Επιχειρηματικότητα 2023-Πληθωρισμός: Οι μεγάλες δυσκολίες για την ελληνική οικονομία

Σε μεγάλο «αγκάθι» για την πορεία της ελληνικής οικονομίας έχει εξελιχθεί ο πληθωρισμός κατά τα τελευταία 2,5 χρόνια, ενώ το βασικό πρόβλημα στη φάση αυτή απότελούν τα τρόφιμα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ,  η ομάδα “Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» έχει ανατιμηθεί, επιβαρύνοντας τα μέγιστα τα νοικοκυριά ανά την Ελλάδα.

Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Eurobank, οι έντονες ανισορροπίες ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά που συνόδεψαν την πρώτη φάση της μεταπανδημικής περιόδου και το ενεργειακό σοκ που προκάλεσε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, ερμηνεύουν σε μεγάλο βαθμό την απότομη άνοδο του πληθωρισμού στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, τον περασμένο χρόνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν η ελληνική οικονομία είχε βιώσει εντονότερα επεισόδια πληθωριστικών πιέσεων (βλέπε Σχήμα 1), όπως αυτά που συνέβησαν τις δεκαετίες του 1970 (1η πετρελαϊκή κρίση το 1973 λόγω του πολέμου Αράβων-Ισραηλινών και 2η πετρελαϊκή κρίση το 1979 λόγω της Ιρανικής επανάστασης) και του 1980 (έντονα επεκτατική δημοσιονομική-νομισματική πολιτική, μη ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα και συναλλαγματικές κρίσεις).

Τι συνέβη την τελευταία 4ετία

Για το σύνολο των τελευταίων 4 ετών, δηλαδή των μηνών που περιλαμβάνουν τόσο τον αρνητικό πληθωρισμό του πρώτου έτους της πανδημίας όσο και τον έντονο πληθωρισμό της πρώτης φάσης της μεταπανδημικής περιόδου, η σωρευτική μεταβολή του ΕνΔΤΚ στην Ελλάδα (Σεπ-23 vs Σεπ-19) διαμορφώθηκε στο 14,3% (μέση ετήσια μεταβολή 3,5%), η δεύτερη μικρότερη αύξηση ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης. Σε αυτό το αποτέλεσμα έπαιξε ρόλο το αρνητικό παραγωγικό κενό (6,1% του δυνητικού ΑΕΠ) και το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας που είχε η Ελλάδα το 2019 (17,3%). Στην πρώτη θέση ήταν η Εσθονία με 35,4% και ακολούθησαν: Λετονία (31,7%), Σλοβακία (30,4%), Κροατία (24,6%), Αυστρία (22,7%), Ολλανδία (21,4%), Σλοβενία (20,8%), Ευρωζώνη (18,2%), Ιταλία (17,8%), Βέλγιο (17,7%), Ιρλανδία (17,0%), Λουξεμβούργο (16,6%), Ισπανία (16,4%), Πορτογαλία (15,7%), Κύπρος (15,5%), Γαλλία (15,3%), Φινλανδία (14,3%), Ελλάδα (14,3%) και Μάλτα (13,9%).

Τέλος, σε ό,τι αφορά τις σωρευτικές αυξήσεις των τιμών στις επί μέρους ομάδες αγαθών και υπηρεσιών, ξεχωρίζει η διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά με 31,5% (μέση ετήσια μεταβολή 7,2%) και ακολουθούν: ξενοδοχεία-καφέ-εστιατόρια (16,6%), μεταφορές (13,6%), στέγαση, νερό, ηλεκτρικό, αέριο και άλλα καύσιμα (13,3%), διαρκή αγαθά-είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες (12,2%), ένδυση και υπόδηση (8,9%), υγεία (7,2%), εκπαίδευση (6,6%), αναψυχή-πολιτιστικές δραστηριότητες (4,2%), άλλα αγαθά και υπηρεσίες (3,7%), αλκοολούχα ποτά και καπνός (2,8%) και επικοινωνίες (-9,6%). Ως μέτρο σύγκρισης, στην περίπτωση που οι τιμές στην Ελλάδα (και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης) ενισχύονταν με έναν μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 2,0%, δηλαδή ίσο με τον μεσοπρόθεσμό στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τότε η σωρευτική άνοδος του γενικού επιπέδου των στην 4ετία θα ήταν 8,2%.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αναμένεται να διαμορφωθεί στο 4,1%, 2,8%, 2,2%, 2,0%, 1,9% και 1,9% το 2023, 2024, 2025, 2026, 2027 και 2028 αντίστοιχα.

Πώς άλλαξαν οι συνήθειες

Παράλληλα, σχεδόν δύο δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα δαπάνησαν τα νοικοκυριά στην Ελλάδα το 2022 σε σύγκριση με το 2009 για είδη παντοπωλείου – διατροφής, καθώς υπολογίζεται ότι ενώ η συνολική δαπάνη το 2009 ήταν 22,10 δισ. ευρώ, το 2022 διαμορφώθηκε σε 20,28 δισ. ευρώ και μάλιστα σε ένα έντονα πληθωριστικό περιβάλλον. Το παραπάνω δείχνει την καθίζηση που έχουν υποστεί τα πραγματικά εισοδήματα. Ως εκ τούτου, οι πολίτες δαπανούν λιγότερα χρήματα για ελαιόλαδο, κρέας και φρέσκο γάλα, αλλά περισσότερο για είδη αρτοποιίας και γενικώς υδατάνθρακες και προτιμούν το αρκετά φθηνότερο κοτόπουλο, από το μοσχαρίσιο και αιγοπρόβειο κρέας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η δαπάνη κατά κεφαλήν σε είδη παντοπωλείου διαμορφώθηκε το 2022 στο 1,825 ευρώ μειωμένη κατά 5,8% σε σχέση με το 2009. Σε σχέση με το 2021, η συνολική δαπάνη σε είδη παντοπωλείου αυξήθηκε κατά 3,1%, κάτι που αποδίδεται στον συνδυασμό των ανατιμήσεων και της μείωσης στον όγκο αγορών των νοικοκυριών.

Από την ανάλυση των στοιχείων της μηνιαίας χρηματικής δαπάνης, αλλά κυρίως από την ανάλυση των στοιχείων για τις ποσότητες αποκαλύπτεται το νέο διατροφικό μοντέλο που επικρατεί στην Ελλάδα. Όπως προκύπτει, το 2022 καταναλώσαμε 41,6% λιγότερο φρέσκο γάλα σε σύγκριση με το 2009, 27% λιγότερο τυρί, 30% λιγότερο ελαιόλαδο αλλά 67% περισσότερο βούτυρο, 43% λιγότερο αιγοπρόβειο κρέας και 31,3% λιγότερο μοσχαρίσιο κρέας, αλλά 15% περισσότερο κοτόπουλο, που αποτελεί σαφώς πιο οικονομική λύση. Επίσης, καταναλώσαμε 18% λιγότερα λαχανικά και 14,5% λιγότερα φρούτα, όμως αυξήσαμε κατά 9,5% την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στο σπίτι.