Ομόφωνη συμφωνία για δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία, μέσω δανεισμού της ΕΕ από τις κεφαλαιαγορές, με την υποστήριξη του προϋπολογισμού της Ένωσης, αποφασίστηκε τα ξημερώματα στη Σύνοδο Κορυφή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Επιτεύχθηκε συμφωνία στη σύνοδο κορυφής για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας τη διετία 2026-2027, ανακοίνωσε ο πρόεδρός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα μέσω Χ.

«Η απόφαση για τη χορήγηση ποσού 90 δισεκ. ευρώ ώστε να υποστηριχθεί η Ουκρανία για το 2026-2027 εγκρίθηκε. Τηρήσαμε τη δέσμευση μας», τόνισε ο Αντόνιο Κόστα.

Οι ηγέτες δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρήση παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων σε μορφή δανείου προς την Ουκρανία ωστόσο κατέληξαν σε ομόφωνη συμφωνία για δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία.

Νωρίτερα οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούσαν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους για ένα πακέτο στήριξης που θα καλύψει τις ανάγκες του Κιέβου για το 2026-2027, σε μια στιγμή που η Ουκρανία αντιμετωπίζει σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα και συνεχείς στρατιωτικές πιέσεις από τη ρωσική εισβολή.

Ωστόσο, τα σενάρια εναλλάσσονταν ώρα με την ώρα. Κάθε φορά που μοιάζει να προκρίνεται μια πρόταση προκύπτουν ενστάσεις από διαφορετικές πλευρές. Έτσι, έχουμε σε εξέλιξη μια σύνοδο ηγετών με συνεχείς ανατροπές. Μόνη κοινή συνισταμένη είναι η πρόθεση όλων να υπάρξει μια απόφαση και να μη δοθεί σήμα αποτυχίας συνεννόησης.

Το Βέλγιο, όπου φιλοξενούνται τα περισσότερα από τα παγωμένα περιουσιακά ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μέσω της Euroclear, ζήτησε πλήρεις εγγυήσεις από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη για τυχόν νομικές ή οικονομικές συνέπειες από ενδεχόμενη ρωσική αντίδραση. Παρά τις διαβεβαιώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις προσπάθειες για κοινή ανάληψη κινδύνων, οι διαπραγματεύσεις κόλλησαν σε μια λέξη αναφορικά με το ύψος των εγγυήσεων, με τους ηγέτες να διακόπτουν προσωρινά χωρίς τελική απόφαση για το σχέδιο αυτό.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται ως εναλλακτική λύση ένα προσωρινό «δάνειο-γέφυρα» μέσω κοινής δανειοδότησης της ΕΕ  από τις κεφαλαιαγορές, “backed by the EU budget headroom», δηλαδή από έναν μηχανισμό χρηματοδότησης που χρησιμοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για να δανειστεί χρήματα από τις κεφαλαιαγορές με ευνοϊκούς όρους, χωρίς να επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών.

Τεχνικά, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ένα ανώτατο όριο (own resources ceiling), που είναι το μέγιστο ποσό που μπορεί να ζητήσει η ΕΕ από τα κράτη-μέλη ως συνεισφορές (βασισμένο κυρίως στο Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα κάθε χώρας). Από αυτό το όριο, ένα μέρος χρησιμοποιείται για τις πραγματικές δαπάνες του προϋπολογισμού (π.χ. επιδοτήσεις, προγράμματα). Το υπόλοιπο, η διαφορά μεταξύ του ανώτατου ορίου και των πραγματικών δαπανών, ονομάζεται headroom (αποθεματικό ή margin).

Αυτό το headroom λειτουργεί ως εγγύηση. Επιτρέπει στην ΕΕ να εκδίδει ομόλογα (να δανείζεται) στις αγορές, με την εγγύηση ότι, σε περίπτωση που δεν μπορεί να αποπληρώσει (π.χ. λόγω κρίσης), θα καλυφθεί από μελλοντικές συνεισφορές των κρατών-μελών μέχρι το ανώτατο όριο. Έτσι, η ΕΕ παίρνει χαμηλά επιτόκια λόγω της υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, και τα δανεισμένα χρήματα μπορούν να δοθούν ως δάνειο σε τρίτους, όπως στην Ουκρανία.

Το τελευταίο προσχέδιο Συμπερασμάτων που διέρρευσε πριν από λίγο, προτείνει ακριβώς αυτό. Δάνειο 90 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα έτη 2026-2027, με ρητή διασφάλιση ότι δεν θα επηρεάσει τις οικονομικές υποχρεώσεις χωρών όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία – μια προφανής παραχώρηση για να κατευναστούν οι επιφυλάξεις ορισμένων μελών, καθώς η έγκριση απαιτεί ομοφωνία.

Παρά τη ρευστότητα της κατάστασης, η πολιτική βούληση για λύση παραμένει ισχυρή. Πολλοί ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, τόνισαν κατά την άφιξή τους στη Σύνοδο ότι η Ευρώπη έχει μπροστά της μια επιλογή. «Χρήματα σήμερα ή αίμα αύριο».

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε αποφασισμένη να μην φύγει από τις Βρυξέλλες χωρίς λύση, ενώ ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα υποσχέθηκε ότι οι ηγέτες θα παραμείνουν μέχρι να βρεθεί συμφωνία. 

Ομόφωνη συμφωνία για δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία, μέσω δανεισμού της ΕΕ από τις κεφαλαιαγορές, με την υποστήριξη του προϋπολογισμού της Ένωσης, αποφασίστηκε τα ξημερώματα στη Σύνοδο Κορυφή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Οι ηγέτες δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρήση παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων σε μορφή δανείου προς την Ουκρανία ωστόσο κατέληξαν σε ομόφωνη συμφωνία για δάνειο 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία.

Νωρίτερα οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούσαν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους για ένα πακέτο στήριξης που θα καλύψει τις ανάγκες του Κιέβου για το 2026-2027, σε μια στιγμή που η Ουκρανία αντιμετωπίζει σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα και συνεχείς στρατιωτικές πιέσεις από τη ρωσική εισβολή.

Ωστόσο, τα σενάρια εναλλάσσονται ώρα με την ώρα. Κάθε φορά που μοιάζει να προκρίνεται μια πρόταση προκύπτουν ενστάσεις από διαφορετικές πλευρές. Έτσι, έχουμε σε εξέλιξη μια σύνοδο ηγετών με συνεχείς ανατροπές. Μόνη κοινή συνισταμένη είναι η πρόθεση όλων να υπάρξει μια απόφαση και να μη δοθεί σήμα αποτυχίας συνεννόησης.

Το Βέλγιο, όπου φιλοξενούνται τα περισσότερα από τα παγωμένα περιουσιακά ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μέσω της Euroclear, ζήτησε πλήρεις εγγυήσεις από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη για τυχόν νομικές ή οικονομικές συνέπειες από ενδεχόμενη ρωσική αντίδραση. Παρά τις διαβεβαιώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις προσπάθειες για κοινή ανάληψη κινδύνων, οι διαπραγματεύσεις κόλλησαν σε μια λέξη αναφορικά με το ύψος των εγγυήσεων, με τους ηγέτες να διακόπτουν προσωρινά χωρίς τελική απόφαση για το σχέδιο αυτό.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται ως εναλλακτική λύση ένα προσωρινό «δάνειο-γέφυρα» μέσω κοινής δανειοδότησης της ΕΕ  από τις κεφαλαιαγορές, “backed by the EU budget headroom», δηλαδή από έναν μηχανισμό χρηματοδότησης που χρησιμοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για να δανειστεί χρήματα από τις κεφαλαιαγορές με ευνοϊκούς όρους, χωρίς να επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών.

Τεχνικά, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ένα ανώτατο όριο (own resources ceiling), που είναι το μέγιστο ποσό που μπορεί να ζητήσει η ΕΕ από τα κράτη-μέλη ως συνεισφορές (βασισμένο κυρίως στο Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα κάθε χώρας). Από αυτό το όριο, ένα μέρος χρησιμοποιείται για τις πραγματικές δαπάνες του προϋπολογισμού (π.χ. επιδοτήσεις, προγράμματα). Το υπόλοιπο, η διαφορά μεταξύ του ανώτατου ορίου και των πραγματικών δαπανών, ονομάζεται headroom (αποθεματικό ή margin).

Αυτό το headroom λειτουργεί ως εγγύηση. Επιτρέπει στην ΕΕ να εκδίδει ομόλογα (να δανείζεται) στις αγορές, με την εγγύηση ότι, σε περίπτωση που δεν μπορεί να αποπληρώσει (π.χ. λόγω κρίσης), θα καλυφθεί από μελλοντικές συνεισφορές των κρατών-μελών μέχρι το ανώτατο όριο. Έτσι, η ΕΕ παίρνει χαμηλά επιτόκια λόγω της υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, και τα δανεισμένα χρήματα μπορούν να δοθούν ως δάνειο σε τρίτους, όπως στην Ουκρανία.

Το τελευταίο προσχέδιο Συμπερασμάτων που διέρρευσε πριν από λίγο, προτείνει ακριβώς αυτό. Δάνειο 90 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα έτη 2026-2027, με ρητή διασφάλιση ότι δεν θα επηρεάσει τις οικονομικές υποχρεώσεις χωρών όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία – μια προφανής παραχώρηση για να κατευναστούν οι επιφυλάξεις ορισμένων μελών, καθώς η έγκριση απαιτεί ομοφωνία.

Παρά τη ρευστότητα της κατάστασης, η πολιτική βούληση για λύση παραμένει ισχυρή. Πολλοί ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, τόνισαν κατά την άφιξή τους στη Σύνοδο ότι η Ευρώπη έχει μπροστά της μια επιλογή. «Χρήματα σήμερα ή αίμα αύριο».

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε αποφασισμένη να μην φύγει από τις Βρυξέλλες χωρίς λύση, ενώ ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα υποσχέθηκε ότι οι ηγέτες θα παραμείνουν μέχρι να βρεθεί συμφωνία.