Η Ευρώπη έχει στη διάθεσή της πληθώρα εμβολίων. Όμως μεγάλο μέρος του πληθυσμού της εξακολουθεί να διατηρεί τις επιφυλάξεις του απέναντι στα σκευάσματα που έχουν επιτύχει ήδη σημαντική μείωση της θνητότητας και της νοσηρότητας του νέου κοροναϊού.

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Έτσι, ήδη πριν από την εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον, που κάνει τους ειδικούς να ανησυχούν για έναν χειμώνα πιο «βαρύ» από ό,τι τον υπολόγιζαν, πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ είχαν αρχίσει να σκέφτονται σοβαρά αυτό, που λίγο καιρό πριν φάνταζε αδιανόητο: την υποχρεωτικότητα των εμβολίων, τουλάχιστον για συγκεκριμένες, ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ακόμη και στην αυταρχική Κίνα, ο εμβολιασμός παραμένει ζήτημα επιλογής.

• Διαβάστε επίσης: Το εμβόλιο στους 60αρηδες, τα λάθη της κυβέρνησης και τα μέτρα που έπρεπε να έχουν ληφθεί

Πριν τη σημερινή ανακοίνωση του έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των πολιτών άνω των 60 ετών και την επιβολή διοικητικού προστίμου στους παραβάτες, σε μηνιαία βάση, είχε προηγηθεί η σχετική απόφαση της Αυστρίας – η οποία μάλιστα αφορά ολόκληρο τον πληθυσμό που ανήκει στις ηλικιακές ομάδες για τις οποίες έχει εγκριθεί το εμβόλιο.

Μιλώντας στο CNN, ο αυστριακός καγκελάριος Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα:

«Έχουμε αρκετά εμβόλια. Η επιστήμη μας έδωσε τη δυνατότητα, το εισιτήριο εξόδου από αυτό τον φαύλο κύκλο των κυμάτων του ιού και των συζητήσεων περί lockdown. Και απλώς επειδή δεν αξιοποιούν αυτή τη δυνατότητα αρκετοί άνθρωποι, παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε αυτή την κατάσταση».

Έτσι, μέχρι την 1^η Φεβρουαρίου όλοι οι Αυστριακοί πρέπει να έχουν προχωρήσει στον εμβολιασμό τους ή να αντιμετωπίσουν διοικητικό πρόστιμο, αδιευκρίνιστου μέχρι στιγμής ύψους. «Πρόκειται για ένα δραστικό μέτρο», τόνισε ο Σάλενμπεργκ. «Θα προτιμούσα τα πράγματα να γίνουν διαφορετικά. Όμως αν ένα χρόνο αφού το εμβόλιο έγινε διαθέσιμο, μετά τις καμπάνιες, αφού τα ΜΜΕ έχουν εξηγήσει ξανά και ξανά περί τίνος πρόκειται, η ανασφάλεια παραμένει τόσο ισχυρή και οι άνθρωποι πιστεύουν σε fake news… είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε αυτό το δραστικό βήμα».

Η Νότια Αφρική, όπου και ανακοινώθηκε για πρώτη φορά η ταυτοποίηση της νέας παραλλαγής, επεξεργάζεται επίσης σενάρια υποχρεωτικότητας, ενώ η Κένυα έγινε η πρώτη αφρικανική χώρα που επέβαλε περιορισμούς στους ανεμβολίαστους την περασμένη εβδομάδα.

Ταυτόχρονα, η παραλλαγή Όμικρον εγείρει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ο επικεφαλής της Moderna δήλωσε στους Financial Times ότι πιστεύει πως οι πολλαπλές μεταλλάξεις θα οδηγήσουν σε «ουσιαστική μείωση της ανοσίας», όμως ο αρχίατρος των ΗΠΑ, Δρ. Άντονι Φάουτσι, υποστήριξε στο CNN ότι αναμένει πως τα εμβόλια θα συνεχίσουν να προσφέρουν κάποιο βαθμό προστασίας.

Και φυσικά, η υποχρεωτικότητα των εμβολίων δημιουργεί ορισμένα ηθικά διλήμματα στην Ευρώπη, που είναι περήφανη για τη φιλελεύθερη δημοκρατική της παράδοση.

Μένει επίσης άλλο ένα ερώτημα που είναι ανάγκη να απαντηθεί: μπορεί η υποχρεωτικότητα να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα;

Στην Αυστρία, από τις αρχές Νοεμβρίου, όταν η κυβέρνηση άρχισε να ανακοινώνει αυστηρότερα μέτρα για τους εργαζόμενου, οι εμβολιασμοί σημείωσαν σημαντική αύξηση. Μέσα σε τέσσερις εβδομάδες, η εμβολιαστική κάλυψη αυξήθηκε κατά 14%, σύμφωνα με το Our World in Data.

Μετά το αρχικό lockdown στους ανεμβολίαστους στις 14 Νοεμβρίου, μισό εκατομμύριο επιπλέον πολίτες έκαναν την πρώτη δόση, σύμφωνα με τον καγκελάριο της χώρας. Και αυτή η τάση συνεχίζεται, παρά το γεγονός ότι πλέον η συντριπτική πλειοψηφία των εμβολιασμών αφορούν αναμνηστικές δόσεις, σύμφωνα με τον Πίτερ Κλίμεκ, αναπληρωτή καθηγητή του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης και σύμβουλο του αυστριακού υπουργείου υγείας, που μίλησε στο CNN.

«Από άποψη δημιουργίας μοντέλων, είναι ξεκάθαρο ότι όταν αυξάνονται οι εμβολιασμοί, μπορεί μεν ο ιός να συνεχίζει να κυκλοφορεί, όμως γίνονται τεράστια βήματα για την αποτροπή της κατάρρευσης του συστήματος υγείας», εξήγησε ο Κλίμεκ. «Θα βοηθήσει η υποχρεωτικότητα; Ναι, αν βρούμε τρόπους να την κάνουμε να λειτουργήσει».

Η ανακοίνωση της Αυστρίας για υποχρεωτικότητα των εμβολίων οδήγησε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους, σε διαδηλώσεις κατά των μέτρων.

Όμως, αναφέρει το CNN, πολλοί περισσότεροι ήταν εκείνοι που κατευθύνθηκαν στα εμβολιαστικά κέντρα. «Υποχώρησα στον εκβιασμό της κυβέρνησης. Ήθελα να περιμένω, όμως η κυβέρνηση είχε άλλα σχέδια για εμένα», δήλωσε στο CNN ο Γιάρουσλαβ, που μίλησε με τον όρο ότι θα χρησιμοποιηθεί μόνο το μικρό του όνομα.

Είναι βέβαιο ότι δεν θα αλλάξουν γνώμη όλοι οι ανεμβολίαστοι εξαιτίας της απειλής προστίμων. Όμως σιγά-σιγά όλο και περισσότερες κυβερνήσεις εμφανίζονται διατεθειμένες να πάρουν το ρίσκο της δυσαρέσκειας ομάδων του πληθυσμού.

Επιχειρώντας να εξηγήσει την απόφασή του, ο Σάλενμπεργκ παρέπεμψε στην επιτυχία της Ιταλίας και της Γαλλίας, που μπορεί μεν να μην μίλησαν περί υποχρεωτικότητας εμβολιασμού, όμως πρακτικά την επέβαλαν, απαιτώντας υγειονομικά διαβατήρια για τη συμμετοχή σε δημόσιες συναθροίσεις, αλλά και στον εργασιακό χώρο. Ταυτόχρονα και οι δύο χώρες ανήκουν στα πέντε κράτη της Ευρώπης που έχουν επιβάλει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των υγειονομικών υπαλλήλων. Ανάμεσά τους, φυσικά και η Ελλάδα.

Ο Τόμας Χέιλ, που συγκρίνει την αποτελεσματικότητα των κρατικών πολιτικών στο πλαίσιο του Covid-19 Government Response Tracker, της Σχόλης Δημόσιας Διοίκησης Blavatnik στην Οξφόρδη, συγκεντρώνει στοιχεία από 180 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Όπως εξηγεί στο CNN, η υποχρεωτικότητα έχει αποδειχθεί πιο αποτελεσματική στη Γαλλία, το Ισραήλ την Κίνα και τη Βραζιλία.

Σε καμία από τις χώρες αυτές η υποχρεωτικότητα δεν είναι καθολική. Στο Ισραήλ, τη Γαλλία και τη Βραζιλία έρχεται με τη μορφή του υγειονομικού διαβατηρίου, στην Κίνα με έναν συνδυασμό «καρότου και μαστιγίου» που υποχρεώνει τους μαθητές και τους εργαζόμενους να εμβολιαστούν και τιμωρεί εκείνους που δεν συμμορφώνονται με χειρότερη ταξινόμηση στο σύστημα κοινωνικής πίστωσης.

Στη Γαλλία, την ημέρα που ανακοινώθηκε η εφαρμογή του υγειονομικού διαβατηρίου, ένα εκατομμύριο πολίτες έκλεισαν ραντεβού για εμβόλιο μέσα σε ένα 24ωρο. Αυτή τη στιγμή περίπου το 70% των Γάλλων έχει εμβολιαστεί.

Όπως και η Ελλάδα, η Γαλλία έχει ανακοινώσει ότι για την ανανέωση του πιστοποιητικού εμβολιασμού μετά τα μέσα Δεκεμβρίου, τα άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει να κάνουν και την αναμνηστική δόση.

Αντίστοιχα βήματα έκανε και η Γαλλία τον Ιούλιο, όταν ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε επίσης ότι η πρόσβαση σε διάφορους χώρους και υπηρεσίες θα επιτρέπεται μόνο για τους κατόχους υγειονομικού διαβατηρίου. Αρχικά η χώρα δεν είδε τόσο καλά αποτελέσματα όσο η Γαλλία, όμως σταδιακά η στρατηγική φαίνεται πως απέδωσε. Τον περασμένο μήνα, η Ιταλία εφάρμοσε ένα από τα (μέχρι τότε) πιο σκληρά μέτρα σε όλη την Ευρώπη: ένα «πράσινο διαβατήριο» που απαιτούσε όλοι οι εργαζόμενοι της χώρας, στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, να μπορούν να αποδείξουν είτε ότι έχουν εμβολιαστεί, είτε ότι είναι αρνητικοί στον ιό, είτε ότι έχουν αναρρώσει από αυτόν, προκειμένου να λάβουν το μισθό τους.

Έκτοτε, η εμβολιαστική κάλυψη της χώρας έχει αυξηθεί κατά 5%, με τα αποτελέσματα να είναι ακόμη πιο εντυπωσιακά στις ηλικίες 20 έως 30.

Ωστόσο, η Ιταλία εξακολουθεί να απέχει από τον εμβολιαστικό στόχο του 90%, παρά το γεγονός ότι, έχοντας θρηνήσει 150.000 νεκρούς, ανήκει στα κράτη που χτυπήθηκαν πιο βάναυσα από την πανδημία.

Στις χώρες που βρίσκονται κοντά στο να καταστήσουν υποχρεωτικό τον εμβολιασμό ανήκει και η Γερμανία, σύμφωνα με δηλώσεις του νέου καγκελάριου, Όλαφ Σολτς, ενώ από την περασμένη Τετάρτη όλοι οι εργαζόμενοι της χώρας είναι υποχρεωμένοι να επιδεικνύουν υγειονομικό πιστοποιητικό για να μπουν στον χώρο εργασίας του – και θα μπορούσαν να μη λάβουν το μισθό τους σε περίπτωση που αρνηθούν.

Αντίστοιχα μέτρα επεξεργάζεται και η Τσεχία.

Όμως σε άλλες χώρες, όπως στις ΗΠΑ, η υποχρεωτικότητα στους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους, τους στρατιωτικούς και τους επαγγελματίες υγείας είναι δύσκολο να αποδειχθεί αν απέδωσαν σε επίπεδο γενικού πληθυσμού, τονίζει ο Χέιλ.

Αυτό δεν αλλάζει την άποψή του ότι, θέλοντας να αποφύγουν τα lockdown, όλο και περισσότερες χώρες θα αρχίσουν να κινούνται προς την υποχρεωτικότητα. «Θεωρώ ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός όντως λειτουργεί», σημείωσε. «Πιστεύω ότι μπορεί να κινητοποιήσει ιδίως τους ανθρώπους που δεν είναι αντίθετοι στα εμβόλια, όμως κατά κάποιο τρόπο τεμπελιάζουν ή διστάζουν λίγο. Και σε ορισμένες χώρες αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού».

«Όμως όταν είσαι αντιμέτωπος με εκείνους που πραγματικά αντιτίθενται στον εμβολιασμό, δεν μου είναι τόσο σαφές αν αυτά τα μέτρα είναι σε θέση να αλλάξουν την κατάσταση».

Με πληροφορίες από CNN