανδαλισμός).
• Στην αντιμετώπιση του σοβαρού βανδαλισμού (Κοριτσάκι), ως έκτακτο περιστατικό.

Αποκατάσταση από φυσική φθορά

Συγκεκριμένα, για την αποκατάσταση των μνημείων που έχουν φθαρεί φυσιολογικά με το πέρασμα του χρόνου, για πρώτη φορά τον περασμένο Δεκέμβριο έγινε η συντήρηση του Ανδριάντα του Αλέκου Παναγούλη, έργο του γλύπτη Αχιλλέα Βασιλείου, καθώς και της γλυπτικής σύνθεσης “Αναδυομένη”, έργο του Δ. Αρμακόλα, στο σιντριβάνι της οδού Ερμού, το οποίο είχε πολλαπλά στρώματα αλάτων και παρουσίαζε ζητήματα στατικότητας. Για την αποκατάσταση, αλλά και την ασφάλειά του, μάλιστα, μεταφέρθηκε σε εργαστήριο συντήρησης και το επόμενο διάστημα θα επανατοποθετηθεί στη θέση του.

Καθαρισμός από γκράφιτι

Το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Δήμου Αθηναίων έχει προβεί στον καθαρισμό της προτομής του Πλάτωνα (στην ομώνυμη Ακαδημία) από γκράφιτι και χρωστικές, του έργου «Σήματα Δομών» του γλύπτη Κλέαρχου Λουκόπουλου στην πλατεία Βραζιλίας, της μαρμάρινης προτομής της Βασ. Όλγας του Γεώργιου Δημητριάδη του Αθηναίου στο πάρκο Ευαγγελισμού, καθώς και της προτομής του Λορέντζου Μαβίλη στην ομώνυμη πλατεία, του Πέτρου Ρούμπου, το οποίο έφερε μαύρη χρωστική στο πρόσωπο.

Ταυτόχρονα, σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες στην προτομή του Καπετάν Π. Γύπαρη στο Πολύγωνο, ενώ αυτές τις μέρες ξεκινά και ο καθαρισμός των χρωστικών στο βάθρο του Θ. Κολοκοτρώνη, έργο του Λάζαρου Σώχου.

Ενδεικτικό του συστηματικού βανδαλισμού των έργων αυτών, είναι ότι η προτομή του Πλάτωνα έχει καθαριστεί επιστημονικά πέντε φορές, ενώ συχνά ο καθαρισμός δεν αφορά ένα σημείο, αλλά εκτείνεται σε όλο το έργο.

Αποκατάσταση γλυπτών που έχουν κλαπεί

Το πρόγραμμα της αποκατάστασης αφορά επίσης γλυπτά τα οποία κλάπηκαν. Κάποια εντοπίζονται φθαρμένα και βανδαλισμένα και αποκαθίστανται. Στην κατηγορία αυτή, συγκαταλέγεται η προτομή του Συνταγματάρχη Δ. Ψαρρού, η οποία βρέθηκε προ ετών σε κακή κατάσταση -ύστερα από κλοπή- και παρέμενε για χρόνια αποθηκευμένη. Η συντήρησή της ολοκληρώνεται και σύντομα θα τοποθετηθεί ξανά στον δημόσιο χώρο. Παράλληλα, εξετάζεται η δυνατότητα αποκατάστασης δύο ακόμη προτομών. Για κάποια άλλα κλεμμένα γλυπτά, τα οποία δυστυχώς χάνονται οριστικά, εξετάζεται η επαναχύτευσή τους, όπου αυτό καθίσταται εφικτό.

Ο υπαίθριος «θησαυρός» της Αθήνας

Στην έκταση του Δήμου Αθηναίων, μετρούνται περίπου 250 γλυπτά. Πρόκειται για ανδριάντες, προτομές, τιμητικές αλλά και ελεύθερες συνθέσεις από τη νεοκλασική έως τη σύγχρονη τέχνη, από τον ρεαλισμό και την αναπαράσταση έως τον συμβολισμό και την αφαίρεση.

«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία»

Με στόχο την καλλιέργεια του σεβασμού του δημοσίου χώρου και ειδικά των μνημείων, ο Δήμος Αθηναίων υλοποιεί το πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία», το οποίο τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Στο πλαίσιο του προγράμματος, και με σκοπό την ευαισθητοποίηση για τη φροντίδα της πόλης και των μνημείων της, μαθητές από σχολεία της Αθήνας παρακολουθούν, σε οργανωμένες επισκέψεις, τη διαδικασία αποκατάστασης των γλυπτών. Μέχρι σήμερα, στο πρόγραμμα έχουν συμμετάσχει συνολικά 318 σχολεία, 690 εκπαιδευτικοί και 9.250 μαθητές.

Επαναπατρίζονται στην Ελλάδα από την Ελβετία 15 αρχαία αντικείμενα που χρονολογούνται από την προϊστορική μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο, τα οποία ανακτήθηκαν κατόπιν δικαστικής απόφασης στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, στο δικαστήριο της Γενεύης κατά γνωστού εμπόρου αρχαιοτήτων. Πρόκειται για ειδώλια, πήλινα και χάλκινα αγγεία, ένα χρυσό διάδημα με φύλλα δάφνης, ένα κορμό γυμνής ανδρικής νεαρής μορφής, ένα χάλκινο αγαλματίδιο γυμνού αθλητή, ένα ζεύγος χάλκινων περικνημίδων και ένα αργυρό νόμισμα (στατήρας).

Μπείτε στην ομάδα μας στο WhatsUP και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Τα αντικείμενα αυτά τελούσαν υπό συντηρητική κατάσχεση από τις Αρχές της Γενεύης. Το ΥΠΠΟΑ, αφού ενημερώθηκε από το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας για την υπόθεση, όρισε πληρεξούσιο δικηγόρο προκειμένου να προβεί σε κάθε απαραίτητη ενέργεια ώστε να αποκτήσει πρόσβαση στο σύνολο των αντικειμένων που ήταν υπό κατάσχεση. Ανάμεσά τους διαπιστώθηκε η ύπαρξη 15 αρχαιοτήτων ελληνικού ενδιαφέροντος. Μετά την σχετική τεκμηρίωση, με δικαστική απόφαση που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2022, τα αντικείμενα αυτά αποδόθηκαν οριστικά στο ελληνικό κράτος, ως προϊόντα παράνομης διακίνησης.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, δίνει μεγάλη σημασία στον επαναπατρισμό κάθε πολιτιστικού αγαθού το οποίο συνδέεται αναπόσπαστα με την πολιτιστική μας κληρονομιά. Η επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών στον γενέθλιο τόπο τους, πέρα από οικουμενικό ζήτημα, αποτελεί ηθική υποχρέωση μεταξύ των λαών στο πλαίσιο του σεβασμού και της προστασίας της κοινής παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς. Η αναγκαιότητα επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα ή με διαδικασίες αμφιβόλου νομιμότητας υπαγορεύεται από τις θεμελιώδεις αρχές των διεθνών συμβάσεων, ανεξαρτήτως χρονικών ορίων ή περιορισμών. Εκτός από τα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας με τη στενή έννοια του όρου, υπάρχουν αρχαιότητες που έχουν απομακρυνθεί και σε κάθε περίπτωση με τρόπο επαχθή για το μνημείο ή το αρχαιολογικό περιβάλλον στο οποίο εντάσσονται. Εργαζόμαστε συστηματικά στη βάση ενός ολιστικού σχεδίου διαχείρισης, με κύριους άξονες: Τη διεύρυνση της προστασίας των πολιτιστικών αγαθών, την πάταξη της παράνομης διακίνησης και την επιστροφή των ελληνικών αρχαιοτήτων στον τόπο τους.

Η αρμόδια Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, σε συνεργασία με όλες τις συναρμόδιες Υπηρεσίες, εργάζεται, ακούραστα και με προσήλωση, προκειμένου να πετύχει τόσο την επιστροφή των παρανόμως διακινηθέντων μνημείων αλλά και την ευαισθητοποίηση κάθε πολίτη, στο πρόβλημα της αρχαιοκαπηλίας. Η προσπάθεια αυτή έχει αποδώσει πολύ σημαντικά αποτελέσματα και είμαστε πεπεισμένοι ότι θα ακολουθήσουν πολλές ακόμη επιτυχίες. Θέλω να ευχαριστήσω τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας στη Γενεύη κ. Αλέξανδρο Γεννηματά για την καθοριστική συμβολή του στην ανάδειξη της υπόθεσης και τον επαναπατρισμό των αρχαιοτήτων, τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ελληνικού Δημοσίου κ. Ρωμανό Σκανδάμη, καθώς και για τον κομβικό ρόλο που διαδραμάτισε στην αίσια έκβαση της υπόθεσης αυτής, την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, καθώς και τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών για όλες τις ενέργειές της».

Πηγή: ΥΠΠΟΑ