Αμπελάκια…Το στολίδι της Λάρισας και της Θεσσαλίας! Μακριά από τα αστικά κέντρα και τους συγκοινωνιακούς άξονες, σε εποπτική θέση, πέντε χιλιόμετρα από τα Ιερά στενά των Τεμπών, ανηφορίζοντας κανείς μπορεί να δει να ξεπροβάλλουν τα Αμπελάκια, η Ιστορική Κοινότητα των Αμπελακίων όπως έχει επικρατήσει, ένας γραφικός παραδοσιακός οικισμός.
Κοινότητα η οποία ανήκει στην Επαρχία Λάρισας του Νομού Λάρισας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Το χωριό είναι χτισμένο στους πρόποδες του όρους “Όσσα”,ή “Κίσσαβος” και σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από τα Τέμπη όπου περνά η Εθνική οδός, Αθηνών – Θεσσαλονίκης και σε απόσταση 31 χλμ. από την Λάρισα, 120 από Θεσσαλονίκη και 380 από την Αθήνα.
Η πρώτη οπτική επαφή με τα Αμπελάκια δίνει στον ταξιδιώτη την εντύπωση ότι αυτό το «χωριό» διαφέρει από τα άλλα …και όντως αυτό συμβαίνει.
Αρχοντικά κρεμασμένα στις πλαγιές του βουνού μαρτυρούν με την αρχιτεκτονική τους-αρχικά-ότι τα χρόνια που πέρασαν άφησαν την δική τους ανεξίτηλη ιστορική πινελιά. Μια μαγεία διάχυτη μέσα στα στενά του χωριού αφήνουν τον ταξιδιώτη άφωνο να θαυμάζει τον πολιτισμό που μαρτυρούν τα σπίτια, οι λιθόστρωτοι δρόμοι, οι γέροντες.
Το χωριό δεν φημίζεται τυχαία για τα σπουδαία αυτά αρχοντικά του, καθώς γνώρισε πολύ μεγάλη οικονομική ανάπτυξη κατά το παρελθόν, χάρη στην επεξεργασία και την βαφή νημάτων με κόκκινο χρώμα που παρήγαγαν από την επεξεργασία του φυτού ριζάρι.
Η ιστορία του χωριού
Το χωριό δεν είναι με ακρίβεια γνωστό πότε πρωτοδημιουργήθηκε. Στη μεσαιωνική εποχή πάντως, η περιοχή των Αμπελακίων ήταν μέλος ενός πολίσματος – φρουρίου μέσα στην κοιλάδα των Τεμπών, του Λυκοστομίου (μετέπειτα Μπαμπά) και μάλλον με την κατάκτηση της περιοχής από τους Τούρκους το 1393 – 1394 οι κάτοικοι του βυζαντινού Λυκοστομίου ανέβηκαν στα βουνά της Όσσας.
Τα Αμπελάκια έγιναν οικισμός με αυτό το όνομα, μεταξύ 1454 και 1455 από πρωτοβουλία ενός Τούρκου τιμαριούχου, ο οποίος συγκέντρωσε στην περιοχή χωρικούς που δεν είχαν γη, ούτε ανήκαν σε γη άλλων και τους έβαλε να ζήσουν και να δουλέψουν στα χωράφια της περιοχής του. H ημερομηνία φαίνεται σε έγγραφο (τα χειρόγραφα του Maliyeden Mudevver) που είναι απογραφή και φορολογική καταγραφή της Θεσσαλίας, στης οποίας το φύλο 22α αναφέρεται η ίδρυση του οικισμού τη συγκεκριμένη χρονολογία.
Περιγράφοντας το μέρος οι Δανιήλ Φιλιππίδης και Γρηγόριος Κωνσταντάς στη «Νεωτερική Γεωγραφία» τους, γράφουν «….ότι σε μικρή απόσταση από αυτήν (την κοιλάδα των Τεμπών) ως μισή ώρα μακριά από την δεξιά όχθη του Πηνειού, και ως τρεις από τη θάλασσα προς δύσι, εις μια τοποθεσία κρημνώδη και λακκώδη (βρίσκονται τα Αμπελάκια)…»
Όσον αφορά το όνομα του χωριού, κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι προέρχεται από το όνομα Αμφιλάκκια, δηλαδή ανάμεσα σε δυο λάκκους, ενώ πιο πιθανό φαίνεται να το χωριό να πήρε το όνομά του από τα πολλά μικρά αμπέλια που καλλιεργούνταν κάποτε εκεί.
«Eξετάζοντας την εκάστοτε διατροφική κουλτούρα, είναι δυνατόν να παρέχουμε μια ιδιαίτερη περιγραφή των πολιτιστικών διεργασιών και σε άλλους τομείς της κοινωνίας. Η διατροφική κουλτούρα μετατρέπεται έτσι σε ένα είδος καθρέφτη στον οποίο αντικατοπτρίζονται όχι μόνο οι διατροφικές συνήθειες, αλλά και κοινωνικοπολιτικές αξίες και τάξεις.» (Günther Hirschfelder).
Έτσι στο πλαίσιο του ‘’Erasmus+’’ έργου «ΚΕΚS» οι μαθητές πέντε σχολείων από Ελλάδα, Γερμανία, Πολωνία, Γαλλία και Ιταλία αναζητούν τα ίχνη τυπικών εθνικών προϊόντων και την διαδικασία παραγωγής τους, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τη σύνδεση μεταξύ των τροφίμων, του τοπικού πολιτισμού και της οικονομικής σημασίας.
Το 4ο ΓΕΛ είχε τη χαρά να φιλοξενήσει τους 4 εταίρους του, για μια βδομάδα από 8/5 ως 14/5 2022, στο πλαίσιο της 3ης κινητικότητας. Κατά την διάρκεια της παραμονής τους στη Λάρισα, οι φιλοξενούμενοι είχαν την δυνατότητα να γνωρίσουν ελληνικά ίσως και μοναδικά προϊόντα, όπως την μαστίχα μέσα από μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση της κας Ειρήνης Χρόνη και να γευτούν λιχουδιές με βάση τη μαστίχα. Στο μουσείο του Ιπποκράτη είχαν την πρώτη γνωριμία με τα βότανα από τον πρόεδρο του Συλλόγου “Ο Ιπποκράτης στη Λάρισα” κ. Ρίζο Χαλιαμπάλια και στη συνέχεια ξενάγηση στην πόλη.
Την 2η μέρα το κάθε σχολείο φύτεψε από ένα κρητικό σφεντάμι στο ‘’Πάρκο Εράσμους’’ στο Χατζηχαλάρ υπό τις οδηγίες του κ. Μανούσιου Χρήστου και την παρουσία του Αντιδημάρχου Πρασίνου κ. Ιωάννη Αλεξούλη και της Διευθύντριας Πρασίνου κας Αγγελικής Παπαδοπούλου ενώ ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η επίδειξη του γνωστού γερακιού Χαρούλα.
Στο Πουρνάρι στο ‘’Rosmarino’’ οργανώθηκε το πρώτο εργαστήρι, με την παρασκευή σαπουνιών και αιθέριων λαδιών από χαμομήλι και καλέντουλα.
Το βράδυ μια γιορτή περίμενε τους φιλοξενούμενους στην αυλή του σχολείου στη Λάρισα με μαγειρέματα, σε συνεργασία με την σχολή Μαγειρικής του ΟΑΕΔ. Ακολούθησαν τραγούδια, παραδοσιακοί χοροί από τον σύλλογο «Ο Πελασγός», παιχνίδια και χορός σε ρυθμούς παράδοσης και διατροφής. Τους καλεσμένους χαιρέτησαν ο πατήρ Βαρθολομαίος, Καθηγούμενος της ιεράς μονής Αγίων Θεοδώρων Ραψάνης, Ο αντιπεριφερειάρχης κ. Πινακάς Βασίλειος και η κα Χρύσα Βουλγαράκη, Διευθύντρια του Γαλλικού Ινστιτούτου Λάρισας και της Γαλλικής Πρεσβείας.
Την 3η ημέρα η ομάδα επιδόθηκε στο κυνήγι της τρούφας στη Θεόπετρα σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών της Καλαμπάκας και γεύτηκε μια νόστιμη μανιταρομακαρονάδα στο δάσος και εν συνεχεία επισκέφθηκε τα Μοναστήρια στα μοναδικά Μετέωρα.
Την 4η και 5η ημέρα το πρόγραμμα περιλάμβανε επίσκεψη το ελαιοτριβείο Βολιώτη στα Λεχώνια, με μάθημα επί της διαδικασίας παραγωγής λαδιού και δοκιμές ελαιολάδων. Σε συνεργασία με την ομάδα του γραφείου εναλλακτικών και υπαίθριων δραστηριοτήτων ‘’Nature Experience’’ οργανώθηκε περίπατος στο μονοπάτι Λαύκου- Μηλίνας, όπου οι μαθητές γνώρισαν τα βότανα στο φυσικό τους περιβάλλον και έφτιαξαν λάδι και άλατα με βότανα.
Στο τέλος της 3ης κινητικότητας, όλοι αναχώρησαν με τις βαλίτσες τους γεμάτες γνώσεις και θετικές εμπειρίες και με την προσδοκία σύντομα να επισκεφθούν και πάλι τον τόπο και τη χώρα.
Το πείραμα έλαβε χώρα στο 5ο Γυμνάσιο Λάρισας με αφορμή σχεδίου δράσης με θέμα: «Ένα σχολείο χωρίς φόβο» που υλοποιείται στο πλαίσιο του Ετήσιου Συλλογικού Προγραμματισμού – της Εσωτερικής και Εξωτερικής Αξιολόγησης των σχολείων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο, του Άξονα 3 “Σχέσεις μεταξύ μαθητών – μαθητριών “.
Το πείραμα περιελάμβανε δυο φυτά, που αγόρασαν οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί Μωϋσιάδου Ευμορφία, Μεντζέλου Ευαγγελία, Λαζίνού Αθηνά και Καραδημητρίου Ναταλία και εγκατέστησαν στην αίθουσα μουσικής του Γυμνασίου. Και για τα δυο φυτά οι συνθήκες ήταν ίδιες, ίδιο ηλιακό φως, ίδιο πότισμα, ίδια γλάστρα. Το μόνο διαφορετικό ήταν ο τρόπος συμπεριφοράς των παιδιών.
Οι εμπλεκόμενοι στο σχέδιο δράσης και κατά συνέπεια στο πείραμα μαθητές περνούσαν καθημερινά από την αίθουσα και στο μεν ένα φυτό ενθαρρύνονταν να δίνουν θετική ενέργεια ταΐζοντάς το με φιλοφρονήσεις, στο δε άλλο να δίνουν αρνητική ενέργεια ταΐζοντάς το με αρνητικές παρατηρήσεις.
Με τρυφερό τρόπο έλεγαν στο ένα: «Τι όμορφο που είσαι. Τι όμορφο πράσινο χρώμα έχουν τα φύλλα σου! Πόσο υγειές είσαι! Πόσο γρήγορα ψηλώνεις! Τα άνθη σου είναι μυρωδάτα! Σε αγαπώ πολύ!»
Με θυμό και νεύρα έλεγαν στο άλλο: «Πω, πω! Πόσο άσχημο είσαι! Τι σάπιο φυτό, τα φύλλα σου έχουν κιτρινίσει. Μυρίζεις πολύ άσχημα! Δεν μπορώ να σε βλέπω! Μου προκαλείς αηδία! Μπλιαχ!»
Μετά από 1 μήνα το φυτό που επαινούσαν αναπτύχθηκε περισσότερο, τα φύλλα του παρέμειναν φρέσκα και καταπράσινα, ενώ το άλλο ξεράθηκε σχεδόν. Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από το αποτέλεσμα. Αυτός ήταν ένας άμεσος τρόπος να δουν με τα ίδια τους τα μάτια τη δύναμη του Λόγου, τις συνέπειες του bulling και να συνειδητοποιήσουν τι κάνει ο εκφοβισμός στον ψυχισμό μας. Μπορεί να μην είναι πολλές φορές το ίδιο ορατό το αποτέλεσμα, όπως στα φυτά, αλλά οι πληγές είναι πολύ πιο βαθιές και επικίνδυνες στον άνθρωπο, πόσο μάλλον στις τρυφερές ηλικίες.
Συγχρόνως τα παιδιά συνειδητοποίησαν πως και τα φυτά έχουν συναισθήματα, «βλέπουν», «ακούνε», αντιλαμβάνονται, έχουν μνήμη. Άνθρωποι και περιβάλλον αξίζουν την αγάπη και τον σεβασμό, που γλυκαίνουν και ομορφαίνουν τη ζωή μας.