Κομισιόν για περιβάλλον: Συμφωνία της ΕΕ υπέρ της διατήρησης του στόχου για 1,5°C

Σε μια κρίσιμη στιγμή για την παγκόσμια κλιματική δράση, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε αργά το βράδυ του Σαββάτου 22 Νοεμβρίου, την επίτευξη μιας ιστορικής συμφωνίας που στοχεύει στη διατήρηση του ορίου αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού.

Ανταπόκριση Βρυξέλλες

Η επίσημη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει πως η ΕΕ κατάφερε να εξασφαλίσει διεθνή συμφωνία σε κορυφαίο επίπεδο, η οποία θέτει τα θεμέλια για ενισχυμένη παγκόσμια συνεργασία κατά της κλιματικής αλλαγής. Η συμφωνία εστιάζει σε τρεις βασικούς πυλώνες: την επιτάχυνση της μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, την ενίσχυση της προσαρμογής σε κλιματικές απειλές και την κινητοποίηση πόρων για χώρες σε ανάπτυξη.

Η πρωτοβουλία αυτή, που συζητήθηκε στο Μπελέμ της Βραζιλίας, περιλαμβάνει δεσμεύσεις από πάνω από 100 χώρες, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ρυπογόνων χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία. Η ΕΕ, ως ηγέτης της πρωτοβουλίας, δεσμεύεται να μειώσει τις εκπομπές της κατά 55% έως το 2030, ενώ προωθεί καινοτόμες τεχνολογίες όπως η αιχμαλωσία άνθρακα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

«Αυτή η συμφωνία δεν είναι απλώς μια δέσμευση στο χαρτί. Είναι ένα σχέδιο δράσης για τις επόμενες γενιές», δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συμπληρώνοντας πως «Η ΕΕ είναι υπερήφανη που οδηγεί τον κόσμο προς έναν βιώσιμο πλανήτη, όπου ο στόχος των 1,5°C παραμένει εφικτός».

Κλειδιά Στοιχεία της Συμφωνίας

• Μείωση Εκπομπών: Οι συμμετέχουσες χώρες συμφωνούν σε ετήσιες εκθέσεις προόδου και αυστηρές κυρώσεις για μη συμμόρφωση. Ειδική έμφαση δίνεται στην ενεργειακή μετάβαση, με στόχο το 80% ανανεώσιμων πηγών έως το 2040.
• Προσαρμογή και Ανθεκτικότητα: Δημιουργείται ταμείο ύψους 100 δισ. ευρώ για υποστήριξη ευάλωτων περιοχών, όπως οι νησιωτικές χώρες και οι λεκάνες ποταμών στην Αφρική και την Ασία.
• Καινοτομία και Χρηματοδότηση: Η ΕΕ θα επενδύσει 50 δισ. ευρώ σε έρευνα για πράσινες τεχνολογίες, ενώ προωθείται η χρήση ψηφιακών εργαλείων για παρακολούθηση εκπομπών σε πραγματικό χρόνο.

Επιπτώσεις για την Ευρώπη και τον κόσμο

Στην COP30, υποβλήθηκαν συνολικά 86 Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDCs) στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού από 113 Μέρη. Σε αυτές περιλαμβάνεται η νέα «Εθνικά Καθορισμένη Συνεισφορά» (NDC)  της ΕΕ που καθορίζει  μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) κατά 66,25 – 72,5% κάτω από τα επίπεδα του 1990 έως το 2035 , η οποία περιλαμβάνει όλους τους τομείς της οικονομίας και όλα τα GHG. Τα επίπεδα θερμοκρασίας έχουν ποικίλλει σημαντικά με την πάροδο των ετών, καθώς βρίσκονται σε άνοδο. Ακόμα κι αν απαιτείται περισσότερη πρόοδος για την επίτευξη του στόχου για τη θερμοκρασία, η πλήρης εφαρμογή των τελευταίων NDCs θα κάμψει την καμπύλη εκπομπών, παρέχοντας σημαντική συλλογική πρόοδο προς τον στόχο για τη θερμοκρασία.

Τα μέρη της COP συμφώνησαν για την «Παγκόσμια Αντιμετώπιση» ( Global Mutirão ), με στόχο μια ενωμένη και συλλογική προσπάθεια για την ανάπτυξη κοινών λύσεων για το κλίμα σε αυτόν τον πλανήτη. Οι βαθιές, ταχείες και βιώσιμες μειώσεις στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι ο μόνος τρόπος για να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5°C χωρίς καμία ή περιορισμένη υπέρβαση. Ωστόσο, οι τρέχουσες πορείες δεν επαρκούν για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ένας νέος «Παγκόσμιος Επιταχυντής Υλοποίησης» θα παράσχει μια παγκόσμια απάντηση στο κενό μετριασμού και θα επιταχύνει την εφαρμογή σε όλους τους τομείς, ώστε να διατηρηθεί ο 1,5°C εντός των ορίων. Θα περιλαμβάνει υποστήριξη προς τις χώρες για την υλοποίηση επί τόπου των εθνικών σχεδίων προσαρμογής και των Διετών Εκθέσεων Διαφάνειας (BTR).

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή η συμφωνία ενισχύει το Green Deal, το φιλόδοξο σχέδιο για ουδέτερη εκπομπών έως το 2050. Οικονομικά, προβλέπεται δημιουργία 1 εκατομμυρίου θέσεων εργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων ενεργειών, ενώ μειώνεται ο κίνδυνος για αγροτικές καλλιέργειες και τουρισμό.

Παγκοσμίως, η πρωτοβουλία μπορεί να αποτρέψει καταστροφικές συνέπειες, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά 0,5 μέτρα έως το 2100. Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι η επιτυχία εξαρτάται από την ταχεία εφαρμογή: «Χρειαζόμαστε δράση τώρα, όχι υποσχέσεις», σχολίασε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.

Οι προκλήσεις είναι μπροστά

Παρά την αισιοδοξία, εμπόδια παραμένουν, όπως η πολιτική αστάθεια σε ορισμένες χώρες και η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα. Η ΕΕ σχεδιάζει ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης, με την επόμενη στην Κοπεγχάγη το 2026.