Κλειδί για την ολική απεξάρτηση της Νοτιοανατολικής Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελούν οι νέες υποδομές εισαγωγής και διαμετακόμισης φυσικού αερίου που αναπτύσσονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Παράλληλα, πέρα από τα έργα που βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσε την περασμένη εβδομάδα θετική γνωμοδότηση για την κατασκευή του αγωγού EastMed (Κύπρος – Ελλάδα – Ιταλία) προσδιορίζοντας τις προκαταρκτικές περιβαλλοντικές απαιτήσεις το έργου.

Τα έργα για τα οποία έκανε αναφορά η ΕΕ

Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός φυσικού αερίου, που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το καλοκαίρι, η νέα δεξαμενή υγροποιημένου φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα που επίσης αναμένεται να λειτουργήσει το καλοκαίρι, η πλωτή δεξαμενή υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη το 2023 είναι τα πρώτα έργα στα οποία έκανε ονομαστική αναφορά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις ανακοινώσεις που έγιναν την περασμένη εβδομάδα για το πρόγραμμα RePower EU που αποσκοπεί στην υποκατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου αλλά και των υδρογονανθράκων συνολικά, ανεξαρτήτως προέλευσης, με περαιτέρω ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών, διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, ενίσχυση της εξοικονόμησης ενέργειας.

«Μόνο το 2022 έχουν τεθεί ή θα τεθούν σε λειτουργία έργα κοινού ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest, PCI) με συνολική πρόσθετη ικανότητα μεταφοράς αερίου 20 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, όπως π.χ. ο αγωγός διασύνδεσης φυσικού αερίου μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας, ο αγωγός διασύνδεσης Πολωνίας-Σλοβακίας, ο αγωγός Βαλτικής μεταξύ Πολωνίας και Δανίας, ο αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB).

Οι τερματικοί σταθμοί LNG στην Κύπρο (2 bcm/έτος) και στην Αλεξανδρούπολη στην Ελλάδα (5 bcm/έτος) πρόκειται να λειτουργήσουν το 2023. Επιπλέον, αρκετά PCI αερίου αναμένεται να ολοκληρωθούν τα επόμενα χρόνια, τα οποία περιλαμβάνουν πολλά έργα αποθήκευσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία) καθώς και το LNG Gdansk στην Πολωνία (τουλάχιστον 6 bcm/έτος).

Ανάγκη επιτάχυνσης των εργασιών

Εξάλλου, η υποστήριξη της επέκτασης του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου στα 20 bcm ετησίως θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ελλάδα και Ιταλία στην αρχή) και τα Δυτικά Βαλκάνια», τονίζεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν. Τα έργα αυτά, προστίθεται, θα βοηθήσουν την Ευρώπη και τα Βαλκάνια να εξαρτώνται λιγότερο από τις ρωσικές προμήθειες, ενώ επισημαίνεται η ανάγκη επιτάχυνσης των εργασιών για την ολοκλήρωσή τους.

Ο νότιος διάδρομος φυσικού αερίου καταλήγει στον αγωγό ΤΑΡ που διασχίζει τη Β. Ελλάδα από τον Έβρο έως τα σύνορα με την Αλβανία και συνεχίζει με το υποθαλάσσιο τμήμα ως την Ιταλία. Ο ΤΑΡ έχει μεταφορική ικανότητα ύψους 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως με δυνατότητα διπλασιασμού στα 20 δισεκατομμύρια.

Σε σχέση με τον αγωγό EastMed το ΥΠΕΝ επισημαίνει στην εγκριτική απόφαση ότι θα πρέπει:

Να επιδιωχθεί η μεγιστοποίηση της συμβατότητας του έργου με τα ευαίσθητα στοιχεία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Να αποφευχθούν σχεδιαστικές επιλογές που θα ήταν δυνατόν να συμβάλλουν στην πρόκληση διαταραχών του θαλάσσιου περιβάλλοντος, περιλαμβανόμενων των υποθαλάσσιων κατολισθήσεων, της διαταραχής υδριτών μεθανίου κ.ά.

Να ενσωματωθούν στο σχεδιασμό του έργου όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή πρόκλησης σημαντικής υποβάθμισης – ως προς την ποιότητα, την οικολογική αξία, και την έκταση – οικοτόπων κοινοτικής σημασίας.

Να εξεταστεί η δυνατότητα υλοποίησης της εναλλακτικής (Alt2) στην περιοχή που εμπίπτει στο δίκτυο Natura 2000 «Οροπέδιο Φολόης», σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης Κοτυχίου – Στροφυλιάς και Κυπαρισσιακού Κόλπου.

Να εκτιμηθούν αναλυτικά οι αναμενόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που απορρέουν από την ευπάθεια του έργου σε κινδύνους σοβαρών ατυχημάτων ή καταστροφών που σχετίζονται με το έργο, περιλαμβανόμενων των γεωκινδύνων του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με την απόφαση ο αγωγός θα έχει συνολική μεταφορική ικανότητα 21 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων το χρόνο. Αποτελείται από:

-Το θαλάσσιο τμήμα Κύπρος – Κρήτη που περιλαμβάνει δύο αγωγούς, μήκους 690 και 740 χιλιομέτρων αντίστοιχα από τα οποία 400 χλμ. βρίσκονται εντός ελληνικής επικράτειας, δυναμικότητας 11 και 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αντίστοιχα.

-Σταθμούς μέτρησης και συμπίεσης στην Κρήτη

-Υποθαλάσσια όδευση από την Κρήτη έως την Πελοπόννησο.

-Το χερσαίο τμήμα του αγωγού 48″ που διασχίζει την Πελοπόννησο από το σημείο προσαιγιάλωσης νοτιοανατολικά της Π.Ε. Λακωνίας έως το σημείο προσαιγιάλωσης βορειοδυτικά της Π.Ε. Αχαΐας, στη νότια ακτή του Πατραϊκού Κόλπου.

-Τον κλάδο Μεγαλόπολης, που προβλέπεται να συνδέσει τον αγωγό με το Εθνικό Σύστημα στην περιοχή της Μεγαλόπολης (περιοχή Περιβόλια).

-Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού που διασχίζει τον Πατραϊκό Κόλπο έως την θέση προσαιγιάλωσης νοτιοδυτικά της Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας.

-Το χερσαίο τμήμα του αγωγού που διασχίζει τη Δυτική Ελλάδα, από τη θέση προσαιγιάλωσης έως το σταθμό συμπίεσης του έργου Ποσειδών στο Φλωροβούνι (νοτιοδυτικά της Π.Ε. Θεσπρωτίας).

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η επιστροφή των προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας κατοικιών στις κατευθύνσεις του παλαιότερου «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» περιλαμβάνεται στους σχεδιασμούς του επιτελείου των υπουργείων Ενέργειας και Ανάπτυξης. Οι συζητήσεις μάλιστα έχουν αναζωπυρωθεί, έπειτα από τις προβλέψεις του ανανεωμένου σχεδίου «REPowerEU» που παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη από την Κομισιόν, το οποίο θέτει τα φωτοβολταϊκά στις στέγες και τις αντλίες θερμότητας στο επίκεντρο της στρατηγικής του. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στο ξεχωριστό κεφάλαιο για την ηλιακή ενέργεια, τα φωτοβολταϊκά στις στέγες θα μπορούσαν να δίνουν σχεδόν το 25% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε.- δηλαδή πάνω από το μερίδιο του φυσικού αερίου σήμερα.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Έτσι, στο τραπέζι μπήκε και πάλι η επαναφορά ενός προγράμματος για τα ελληνικά νοικοκυριά που θα επιδοτεί την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού και αντλίας θερμότητας στις κατοικίες, ώστε να μπορέσει η χώρα να πιάσει τους νέους ευρωπαϊκούς στόχους. Στο τρέχον πρόγραμμα του «Εξοικονομώ 2021» έχει αφαιρεθεί το «Αυτονομώ», καταργώντας ουσιαστικά τη δυνατότητα ενίσχυσης των νοικοκυριών για ενεργειακή αυτονομία και περιορισμού της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων.

Μάλιστα, η επιστροφή του «Αυτονομώ» αναμένεται να ξεκινήσει από τα νοικοκυριά, τα δημόσια κτίρια και τις επιχειρήσεις των ελληνικών νησιών _ σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση θα διαδραματίσουν τα λεγόμενα GR-Eco Islands, με οδηγό τη Χάλκη, με την ενεργό εμπλοκή των ενεργειακών κοινοτήτων στην παραγωγή καθαρής ενέργειας.

Ενεργειακή αυτονομία στα νησιά

Το επόμενο διάστημα αναμένεται η προκήρυξη του προγράμματος από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), με χρηματοδότηση 100 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ, για δράσεις και έργα ενεργειακής αυτονομίας στα νησιά, ενώ θα ακολουθήσει και δεύτερο μέρος παρεμβάσεων για τα νησιά με χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Απανθρακοποίησης. Για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα θα τεθούν κριτήρια, τα οποία θα δίνουν προτεραιότητα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και στα νησιά που πληρούν το κριτήριο της διπλής νησιωτικότητας (αφορά νησιά με δύσκολη πρόσβαση, μέσω κάποιου άλλου νησιού).

Παράλληλα, χθες Παρασκευή ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας προανήγγειλε, για άλλη μια φορά, πρόγραμμα επιδότησης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με αποθήκευση ενέργειας, με κονδύλια 160 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επίσης, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει ότι εντός του έτους θα προκηρυχθεί και πρόγραμμα για επιδότηση των Δήμων από το Ταμείο Ανάκαμψης, σε ποσοστό έως και 100%, προκειμένου να συστήσουν ενεργειακές κοινότητες που θα εξασφαλίζουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε χαμηλή ή και μηδενική τιμή στους ευάλωτους δημότες.

Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, θα πρέπει να επιλυθούν διάφορά προβλήματα, όπως με τον ΔΕΔΔΗΕ, ο οποίος στο προηγούμενο πρόγραμμα δημιουργούσε κωλύματα στην ένταξη μικρών φωτοβολταϊκών έργων που ήταν δικαιούχοι του «Εξοικονομώ-Αυτονομώ». Ένα πρώτο βήμα γίνεται με ρύθμιση που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για τη β΄ φάση απλοποίησης της αδειοδοτικής διαδικασίας των ΑΠΕ του οποίου η διαβούλευση ολοκληρώθηκε προ δεκαημέρου και αναμένεται να πάρει τον δρόμο για τη Βουλή.

Σε αυτό προτείνεται – προκειμένου να ανοίξει ηλεκτρικός χώρος για τα μικρά συστήματα _ η πλεονάζουσα δυναμικότητα των υποσταθμών του δικτύου ηλεκτρισμού να διατίθενται αποκλειστικά για αυτοπαραγωγή, για ενεργειακό συμψηφισμό καθώς και για το πρόγραμμα των φωτοβολταϊκών στις στέγες. Μάλιστα, προτείνεται ποσόστωση στα περιθώρια του κάθε υποσταθμού με τα νοικοκυριά να καταλαμβάνουν το 30%, οι σταθμοί των αγροτών 30%, άλλο ένα 30% προβλέπεται να διατεθεί στη βιομηχανία και τη μεταποίηση και το υπόλοιπο 10% στους ανεξάρτητους παραγωγούς.

Συγκεκριμένα ποσοστά θα καθοριστούν και για τους υποσταθμούς, των οποίων τα περιθώρια υπερβαίνουν τα 10 MW. Η πλεονάζουσα ισχύς άνω των 10 ΜW θα κατανέμεται σε ποσοστό 30% στα νοικοκυριά, στους αγρότες, στη βιομηχανία και τη μεταποίηση και στους ανεξάρτητους παραγωγούς και το υπόλοιπο 70% για την εγκατάσταση των υπολοίπων σταθμών ΑΠΕ.

Οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις

Πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει ως δεσμευτική υποχρέωση την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη στέγη για συγκεκριμένες κατηγορίες κτιρίων: έως το 2026 για τα νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια άνω των 250 τ.μ., έως το 2027 για τα παλαιά δημόσια και εμπορικά κτίρια άνω των 250 τ.μ. και έως το 2029 για όλες τις νέες κατοικίες.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίξουν την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις στέγες, σε συνδυασμό με αποθήκευση ενέργειας και αντλίες θερμότητας, θέτοντας ως στόχο την κατάκτηση ενός χρόνου απόσβεσης της επένδυσης των νοικοκυριών που δεν θα ξεπερνά τα δέκα έτη. Γι΄ αυτό θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα εθνικό πλαίσιο για την υποστήριξη επενδύσεων και να εξασφαλίσουν από το επόμενο έτος μια μαζική ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστημάτων στα κτίρια, με προτεραιότητα σε όσα έχουν Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) των κατηγοριών Α έως και Δ. Αυτό θα μπορεί να συνδυαστεί με ανακαινίσεις και παράλληλη τοποθέτηση συσσωρευτών για αποθήκευση ενέργειας.

Πάντως, στην Ελλάδα, ο κλιματικός νόμος, ο οποίος ξεκίνησε χθες να συζητείται στις Επιτροπές της Βουλής, ώστε την ερχόμενη εβδομάδα να εισαχθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια, καθιστά υποχρεωτική την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών μόνο σε ορισμένα νέα ειδικά κτίρια με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ. Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ) είχε προτείνει την επέκταση του μέτρου σε όλα τα νέα κτίρια με κάλυψη μεγαλύτερη των 50 τ.μ. Τη συγκεκριμένη πρόταση, εκτός του ΣΕΦ, είχαν υποστηρίξει επίσης η ΓΣΕΕ και πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις, με τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν, να δικαιώνουν το αίτημα και να επιβάλλουν τροποποίηση του σχετικού άρθρου 17.

Η Κομισιόν ζητά όλα τα νέα κτίρια να είναι “solar ready”, να έχουν δηλαδή προκατασκευασμένες τις υποδομές και υποδοχές για να δεχθούν φωτοβολταϊκά συστήματα. Ο ΣΕΦ καλεί την κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε τροποποίηση του άρθρου, ενσωματώνοντας τους στόχους της ΕΕ. Στο πλαίσιο του ανανεωμένου REPowerEU, οι επιπλέον επενδύσεις για ηλιακά φωτοβολταϊκά (σε σύγκριση με όσες απαιτούνται για την υλοποίηση των στόχων του «Fit for 55») εκτιμώνται σε 26 δισ. ευρώ έως το 2027.