Συμπληρώματα διατροφής και γονιμότητα: Έχουν πραγματικά σημασία;

Γράφει ο Μηνάς Μαστρομηνάς, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή,
Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ.

Η προσπάθεια για την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι μια σημαντική και συχνά απαιτητική διαδικασία για πολλά ζευγάρια.
Σήμερα υπάρχει μία πληθώρα πληροφοριών γύρω από την προσπάθεια ενίσχυσης τόσο της φυσικής γονιμότητας όσον και τις τεχνικές της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΥΑ) όπως είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).

Ένας από τους πιο πολυσυζητημένους αλλά και αμφιλεγόμενους παράγοντες, είναι ο πραγματικός ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής στη βελτίωση της ανθρώπινης γονιμότητας. Πόσο σημαντικά είναι πραγματικά τα διάφορα και πολλά σε κυκλοφορία συμπληρώματα διατροφής και σε ποιες περιπτώσεις ενδεχομένως χρειάζονται;

Η γονιμότητα επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Η ηλικία είναι η πλέον σημαντική παράμετρος. Ακολουθούν οι προηγηθείσες φλεγμονές, τα χειρουργεία ή τραυματισμοί των γεννητικών οργάνων, η ενδομητρίωση, περιβαντολογικοί παράγοντες, η γενετική προδιάθεση, οι ορμονικές διαταραχές, το άγχος, ο τρόπος ζωής (έλλειψη άσκησης, κάπνισμα παχυσαρκία) και τέλος η ποιότητα και το είδος της διατροφής παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Τα συμπληρώματα διατροφής δεν μπορούν να αλλάξουν όλους αυτούς τους παράγοντες, μπορούν όμως να καλύψουν πιθανές διατροφικές ελλείψεις, να στηρίξουν τις σωματικές λειτουργίες που σχετίζονται με την αναπαραγωγή και να βελτιώσουν την ποιότητα των ωαρίων και του σπέρματος σε ορισμένες όμως περιπτώσεις.

Στις γυναίκες, ο κύκλος της ωορρηξίας και η υγεία των ωαρίων επηρεάζονται από τα επίπεδα ορισμένων βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Το φυλλικό οξύ (βιταμινη Β9) αποτελεί το πιο γνωστό συμπλήρωμα που προτείνεται πριν την εγκυμοσύνη, καθώς συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου και μειώνει τον κίνδυνο ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα.

Η βιταμίνη D φαίνεται επίσης να έχει ρόλο στη ρύθμιση των ορμονών και στην υποστήριξη της ωορρηξίας, ειδικά όταν υπάρχει έλλειψη. Επίσης, η ουβικινόλη (μορφή του συνενζύμου Q10) αναφέρεται συχνά, καθώς μπορεί να βελτιώσει τη μιτοχονδριακή λειτουργία και την ποιότητα των ωαρίων, ιδιαίτερα σε γυναίκες μεγαλύτερης αναπαραγωγικής ηλικίας. Τα μιτοχόνδρια παρέχουν την ενέργεια που χρειάζονται τα ωάρια για την καλή λειτουργία τους.

Άλλο συμπλήρωμα που χρησιμοποιείται ευρέως είναι η μυο-ινοσιτόλη, ιδιαίτερα σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), καθώς βοηθά στη ρύθμιση της ωορρηξίας και στη βελτίωση της μεταβολικής λειτουργίας.

Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής και στη σωστή λειτουργία των κυττάρων, ενώ οι αντιοξειδωτικές ουσίες γενικά προστατεύουν τα αναπαραγωγικά κύτταρα από το οξειδωτικό στρες.

Στους άνδρες, τα συμπληρώματα μπορούν επίσης να έχουν ευνοική επίδραση, ιδιαίτερα όταν υπάρχει μειωμένη ποιότητα σπέρματος.

Βιταμίνες όπως η C και η Ε, καθώς και ιχνοστοιχεία όπως ο ψευδάργυρος και το σελήνιο, μπορούν να στηρίξουν την υγεία των σπερματοζωαρίων και να ενισχύσουν την κινητικότητα και τη μορφολογία τους. Το συνένζυμο Q10 είναι επίσης χρήσιμο στους άνδρες, καθώς σχετίζεται με την παραγωγή ενέργειας στα σπερματοζωάρια.

Η προσέγγιση όμως όσον αφορά την χρήση συμπληρωμάτων στην εξωσωματική γονιμοποίηση, θα πρέπει να είναι πιο στοχευμένη και προσεκτική.

Είναι αλήθεια ότι δεν χρειάζονται όλοι οι ασθενείς συμπληρώματα. Η χορήγησή τους εξαρτάται από την ηλικία, τα αποτελέσματα εξετάσεων, το ιστορικό υπογονιμότητας και τις ανάγκες του κάθε οργανισμού.

Η υπερβολική χρήση αντιοξειδωτικών ουσιών, για παράδειγμα, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να έχει αντίθετα αποτελέσματα και να επηρεάσει την κυτταρική λειτουργία μετατρέποντας το οξειδωτικό σε αναγωγικό stress.

Επίσης, ορισμένα φυτικά σκευάσματα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τα ορμονικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Συμπερασματικά, τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να στηρίξουν τη γονιμότητα, αλλά η χρήση τους πρέπει να είναι εξατομικευμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη.

Ο χρυσός κανόνας είναι διαχρονικά αμετάβλητος και περιλαμβάνει σωστή πλήρη διατροφή (οπωσδήποτε λαχανικά, φρούτα, και αποφυγή σάκχαρης και επεξεργασμένων τροφών) υγιεινός τρόπος ζωής με αποφυγή επαφής με τοξικές η χημικές πτητικές ιδίως ουσίες.

Tην συστηματική άσκηση, τη μείωση του άγχους, την διατήρηση φυσιολογικού βάρους, την αποφυγή καπνίσματος και τελικά διαβίωση με υγιεινούς κανόνες ζωής.

Συμπερασματικά ο τρόπος ζωής αποτελεί τη βάση, ενώ τα συμπληρώματα διατροφής λειτουργούν επικουρικά όταν υπάρχει ανάγκη. Πριν ξεκινήσει κανείς οποιοδήποτε συμπλήρωμα, είναι σημαντικό να συμβουλευτεί τον γιατρό ή τον ειδικό αναπαραγωγής, ώστε η παρέμβαση να είναι και ασφαλής και αποτελεσματική.