Τι είναι και τι προβλέπεται για την εναλλασσόμενη διαμονή των παιδιών

Ο Νόμος 4800/2021 και η εφαρμογή της συνεπιμέλειας έχουν φέρει σημαντικές αλλαγές στη γονική μέριμνα στην Ελλάδα, με στόχο την καλύτερη προστασία των παιδιών μετά το διαζύγιο ή τη διάσταση των γονέων. Η συνεπιμέλεια, που προβλέπει την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι και οι δύο γονείς συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή και τις σημαντικές αποφάσεις για το παιδί τους, προσφέροντας σε αυτό τη δυνατότητα να έχει επαρκή και σταθερή σχέση και με τους δύο γονείς.

Τι είναι η συνεπιμέλεια και ποια είναι η έννοιά της

Η συνεπιμέλεια σημαίνει ότι οι γονείς μοιράζονται τη γονική μέριμνα, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών αποφάσεων για τη ζωή του παιδιού, όπως η εκπαίδευση, η υγεία και οι δραστηριότητες. Η ρύθμιση αυτή αντικαθιστά το παλαιότερο μοντέλο όπου η μητέρα ήταν συνήθως η κύρια ασκούσα την επιμέλεια, με τον πατέρα να έχει δικαίωμα επικοινωνίας. Ο Νόμος 4800/2021 ενθαρρύνει τη συνεργασία και τη συμφωνία μεταξύ των γονέων για την εναλλασσόμενη διαμονή του παιδιού, ενώ η απόφαση του δικαστηρίου θα λαμβάνει υπόψη το «βέλτιστο συμφέρον του παιδιού» ως βασικό κριτήριο.

Ο Νόμος 4800/2021 εισήγαγε την κοινή επιμέλεια ως «κανόνα», με ελάχιστες εξαιρέσεις (όπως περιπτώσεις βίας ή ακαταλληλότητας). Η συνεπιμέλεια προσδιορίζεται με βάση τα εξής:

• Από κοινού άσκηση γονικής μέριμνας: Οι γονείς μοιράζονται τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις για το παιδί, παίρνοντας από κοινού αποφάσεις για την εκπαίδευση, την υγεία και τις δραστηριότητές του.
• Εναλλασσόμενη διαμονή: Το παιδί μπορεί να διαμένει με τους γονείς για ίσο χρόνο, εφόσον αυτό είναι εφικτό και το συμφέρον του παιδιού το επιτρέπει. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, το δικαστήριο εξετάζει τη συγκεκριμένη περίπτωση.
• Το «βέλτιστο συμφέρον του παιδιού»: Όλες οι αποφάσεις σχετίζονται με το συμφέρον του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία, η απόσταση των κατοικιών των γονέων, οι ανάγκες του παιδιού και η επιθυμία του, ανάλογα με την ωριμότητά του.

Πώς ρυθμίζεται η διατροφή σε καθεστώς συνεπιμέλειας

Παρά την εφαρμογή της συνεπιμέλειας, η υποχρέωση για διατροφή εξακολουθεί να υφίσταται και δεν εξαρτάται από το καθεστώς της επιμέλειας. Η διατροφή είναι το ποσό που ο κάθε γονέας αναλαμβάνει να συνεισφέρει για την κάλυψη των αναγκών του παιδιού, οι οποίες περιλαμβάνουν σίτιση, ένδυση, εκπαίδευση, ιατρική περίθαλψη, εξωσχολικές δραστηριότητες και γενικότερα το επίπεδο ζωής του παιδιού. Ο υπολογισμός της διατροφής λαμβάνει υπόψη:

1. Τις ανάγκες του παιδιού: Αντιπροσωπεύουν τις βασικές και επιπρόσθετες ανάγκες του παιδιού για την καθημερινή του ζωή.
2. Τις οικονομικές δυνατότητες των γονέων: Ο κάθε γονέας συνεισφέρει ανάλογα με τα οικονομικά του, λαμβάνοντας υπόψη το εισόδημα και τη περιουσιακή του κατάσταση.
3. Τον επιμερισμό του χρόνου διαμονής: Σε περίπτωση που το παιδί διαμένει με τους δύο γονείς για ίσο χρόνο, οι εξοδοι καταμερίζονται πρακτικά, ωστόσο αν υπάρχουν διαφορές στο εισόδημα ή τις συνθήκες ζωής, μπορεί να απαιτείται καταβολή διατροφής για την εξισορρόπηση αυτών των διαφορών.

Πρακτικά ζητήματα και προκλήσεις στην εφαρμογή της συνεπιμέλειας

Αν και η συνεπιμέλεια θεωρείται «ιδεατή λύση» για την εξασφάλιση της καλύτερης ανατροφής του παιδιού, υπάρχουν προκλήσεις στην πράξη:

Συνεννόηση και συνεργασία των γονέων: Η εφαρμογή της συνεπιμέλειας απαιτεί υψηλό επίπεδο συνεργασίας και επικοινωνίας, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο σε περιπτώσεις που υπάρχουν συγκρούσεις ή διαφωνίες, ή όταν υπάρχει βία.

Εναλλαγή κατοικίας και οργανωτικά ζητήματα: Η συχνή μετακίνηση του παιδιού μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στην καθημερινότητα του, κυρίως όταν οι γονείς διαμένουν μακριά ο ένας από τον άλλο ή όταν το παιδί παρακολουθεί σχολείο σε συγκεκριμένο σημείο.

Οικονομική ανισότητα: Σε περιπτώσεις όπου ο ένας γονέας έχει σημαντικά υψηλότερο εισόδημα από τον άλλον, μπορεί να προκύψει δυσκολία στην εξισορρόπηση των εξόδων. Αυτός είναι και ο λόγος που η διατροφή παραμένει ως σημαντικός μηχανισμός για την κάλυψη των αναγκών του παιδιού.

Η συνεπιμέλεια εισήγαγε μια νέα προσέγγιση στη γονική μέριμνα, δίνοντας τη δυνατότητα και στους δύο γονείς να συμμετέχουν ενεργά στη ζωή του παιδιού μετά το διαζύγιο. Παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις στην εφαρμογή της, αυτή η προσέγγιση επιδιώκει την εξασφάλιση της καλύτερης ποιότητας ζωής και ανατροφής για τα παιδιά, με την υποστήριξη του κράτους και τη συνεργασία των γονέων.