Το σχέδιο Ζελένσκι, οι επαφές με Ουάσιγκτον και η αντίδραση της Μόσχας

Η διπλωματική κινητικότητα γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία φαίνεται να εισέρχεται σε νέα φάση, καθώς ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ανακοίνωσε τηλεφωνική επικοινωνία με τους Αμερικανούς απεσταλμένους Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ. Η κίνηση αυτή υπογραμμίζει τη σημασία της αμερικανικής παρέμβασης στις τρέχουσες ειρηνευτικές συνομιλίες, ενώ ο Ζελένσκι συνεχίζει να ζητά απευθείας επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Διαβάστε: New York Times: Γιατί η Ρωσία θα απορρίψει και το νέο σχέδιο των 20 σημείων που ετοίμασαν ΗΠΑ και Ουκρανία

Σύμφωνα με ανάρτηση του Ζελένσκι στο Facebook, οι συνομιλίες περιλάμβαναν σημαντικές λεπτομέρειες για την ειρηνευτική διαδικασία και ανταλλαγή ιδεών που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μια βιώσιμη λύση. «Συζητήσαμε ορισμένες σημαντικές λεπτομέρειες της δουλειάς που είναι σε εξέλιξη. Υπάρχουν καλές ιδέες που μπορούν να συμβάλουν σε ένα κοινό αποτέλεσμα και σε μια βιώσιμη ειρήνη», ανέφερε ο Ουκρανός πρόεδρος, χαρακτηρίζοντας τις συζητήσεις εποικοδομητικές και εντατικές.

Το νέο ειρηνευτικό σχέδιο που παρουσίασε χθες ο Ζελένσκι στοχεύει στο πάγωμα του μετώπου στις τρέχουσες γραμμές, χωρίς όμως να προσφέρει άμεση λύση στο ζήτημα των εδαφών που κατέχει η Ρωσία, τα οποία καλύπτουν περίπου το 19% της ουκρανικής επικράτειας. Το έγγραφο παραλείπει ρωσικές απαιτήσεις, όπως η αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από περιοχές του Ντονμπάς και η δέσμευση του Κιέβου να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, γεγονός που καθιστά απίθανη την αποδοχή του από τη Μόσχα.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι η Ρωσία «εξετάζει τη θέση της», αρνούμενος όμως να δώσει λεπτομέρειες για τις περαιτέρω κινήσεις.

Ζαχάροβα για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις: “Αργή αλλά σταθερή πρόοδος”

Παράλληλα, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε ότι υπάρχει «αργή αλλά σταθερή πρόοδος» στις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την Ουκρανία. Σύμφωνα με τη Ζαχάροβα, δυτικές ευρωπαϊκές δυνάμεις επιχειρούν να «τορπιλίσουν» αυτή την πρόοδο, καλώντας τις ΗΠΑ να αντιταχθούν σε τέτοιες κινήσεις. Η ίδια τόνισε τη σημασία της σταθερής και συνεπούς προσέγγισης στην επίτευξη ειρηνικών λύσεων, ιδίως στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας.

Στο πλαίσιο των διπλωματικών εξελίξεων, σημειώνεται και η επικοινωνία μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ευχήθηκε στον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, «Καλά Χριστούγεννα», αλλά δεν προβλέπεται άμεση επικοινωνία.

Ταυτόχρονα, η Ζαχάροβα κατήγγειλε την αμερικανική πολιτική στη Βενεζουέλα, αναφερόμενη σε αναβίωση πειρατείας και ληστείας στην Καραϊβική, και τόνισε την ανάγκη για πραγματιστικές λύσεις που θα διασφαλίζουν τη σταθερότητα και τα εθνικά συμφέροντα της χώρας του Μαδούρο.

Το αναθεωρημένο σχέδιο στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων

Το ίδιο το σχέδιο Ζελένσκι προβλέπει την απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από τα ανατολικά εδάφη που διεκδικεί η Ρωσία, ενώ προτείνει να χαρακτηριστούν οι περιοχές του Ντονμπάς ως αποστρατιωτικοποιημένη «ελεύθερη οικονομική ζώνη». Σε αυτή τη ζώνη δεν θα επιτρέπεται η παρουσία ούτε ουκρανικών ούτε ρωσικών δυνάμεων, με στόχο την αποτροπή περαιτέρω πολεμικών συγκρούσεων. Ωστόσο, η Ουκρανία διατηρεί επιφυλάξεις για την απόσυρση, η οποία αποτελεί βασική απαίτηση της Ρωσίας, και υπογραμμίζει ότι οι επιλογές περιορίζονται είτε στη συνέχιση του πολέμου είτε σε συμφωνίες για την ίδρυση οικονομικών ζωνών.

Μια σημαντική πτυχή του σχεδίου είναι οι εγγυήσεις ασφάλειας που παρέχονται από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τους ευρωπαίους εταίρους, ισοδύναμες με αυτές που προβλέπει το άρθρο 5 της Συνθήκης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Οι εγγυήσεις αυτές ενεργοποιούνται σε περίπτωση ρωσικής εισβολής και ακυρώνονται εάν το Κίεβο προχωρήσει σε απρόκλητη στρατιωτική ενέργεια κατά της Μόσχας. Επιπλέον, το σχέδιο ζητά από τη Ρωσία να υιοθετήσει στρατηγική μη επιθετικότητας έναντι της Ουκρανίας και της Ευρώπης και αναγνωρίζει το δικαίωμα της Ουκρανίας να επιδιώξει αποζημίωση για τις ζημιές του πολέμου, ενώ ενθαρρύνει τη δημιουργία ειδικών επενδυτικών μέσων για την ανασυγκρότηση της χώρας.

Άλλες διατάξεις του σχεδίου περιλαμβάνουν τη διαχείριση του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια από κοινές ουκρανικές, ρωσικές και αμερικανικές αρχές, προγράμματα εκπαίδευσης που προάγουν την πολιτισμική ανοχή και την προστασία μειονοτικών γλωσσών και θρησκειών σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ. Αν και τέτοια μέτρα ενδέχεται να συγκρουστούν με τις προσπάθειες «απορωσοποίησης» της Ουκρανίας, ο Ζελένσκι υποστηρίζει ότι η συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ αποτελεί απαραίτητο βήμα για την ένταξη της χώρας στην Ένωση.

Το αρχικό σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ, που διαπραγματεύτηκε ο Στιβ Γουίτκοφ με ρώσους αξιωματούχους, περιελάμβανε 28 σημεία και θεωρούνταν προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της Μόσχας. Η νέα εκδοχή αποτελεί ουσιαστική αναθεώρηση και αποτέλεσε αντικείμενο τριμερών συνομιλιών στο Μαϊάμι. Ο Τραμπ δήλωσε πρόσφατα ότι η ειρηνευτική συμφωνία είναι «πιο κοντά από ποτέ», ενώ ο Ζελένσκι τόνισε ότι σε περίπτωση συμφωνίας θα τεθεί σε ισχύ άμεσα πλήρης κατάπαυση του πυρός.

Η τελική έγκριση του εγγράφου θα απαιτήσει την επικύρωσή του από το ουκρανικό κοινοβούλιο και την επικύρωσή του μέσω εθνικού δημοψηφίσματος, γεγονός που προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο πολυπλοκότητας στις συνομιλίες. Παρά τις δυσκολίες και τις διαφωνίες, η προσπάθεια για ειρήνη φαίνεται να συνεχίζεται με επίκεντρο τον διάλογο, αλλά όλα θα εξαρτώνται κυρίως από τη Μόσχα και τις αποφάσεις του Πούτιν για ουσιαστικές συνομιλίες.