Το Συμβούλιο της Ευρώπης καλεί την Ελλάδα να τερματίσει τις επαναπροωθήσεις στα σύνορά της

Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Μάικλ Ο’Φλάχερτι, απηύθυνε ισχυρή έκκληση προς την Ελλάδα να σταματήσει την πρακτική των επαναπροωθήσεων στα σύνορά της και να ενισχύσει τους μηχανισμούς λογοδοσίας σε περιπτώσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά μεταναστών και αιτούντων άσυλο.

Σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση Τύπου, μετά την επίσκεψή του στην Ελλάδα από τις 3 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2025, ο Επίτροπος Ο’Φλάχερτι δημοσίευσε υπόμνημα στο οποίο επισημαίνει συνεχιζόμενες ανησυχίες σχετικά με τη διαχείριση των παράτυπων αφίξεων στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της χώρας. Παρόλο που αναγνωρίζει τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές αρχές, ο Επίτροπος εκφράζει έντονη ανησυχία για τις συνεχείς αναφορές περί συνοπτικών επιστροφών – γνωστών ως «επαναπροωθήσεις» – όπου άτομα επιστρέφονται χωρίς τις κατάλληλες διαδικασίες ταυτοποίησης.

«Αυτές οι πρακτικές ενέχουν τον κίνδυνο να επιστρέφονται άτομα σε καταστάσεις όπου μπορεί να αντιμετωπίσουν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων», προειδοποιεί ο Ο’Φλάχερτι, σημειώνοντας ότι τέτοιες ενέργειες ενδέχεται να παραβιάζουν το Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και άλλα δεσμευτικά διεθνή και ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα.

Συστάσεις για Μεταρρύθμιση

Το υπόμνημα του Επιτρόπου ζητά την υιοθέτηση «μηδενικής ανοχής» στις συνοπτικές επιστροφές και σε κάθε μορφή παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα. Καλεί τις ελληνικές αρχές να:

• διασφαλίσουν ότι όλες οι καταγγελίες για επαναπροωθήσεις και σχετικές παραβιάσεις διερευνώνται άμεσα, αμερόληπτα και διεξοδικά,
• εγγυηθούν ότι όλα τα άτομα που υπόκεινται σε ελέγχους στα σύνορα έχουν πρόσβαση σε εξατομικευμένες διαδικασίες για να εκφράσουν τις ανάγκες προστασίας τους, καθώς και σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα.
• επανεξετάσουν και ενισχύσουν τους υπάρχοντες μηχανισμούς λογοδοσίας ώστε να είναι αποτελεσματικοί και ανεξάρτητοι στη διερεύνηση παραβιάσεων κατά προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών.

Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, ο Επίτροπος επισημαίνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στην αποτελεσματική διερεύνηση παραβιάσεων στα σύνορα, όπως αναδεικνύουν και πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Και προτείνει στην Ελλάδα να:

• προχωρήσει σε συνολική επανεξέταση των μηχανισμών λογοδοσίας,
• διασφαλίσει ότι τα εθνικά όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν και να αναφέρουν τη μεταχείριση αιτούντων άσυλο και μεταναστών στα σύνορα, και ότι οι συστάσεις τους λαμβάνονται υπόψη,
• εφαρμόσει νέους μηχανισμούς στο πλαίσιο του «Συμφώνου της ΕΕ για το Άσυλο και τη Μετανάστευση» ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητά τους.

Το Ναυάγιο της Πύλου

Το υπόμνημα αναφέρεται επίσης στο τραγικό ναυάγιο του πλοίου Adriana τον Ιούνιο του 2023, όπου ένα υπερφορτωμένο σκάφος με μετανάστες βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα κοντά στην Πύλο. Ο Επίτροπος καλεί τις ελληνικές αρχές να αποδώσουν ευθύνες για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη συνέβαλε στην τραγωδία, σύμφωνα με τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, και να ακολουθήσουν τις συστάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη.

Προστασία της Κοινωνίας των Πολιτών και των Υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Τέλος, ο Επίτροπος Ο’Φλάχερτι τονίζει την ανάγκη δημιουργίας ενός περιβάλλοντος στο οποίο η κοινωνία των πολιτών, τα μέσα ενημέρωσης και οι υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν να επιτελούν το έργο τους ελεύθερα και χωρίς εμπόδια για την προστασία των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο και μεταναστών.